Büyük Britanya'ya "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" ünvanını kazandıran Hindistan ve Pakistan'daki hakimiyeti 75 yıl önce sona erdi ancak Güney Asya'dan alınan göç Britanya'nın geleceğinde etkili olmaya devam ediyor.

Hamza Yusuf da son yıllarda Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, İçişleri Bakanı Suella Braverman ve Londra Belediye Başkanı Sadık Han'la devam eden bu zincirin şimdilik son halkası olarak tarihe geçmeyi başardı.

Nicola Sturgeon'dan boşalan İskoçya Ulusal Partisi (SNP) liderliğine ilk turda oyların yüzde 48'ini, ikinci turda ise yüzde 52'sini alarak seçilen Yusuf, İskoçya'nın etnik azınlık kökenli ilk lideri olmayı başardı.

Parti liderliği için yapılan seçimi kazanmasının ardından dokunaklı bir konuşma yapan Hamza Yusuf, şu ifadeleri kullandı:

Maalesef artık hayatta olmayan büyükannem ve büyükbabama teşekkür ediyorum. 60 yıl önce Pencap'ta İskoçya'ya yaptıkları yolculuk için daima minnettar olacağım. Bu ülkenin çok az İngilizce bilen göçmenleri olarak, torunlarının İskoçya Başbakanı olmanın eşiğine geleceği bir günü hayal dahi edemezlerdi

Oğlunun SNP lideri seçilmesinin ardından yoğun medya ilgisiyle karşılaşan Yusuf'un annesi, SNP lideri oğlunun kendisini dinleyip dinlemeyeceğinin sorulması üzerine, esprili bir şekilde "Biliyorsunuz ben hala onun annesiyim. Sözümü dinlemezse kulağını çekerim" yanıtını verdi.

Pencap ve Nairobi'den Glasgow'a uzanan hikaye

Kendisi Glasgow'da doğan SNP'nin yeni lideri Hamza Yusuf'un babası Pakistan'ın Pencap eyaletinde, yine Pencap asıllı olan annesi ise Kenya'nın başkenti Nairobi'de dünyaya geldi.

Her iki aile de 1960'lı yıllarda İskoçya'ya göç etti. 

2018'de verdiği bir röportajda Yusuf, annesinin ailesinin Kenya'da uğradığı ırkçı saldırılardan bahsetmiş ve büyükannesine baltayla saldırılmasının ardından ülkeyi terk etme kararı aldıklarını anlatmıştı.

O dönem Britanya hükümeti, İngiliz Milletler Topluluğu üyesi ülkelerin vatandaşları için adaya gelip fabrikalarda çalışma çağrısı da yapınca aile İskoçya'nın yolunu tuttu.

Yusuf'un dedelerinden biri dikiş makinesi fabrikasında çalışırken, diğeri otobüslerde biletçi olarak görev yapmaya başladı.

Hamza Yusuf, Nisan 1985'te ailenin İskoçya'da kurduğu yeni yaşamın bir parçası olarak dünyaya geldi. 

Gittiği ilkokulda etnik azınlığa mensup iki çocuktan birinin kendisi olduğunu belirten Yusuf, 11 Eylül saldırılarının sadece dünyayı değil, kendi yaşamını da baştan aşağı değiştirdiğini söylüyor.

11 Eylül'le birlikte, bir gün önce futbol ve başka şeylerden konuştuğu arkadaşlarının kendisine cevaplayamayacağı sorular yönelttiğini belirten Yusuf,, 2018'de Holyrood'a verdiği röportajda şu ifadeleri kullanıyor:

Bana, 'Müslümanlar neden Amerika'dan nefret ediyor' gibi sorular sordular. Kötü niyetli değildi ama buna cevap verebileceğimi düşünüyorlardı. O noktada daha çok şey öğrenmem gerektiğini düşündüğümü hatırlıyorum. Ve bu düşünce beni, büyük oranda bugün geldiğim yere getirdi. Çünkü ailem hakkında daha fazla soru sormalıydım, dinleri, kültürleri, buraya yaptıkları yolculuk hakkında daha fazla soru sormalıydım

Ailesinin kendisinden doktor, avukat veya muhasebeci olmasını beklediğini belirten Yusuf, onlara siyasete girmeyi istediğini söylediği anın hayatındaki en korkutucu anlardan biri olduğunu ekliyor.

Parlamento asistanlığından bakanlığa kadar yükseldi

Glasgow Üniversitesi'nde Siyaset Bilimi okuduktan sonra İskoçya parlamentosunda çalışmaya başlayan Yusuf, 2007'de SNP milletvekili Beşir Ahmed'in asistanlığına başladı.

Kendisi de 1960'larda Pakistan'dan İskoçya'ya göçen Ahmed, otobüs şoförü olarak başladığı İskoçya'daki yaşamına ülkenin beyaz olmayan ilk milletvekili olarak devam ediyordu.

Ahmed geçirdiği kalp krizi sonrasında hayata gözlerini yumunca dönemin başbakanı Alex Salmond, parti içinde yetenekli bir genç olarak görülen Yusuf'u kendi ekibine dahil etti.

2011'de ilk kez milletvekili seçilen Yusuf, İskoçya parlamentosuna Pakistan'a özgü geleneksel kıyafetlerle gelerek Urduca ve İngilizce yemin etti.

2018'de Sturgeon'ın imza attığı kabine değişikliği sırasında Adalet Bakanı olarak atanan Yusuf, 2021'e kadar bu görevi devam ettirdi. Hamza Yusuf, 2021'den 2023'e kadar ise İskoçya kabinesinde Sağlık Bakanı olarak görev yaptı.

Hamza Yusuf, İskoçya için ne vadediyor?

SNP sıralarında hızlı bir şekilde yükselen 38 yaşındaki yeni parti lideri, parti yönetimi tarafından "devamlılık adayı" olarak görülüyordu.

Birçok kişi onu Sturgeon döneminde geliştirilen politikaları devam ettirecek kişi olarak görürken, destekçileri ise oldukça tartışmalı geçen liderlik yarışının ardından Yusuf'un hem partiyi birleştirmek hem de İskoç Yeşilleri'yle kurulan ittifakı devam ettirmek için doğru isim olduğunu savunuyor.

Yusuf, Sturgeon yönetiminin cinsiyet yasası reformunu destekleyen isimlerden biriydi. Aralıkta geçen yasa tasarısı, vatandaşların resmi cinsiyetlerini değiştirmesini kolaylaştırıyordu ancak Londra hükümeti tarafından veto edildi.

Hamza Yusuf, davanın kazanılabileceği yönünde hukuki tavsiye alması durumunda, Birleşik Krallık yönetiminin vetosunu mahkemeye taşımayı düşünüyor. Pakistan asıllı İskoç lider, bağımsızlığın kazanılabilmesi için partinin "ilerici değerler" için daha fazla mücadele etmesi gerektiğini ve cinsiyet yasası reformunun da bunun bir parçası olduğunu düşünüyor.

1-2 yaşındaki çocuklar için devlet desteği, BM sözleşmelerini içeren yeni bir insan hakları yasası ve yaygın şekilde görülen uyuşturucu ölümleriyle mücadele de Yusuf'un vaatleri arasında yer alıyor.

Hamza Yusuf, İskoçya'yı bağımsızlığa taşıyabilir mi?

İskoçya siyasetinin her daim liste başı gündemlerinden olan bağımsızlık konusu Yusuf'un, selefi Sturgeon'dan ayrıldığı noktalardan biri olarak dikkat çekiyor.

Her ikisi de bağımsızlık yanlısı siyasetçiler olsa da Yusuf, Sturgeon'ın bir sonraki seçimleri bağımsızlık için fiili bir referanduma çevirme politikasını takip etmeyeceğini söyledi.

Yusuf bunun yerine bağımsızlığı destekleyen "sabit bir çoğunluk" yaratmak istediğini ve bağımsızlığa desteğin yüzde 50-51 dolaylarında olmasının dahi yeterince iyi olmadığını belirtiyor.

Yine de liderlik yarışı sırasında, sabırsız bağımsızlık yanlılarının desteğini almak isteyen Yusuf, bağımsızlığa desteği test etmek için bir erken seçimi değerlendirebileceğini söylemişti.

SNP lideri ayrıca, ofisteki ilk gününden itibaren bağımsızlık için kampanyaya bağlayacağını ve partinin bu konuda "beşinci viteste" hareket edeceğini vaat etmişti.

2014'te yapılan bağımsızlık referandumunda İskoçya halkı, Birleşik Krallık'ın bir parçası olarak kalmaya karar vermişti. Ancak 2016'da Birleşik Krallık'ın AB'den ayrılma kararı almasının ardından İskoçya'da bağımsızlık yanlıları çoğunluk haline dönüştü. İskoçya'da yüzde 62'lik ezici bir çoğunluk Brexit referandumu sırasında AB'de kalmaktan yana oy kullanmıştı.

5 yıl içinde yeni bir bağımsızlık referandumu yapılacağını söyleyen Yusuf, ilk Müslüman lideri olduğu İskoçya'yı Birleşik Krallık'tan koparan isim olarak tarihe geçme fırsatını da elinde tutuyor.

Ancak Britanya'nın geri kalanı gibi İskoçya da, bağımsızlıktan çok günlük meselelerin çözülmesiyle daha çok ilgileniyor. Yusuf'un liderlik edeceği SNP seçmenleri içinde dahi bağımsızlığı bir öncelik olarak görenlerin oranı yüzde 30'da kalıyor. 

Aynı seçmen grubunun yüzde 65'i yaşam pahalılığını, yüzde 58'i sağlık sistemini, yüzde 31'i ise ekonomiyi öncelikli olarak ilgilenilmesi gereken sorunlar olarak görüyor.

Birçok uzman isim, Yusuf'un selefi Sturgeon gibi günlük sorunlar yerine başarması zor bir hedef olan bağımsızlığa odaklanmasının siyasi bir tuzak olduğu görüşünde birleşiyor.

Yararlanılan kaynaklar: Holyrood, BBC, iNews, The Herald Scotland, Scotsman, CNN, The Conversation