BBC sunucusu Naga Munchetty'nin kısa süre önce adenomiyozdan mustarip olduğunu açıklaması, rahimde görülen bu rahatsızlığın Birleşik Krallık'ta gündem olmasını sağladı.
Munchetty, karın ağrıları nedeniyle nasıl hareket edemez hale geldiğini ve zaman zaman ambulansla hastaneye götürüldüğünü söylemişti.
Doktorlar dünya genelinde her 5 kadından birinin adenomiyoz belirtileri gösterdiğini ama hastalığın çok fazla konuşulmadığını ve hatta bilinmediğini ifade ediyor.
Adenomiyoz, adet kanamalarının uzun sürmesine ve pelvik ağrı gibi semptomlara neden olabilir. Belirtilerin şiddeti kişiden kişiye değişse de hastalığın doğurganlığı etkileyebildiği biliniyor.
Gebe kalan adenomiyozlu kadınlarda düşük, erken doğum, ve doğumdan sonra kanama riski artıyor.
Adenomiyozun sebebi ne?
Adenomiyoz kabaca, rahmi kaplayan endometriyal dokunun rahmin kas duvarına doğru büyümesiyle ortaya çıkıyor.
Bu nedenle zaman zaman "rahim genişlemesi" diye de anılan adenomiyozda yer değiştiren doku, ağrılı, ağır regl dönemlerine neden oluyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Daha ayrıntılı açıklamak gerekirse rahimde iki anahtar katman mevcut. Bunlardan ilki olan endometriyum, embriyoların tutunduğu iç tabaka. Hamilelik yoksa bu tabaka bir süre içinde regl dönemiyle dökülüyor.
İkinci katman olan myometrium ise rahmin duvar kası. Hamilelik sırasında genişleyen bu doku, kasılmalardan sorumlu.
Adenomiyoz hastalarında, normalde endometriyum tabakasına ait olması gereken hücreler yanlış yerde, yani miyometriyum tabakasında yer alıyor.
Böylece normalde rahmi kaplayan endometriyal doku, rahmin kas duvarına doğru büyümüş oluyor.
Adenomiyozun kesin nedenleri halen bilinmiyor. Ancak uzmanlar, ameliyat kesikleri, doğumla ilgili rahim iltihabı veya kök hücrelerin rahim kasını istila etmesi gibi çeşitli nedenlerden şüpheleniyor.
Kimlerde görülüyor, diğer semptomları neler?
Adenomiyoz sıklıkla orta yaşlı kadınlarda görülüyor. Östrojene bağlı çoğu adenomiyoz vakası, 40'lı ve 50'li yaşlarındaki kadınlarda göze çarpıyor. Bu kadınlarda adenomyozis, genç kadınlara kıyasla östrojene daha uzun süre maruz kalmayla ilişkili olabilir
Ancak bazı araştırmalar, adenomiyozun aslında genç kadınlarda da düşünüldüğünden daha yaygın olduğunu öne sürüyor.
Adenomiyoz bazen hiç belirti vermeyebilir veya yalnızca hafif bir rahatsızlığa neden olabilir. Bazı kişilerde ise kendini çok daha net biçimde belli eder. Yaygın kabul edilen semptomları şu şekilde:
- Ağır veya uzun süreli adet kanaması
- Adet sırasında şiddetli kramp veya keskin, bıçak benzeri pelvik ağrı
- Kronikleşmiş pelvik ağrı
- Cinsel ilişki sırasında hissedilen acı
- Alt karında hassasiyet ve baskı hissi
Teşhisi eskiye göre daha kolay
Oxford Üniversitesi'nden Jen Southcombe ve Nura Fitnat Topbaş Selçuki'nin The Conversation'da kaleme aldığı bir yazıya göre, adenomiyoz teşhisi epey zor bir hastalık.
Yazarlar, eskiden bu hücrelerin tespitinin ancak rahmin çıkarılması ve sonra mikroskop altında incelenmesiyle mümkün olduğunu aktarıyor.
Ancak son yıllarda MRG ve ayrıntılı pelvik ultrason gibi görüntüleme tekniklerinin gelişmesi, tanıların da iyileşmesini ve artmasını sağladı.
İkili, konuyla ilgili şu ifadeleri kullanıyor:
Adenomiyoz artık genelde ameliyata gerek kalmadan teşhis edilse de doktorlar, cerrahi olmayan teşhisler için halen standart bir yöntem geliştirmeye çalışıyor.
Bunun sonucunda tam olarak kaç kadının bu hastalıktan mustarip olduğu belirsizliğini koruyor. Ancak şimdiye dek, adenomiyoz şüphesi dışındaki nedenlerle rahmini aldıran kadınların yaklaşık yüzde 20'sinde adenomiyoz kanıtları bulundu.
Adenomiyoz nasıl tedavi edilir?
Tedavi yöntemleri arasında ağızdan alınan haplar, progesteron salımını sağlayan cihazlar yerleştirilmesi veya cinsiyet hormonlarının doğal üretimini durduran GnRHa gibi ilaçlar var.
Hormonal olmayan tedaviler arasındaysa traneksamik asit mevcut. Bu da adet kanamasını en aza indirmeyi amaçlıyor.
Southcombe ve Topbaş Selçuki, en önemli hedeflerden birinin bu hastalığa dair farkındalığın artırılması olduğunu ima ediyor:
Adenomiyoz, üreme çağındakiler de dahil olmak üzere birçok kadını etkileyen yaygın bir hastalık olmasına rağmen klinik araştırmalara yeterince konu edilmiyor. Ayrıca sağlık hizmeti sağlayan birçok personelin de adenomiyoz bilgisi ve farkındağı eksik.
Independent Türkçe, The Conversation, Mayo Clinic
Derleyen: Çağla Üren
