Dünya, Rusya'nın seferberlik kararını konuşuyor… Türkiye'de seferberlik kararı en son ne zaman alındı ve nasıl uygulanıyor?

Diğer bütün ülkeler gibi Türkiye'de de gerektiğinde genel ve kısmi seferberlik kararı alınmasını sağlayacak yasal düzenlemeler var. Emekli askerler, genel-kısmi seferberlik farkını ve o süreçte yaşananları anlattı

Türkiye'de cumhuriyet döneminde 2. Dünya Savaşı dışında seferberliğe ihtiyaç duyulmadı / Fotoğraf: AA

Rusya'da geçtiğimiz günlerde devlet başkanı Vladimir Putin, kısmi seferberlik ilanını duyurdu.

Karar yalnızca Rusya'da değil, dünyada ses getirdi. Rus makamlarından yapılan açıklamalarda kısmi seferberlik kararının şimdilik herkesi değil, belli görevlere ve ihtiyaçlara uygun olarak daha önce askeri eğitim almış kişileri kapsadığı ifade edildi.

Alınan karar uyarınca kimi iddialara göre 300 bin kişi askere alınacak. Bu rakamın 1 milyona ulaşacağını öne sürenler de yok değil.

 

putin.jpg
 Putin'in açıkladığı kısmı seferberlik kararı dünyada da ses getirdi / Fotoğraf: BBC

 

Genel seferberlik halinde 20 ile 41 yaş arası erkekler askere

Seferberlik uygulamaları bütün ülkelerde mevcut. Askere alınacak kişilerin yaş sınırı ülkenin nüfusuna göre değişebiliyor. 

Nüfusu az ülkelerde bu sınır 60'lara kadar çıkarken, insan potansiyelinin fazla olmasından dolayı daha kalabalık ülkelerde düşüyor.

Türkiye'de de diğer ülkelerde olduğu gibi birincisi kısmi, diğeri genel seferberlik olmak üzere iki şekilde oluyor.

Türkiye'de geçmişte genel seferberlik halinde yaş sınırı 46 iken günümüzde bu sınır 41'e indi.

Yani bir genel seferberlik halinde 20 ile 41 yaş arasındaki erkekler askere alınabilecek. Bu da milyonlarca asker sayısına ulaşılması demek.

 

osmanaydoğan1.jpg
Osman Aydoğan / Fotoğraf: Independent Türkçe

 

Kısmi seferberlikte ilk çağrılanlar en son terhis olanlar

Peki kısmi seferberlik uygulaması nasıl oluyor?

Emekli tuğgeneral Osman Aydoğan, savaş ihtimali halinde ülkenin tamamı yerine bir veya belli bir bölgesinde kısmi seferberlik uygulandığını, amacın mevcut birlikleri önce yüzde 100 seviyeye getirmek ve müteakiben verilecek zayiatları karşılayacak bütünleme birlikleri oluşturmak olduğunu söyledi.

Aydoğan, kısmi seferberlikte öncelikle en son terhis olanların askeri eğitimleri taze olduğu için orduya dahil edilerek birliklerin güçlendirildiğini belirtti.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Zayiatı karşılayacak bütünleme birlikleri kurulur

Kısmı seferberlikte zayiatları karşılayacak bütünleme birlikleri oluşturulması sürecini şu şekilde anlattı:
 

Barış şartlarında bazı birlikler C kategorisindedir. Bu kategorideki birliklere 'çekirdek' birlikler denir. Bu birliklerin silah ve teçhizatı tam ancak çekirdek personelle faaliyetlerine ve eğitimlerine devam ederler. Öncelikle bu birliklerin personeli tamamlanarak bu birlikler A kategorisine çıkarılarak güçlendirilir. Bu C kategorisi birlikler en son terhis olan askerler çağrılarak eksiği tamamlanıp A kategorisine yükseltilir.

C kategorisindeki birlikleri A kategorisine çıkarmak için öncelikle ihtiyaç başka bölgelerdeki diğer kurulu birliklerden karşılanır. Bu maksatla C kategorisi birliği yüzde yüze çıkaracak personel ile iki günlük zayiatı karşılayacak personel doğrudan birliklere sevk edilir.

Savaşta verilecek zayiatı karşılamak üzere de 'personel bütünleme planları yapılır. Diğer bölgelerdeki mevcut birliklerden birlik veya personel takviyesi yapılarak ya da tehdidin olduğu bölgedeki ihtiyaç kısmi seferberlik ile karşılanarak yapılır. Bazen bu iki yöntemin karışımı da uygulanır.

Ayrıca 'bütünleme birlikleri' de kurulur. Savaş esnasında savaşan birliklerin personel kayıpları bu öncelikle mevcut eğitim birliklerinden karşılanır. Mevcut eğitim birliklerinin ihtiyacı da bütünleme birliklerinden karşılanır. İhtiyaca göre bazen bütünleme birliklerinden doğrudan birliklere de bütünleme yapılabilir.

Bütünleme birlikleri için en son terhis olanlardan geriye doğru görev sefer emri olanlardan ihtiyaç duyulan 41 yaşına kadar kişiler aşama aşama çağırılır. Bu birlikler için mesleklere göre çağırmadan ziyade askerde görev yaptığınız birime ve ihtiyaca göre çağırılırsınız.

 

eğitim.jpg
Seferberlik kapsamında alınanlar askerlik dahi yapmış olsalar ek bir eğitimden geçiriliyor / Fotoğraf: AA

 

Yeniden göreve alınanlar ek eğitimden geçiyorlar

Seferberlik birliklerinin silahlarının da önceden hazırlandığını kaydeden Aydoğan, "Depolarda bu iş için bekletilen silahlar vardır. Yakın zamanda terhis olmuş bu kişiler bütünleme birliklerinde 4 veya 8 haftalık bir oryantasyon eğitiminden geçirildikten sonra eğitim birliklerine veya doğrudan savaşan birliklere görevlendirilirler" dedi.

tsk.jpg
Türk Silahlı Kuvvetleri'nde (TSK))  belli birliklerde zaman zaman seferberlik tazeleme eğitimleri yapılıyor / Fotoğraf: AA

 

TSK'da seferberlik tazeleme eğitimleri yapılıyor

Seferberliğin sadece personel seferberliği olmadığını kaydeden Aydoğan, "Seferberlikte; personel ile mal ve hizmet seferberliği olarak ayrılır. Bütün seferberlik işlemleri askerlik şubeleri üzerinden yapılır. Mevcut uygulamada da her yıl TSK eğitim programları içerisinde belli birliklerde seferberlik tazeleme eğitimleri de yapılır" diye konuştu.

Profesyonel askerlik olan ülkelerde seferberlik halinde paralı asker de alınıyor

"Profesyonel askerlik olan ülkelerde seferberlik nasıl oluyor" sorusuna Aydoğan'ın cevabı şöyle oldu:

Profesyonel askerlik sistemi olan ülkelerin seferberliği farklı olur. Bu durumda ihtiyaç: ya diğer bölgelerdeki mevcut birlikleri veya askerleri getirmekle ya da paralı asker almakla karşılanır. Bunlar da yetmez ise ihtiyaç sivil halktan karşılanır. Ancak bu kişilerin hiç askerî eğitimi olmadığı için bu defa bunların eğitim süresi daha uzun olur.

 

 

subay.jpg
Subay, astsubay, uzman erbaşlar emekli olsalar dahi bir seferberlik durumunda ilk göreve alınacaklar arasındalar / Fotoğraf: AA

 

Emekli subay ve astsubayda göreve çağrılma yaşı daha yüksek

Normal askerler dışında emekli olmuş subay, astsubay ve uzman erbaşların da kısmi seferberlik durumunda ihtiyaca göre göreve alındığını aktaran Aydoğan, subaylarda göreve çağrılma yaşının 64'e kadar çıktığını söyledi.

Aydoğan genel seferberlik emrinin ise 20 ile 41 yaş arasında herkesi kapsadığını sözlerine ekledi.

azizergen.jpg
Aziz Ergen / Fotoğraf: Twitter

 

Sadece insan değil, araç ve malzeme seferberliği de oluyor

Emekli kurmay albay Aziz Ergen ise kısmi veya genel seferberlik emrinin sadece insanları kapsamadığını aynı zamanda lojistik seferberliğine de gidilebildiğini söyledi.

"Seferberlik anında TSK'nın hizmetine girecek sivil kurumlar ve malzemeler de oluyor" diyen Ergen, "Örneğin nakliye şirketleri, iş makineleri ya da cip gibi bazı araçlar, yine kimi fabrikalar seferberlik halinde ordunun hizmetine alınıyor. Fabrikalar yeniden yapılandırılarak belli bir doğrultuda üretim yapmak üzere çalıştırılır. Kimi insanlar gibi kimi araçların da görev sefer emirleri vardır. Bunlar barış zamanda belirleniyor.  Olası bir savaşta hangi araçların hizmete alınacağı, hangi fabrikaların görevlendirileceği bellidir. Sonuçta savaş sadece iki ordunun çatışması değil iki ulusun bütün imkanlarının karşı karşıya gelmesidir. Seferberlik durumunda sadece askeri gücünüzü değil, bütün imkanlarınızı seferber ediyorsunuz" ifadelerini kullandı. 

tırlar.jpg
Seferberlik halinde nakliyede kullanılanlar başta olmak üzere pek çok araç da ordunun emrine veriliyor / Fotoğraf: AA 

 

Gençler cepheye, yaşı daha ileri olanlar iç güvenliğe

Ergen, ayrıca savaş halinde Aydoğan'ın bahsettiği gibi öncelikle yeni terhis olanların alındığını ve ihtiyaca göre yaş sınırının yükseldiğini kaydederek, "Bir genel seferberlikte yaşı ileri olanlar daha geri hizmetlerde örneğin iç güvenliğin sağlanmasında kullanılırken, daha genç olanlar gerektiğinde cephede savaşacak şekilde sevk edilirler. Tabii ki önce eğitimleri verilerek" diyerek sözlerini tamamladı.

 

mesuruyar1.png
Mesut Uyar / Fotoğraf: Independent Türkçe

 

Cumhuriyet tarihinde tek seferberlik II. Dünya Savaşı'nda oldu

Peki Türkiye tarihinde hiç seferberlik ilanı oldu mu?

Kendisi de emekli bir subay olan Antalya Bilim Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Uyar, cumhuriyet tarihinde sadece II. Dünya Savaşı'nda kısmi seferberlik ilan edildiğini belirtti.

O tarihte ilan edilen kısmi seferberlik ilanıyla Türkiye'nin nüfusu 18 milyon olduğu halde asker sayısı 1 milyona hatta kimi kaynaklara göre 1 milyon 300 bine ulaştı.

Tabii yetişkin erkek nüfusun önemli ölçüde askerde olması o günlerde ülke ekonomisinin temel dayanağı olan tarımsal üretim üzerinde olumsuz etkisi oldu, ülkede iaşe sorunları yaşandı.

 

turk-ordusu_8352.jpg
II. Dünya Savaşı'nda kısmi seferberlik ile Türk Ordusu'nun asker sayısı 1 milyonun üzerine çıkarılmıştı 

 

Personel, araç seferberliği yapıldı, yiyecek de depolandı

Askeri tarihçi Prof. Dr. Uyar, II. Dünya Savaşı günlerinde ilan edilen seferberliğine dair şunları dile getirdi:

Personel ve araç seferberliği yapıldı. Yiyecek depolandı. İsmet İnönü'ye meşhur 'unları çürüttü' eleştirisi de buradan çıktı. Çünkü depolanan unların bir kısmı o günkü teknolojide yeterli depolama imkanı olmadığından çürüdü. II. Dünya Savaşı dışında cumhuriyet döneminde başka bir seferberlik kararı yok. Sadece Kıbrıs harekatında yapılmış birtakım hazırlıklar ve göreve çağrılan bir miktar kısıtlı personel oldu.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU