Gambiya'da 69 çocuğu öldüren öksürük şurubu skandalının arkasındaki gerçekler

İlaç şirketinin sicili kabarık ama cezalar hafif

30 yaşındaki Mariama Kuyateh, 10 Ekim 2022'de akut böbrek yetmezliğinden ölen oğlu Musa'nın fotoğrafının yer aldığı dövizi gösteriyor (AFP)

Gambiya'da öksürük şurupları nedeniyle 69 çocuğun ölmesi, birçok ülkede ilaç sanayinin yeterince denetlenmediğine dair endişeleri beraberinde getirdi.

Ölümlerin Hindistan merkezli Maiden Pharmaceuticals firması tarafından üretilen 4 ilaçla bağlantılı olduğu belirtiliyor.

Listede Promethazine Ağız Solüsyonu'nun yanı sıra, bebeklere yönelik öksürük şurupları Kofexmalin ve Makoff ve soğuk algınlığı şurubu diye geçen Magrip N yer alıyor.

Şurup skandalı, Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) Gambiya'da böbrek yetmezliği teşhisi konan çok sayıda çocuğun 4 şurup markasını kullandığını açıklamasıyla ortaya çıktı.

DSÖ'nün yayımladığı rapora göre, şurupların laboratuvar analizi, "kabul edilemez miktarlarda dietilen glikol ve etilen glikol içerdiklerini doğruladı".

Etilen ve dietilen glikol nedir, nasıl zehirler?

Söz konusu şurupları laboratuvarda analiz eden araştırmacılar, içerikteki dietilen glikol ve etilen glikolün zehirlenmeye ve şiddetli böbrek hasarına yol açabilecek seviyede olduğunu saptadı.

Dietilen glikol, tatlı, renksiz, kokusuz ve ve su çekme özelliğine sahip bir sıvı.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Bu kimyasala fazla maruz kalan kişilerde bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi semptomlar görülüyor. Bazı hastalarda ruh hali değişikliği, merkezi sinir sistemi depresyonu, koma ve hafif hipotansiyon gibi nörolojik belirtiler de ortaya çıkıyor.

Daha sonra akut böbrek yetmezliği, son aşamada ise uyuşukluk, yüz felci, tepkisizlik ve ölümle sonuçlanan koma görülüyor.

Etilen glikol de kokusuz, renksiz, yanıcı, viskoz ve tatlı bir sıvı. Bu da yüksek yoğunlukla vücuda alındığında zehirleyici bir madde.

Bu kimyasalın memeliler üzerinde çok toksik bir etkisi var. Yoğun maruziyet önce merkezi sinir sistemini, sonra kalbi ve son olarak da böbrekleri etkileyerek ölüme yol açıyor.

Başka hangi ilaçlarda bu kimyasallar var?

Etilen ve dietilen glikol, aslında birçok ilaçta kullanılıyor. Etilen glikolün en bilindik kullanım amacı soğutucu veta antifriz etkisi. Bu kimyasal uykusuzluktan otoimmün hastalıklara, birçok rahatsızlığa verilen ilaçta var. Dietilen glikol ise sigaralarda ve kozmetikte de kullanılıyor.

Bu kimyasallardan dolayı dünyadaki çoğu hükümet ve sağlık yetkilisi, 12 yaşın altındaki çocuklar ve böbrek sorunlarından mustarip yetişkinlerin öksürük şuruplarını kullanmasını önermiyor.

Zehirli şuruplar sadece Gambiya'da mı var?

Hintli yetkililer ve Maiden Pharmaceuticals, bu şurupların yalnızca Gambiya'ya ihraç edildiğini söylüyor. Ancak DSÖ, gayriresmi yollardan bu ürünlerin başka bölge ve ülkelere yollanmış olabileceğinin altını çiziyor.

Örneğin skandalın ortaya çıkmasının ardından Endonezya, önceki aylarda başkent Jakarta'da 20'den fazla çocuğun ölümüne neden olan akut böbrek hasarı vakalarını soruşturacağını açıkladı. Ancak şimdilik bu vakaların Gambiya'dakilerle hiçbir bağlantısı bulunmuş değil.
 

Gambiya

Gambiya Kızıl Haç'ın bir üyesi başkent Banjul'da toplanan öksürük şuruplarıyla dolu çuvalları inceliyor (AFP)


Patentler nedeniyle Hindistan "dünyanın eczanesi" oldu

Afrika kıtası, tüm jenerik ilaçların yüzde 45'ini "dünyanın eczanesi" diye nitelenen Hindistan'dan karşılıyor. Başlangıçta kullanım hakları patentlerle koruma altına alınmış ilaçlarla aynı kimyasal maddeyi içeren eşdeğer ürünlere "jenerik ilaç" adı veriliyor.

Gambiya'da 69 çocuğun ölümü, Hindistan'dan alınan ilaçlarla ilgili en büyük skandallardan biri oldu. Hindistan ilaç ihracatını son 10 yılda iki kattan fazla artırmış ve geçen yıl sektörü 24,5 milyar dolara taşımıştı.

O 4 şurup Hindistan'da bile satılmamış

Öte yandan skandala karışan bu ilaçların aslında Hindistan'da satılmadığı ortaya çıktı.

Sağlık Bakanlığı'nın geçen haftaki basın açıklamasında, şirkete bu şurupları sadece ihraç etme izni verildiği belirtildi.

Ülkede öksürüğe karşı geliştirilen 23 ilaç olduğunu belirten açıklama, şöyle devam etti:

Bunların 4'ü Hindistan'da satılmıyor: Promethazine Ağız Solüsyonu, Kofexmalin, Makoff ve Magrip N.

 

 

Usulsüzlük tespit edildi, şirkette üretim durduruldu

1991'de Hindistan'ın Delhi kentinde kurulan şirket, uluslararası alanda kabul görmüş kalite kontrol standartlarına uyduğunu savunuyor.

Haryana eyaletinde faaliyet gösteren şirketin yetkilileri, Gambiya'daki ölümler karşısında "şoke olduklarını" söylemişti:

Hindistan'ın genel ilaç kontrol süreci ve eyaletin ilaç kontrol birimleri de dahil olmak üzere sağlık yetkililerinin protokollerini özenle takip ediyoruz.

Ancak bu eyalettki ana fabrikada yapılan ilk denetim, firmanın kuralları ihlal eden ilaçları "üretim ve deneme faaliyetlerinde" kullandığını ortaya koydu. Bunun ardından şirketteki tüm ilaç üretimi durduruldu.

Ayrıca Hintli yetkililer firmanın 4 şurubun üretiminde tehlikeli seviyelerde kimyasalın karıştığı ham maddeleri kullanıp kullanmadığını soruşturmak için 4 kişilik bir komite kurulmasına karar verdi.

İlaç şirketinin sicili kabarık: Vietnam'ın kara listesinde

Bu arada resmi kayıtlar ilaç şirketinin daha önce de usulsüzlükler nedeniyle yaptırımlarla karşı karşıya kaldığını gösteriyor.

Kayıtlara göre şirket, eyaletin sağlık standartlarını karşılamayan bir şurubu sattığı için 2011'de Bihar eyaleti tarafından kara listeye alınmıştı.

Hindistan'ın federal ilaç düzenleyicisi de 2018'de kalite kontrol ihlalleri nedeniyle firmayı yasal işlemlere tabi tutmuştu.

Şirket, 2020'de Cemmu ve Keşmir eyaletindeki kalite kontrol denetiminde başarısız olmuştu. 2022'de Kerala eyaletindeki kalite kontrol denetimlerini de 4 kez geçememişti.

Bunların yanı sıra şirket, standardın altındaki ürünleri ihraç ettiği gerekçesiyle Vietnam tarafından kara listeye alınan yaklaşık 40 Hintli ilaç firması arasında yer alıyor.
 

Hintli ilaç şirketi
Şirketin ürünleri  Asya, Afrika ve Latin Amerika'ya ihraç ediliyor (Reuters)


Hindistan'da ilaç denetimi ne kadar yeterli?

Hindistan, dünyadaki tüm ilaçların üçte birini, çoğunlukla jenerik veya eşdeğer ürünler şeklinde üretiyor. Bu nedenle ilaç ihracatında önemli bir pay sahibi olan ülkenin sıkı kalite kontrol standartlarına sahip olması ve bunları etkili biçimde uygulaması bekleniyor.

Ancak Hintli şirketler, bazı fabrikalardaki kalite kontrol sorunları nedeniyle ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nin (FDA) eleştiri ve hatta yasaklarıyla karşı karşıya kalıyor.

Hindistan'da yasal düzenlemelerin gevşetilerek uygulandığı ve yorumladığı, ayrıca yetkililerin bu alana yeterince ilgi göstermediği iddia ediliyor.

Reuters'a konuşan ve adını vermek istemeyen bir Hintli yetkili ise sağlık düzenlemelerinin, özellikle eyaletler düzeyinde gevşek uygulandığı yönündeki iddiaları reddetti.

Ancak halk sağlığı aktivisti Dinesh Thakur, ülkede kalite standartlarını ihlal eden firmalara nispeten hafif cezalar verildiğini aktardı. BBC'ye konuşan Thakur'a göre bu kişi ve kurumlara 242 dolar para cezası veya iki yıla kadar hapis cezası veriliyor:

Standartların altındaki bir ilaçla ölümlü olaylar arasında nedensel ve doğrudan bir bağlantı kurulmadıysa cezalar bu minvalde oluyor.

Ayrıca Hindistan'daki düzenleyiciler aşılar dışındaki ürünler için DSÖ standartlarına tabi tutulmuyor.

Gambiya bu ilaçları test etmeli miydi, sorumluluğu var mı?

Delhi'deki sağlık yetkilileri, "ithalatçı ülkenin aldığı ürünleri test etmesinin olağan bir uygulama olduğunu" savundu.

Öte yandan, Gambiya İlaç Kontrol Dairesi'nin yöneticilerinden Markieu Janneh Kaira, bu denetimlerde öksürük şurubu yerine sıtma ilaçları, antibiyotikler ve ağrı kesicilere öncelik verildiğini ifade etti.

Sınır Tanımayan Doktorlar'da Güney Asya ülkelerinden sorumlu Leena Menghaney, yeterli test kapasitesine sahip devletlerin Gambiya gibi düşük gelirli ülkelere ilaç kontrolünde yardım etmesi gerektiğini vurguladı.

BBC'ye konuşan Menghaney, şöyle ekledi:

Bu, yalnızca ithalatçı ülkelerin sorumluluğuyla ilgili değil.

 

Yararlanılan kaynaklar: BBC, The Federal, Hindustan Times, Reuters, DSÖ, Maiden Pharma, Science The Wire, DrugBank

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU