Türkiye yeni yıla yüzde 20,30 enflasyon oranı ve 5,88 liraya kadar çıkıp 5,40’lar seviyesine kadar gerileyen dolar değeriyle başladı. 

2017’yi yüzde 11,92’yle kapatan enflasyonun bir yılda sekiz puan artması ekonomik veriler baz alındığında yüksek bir artışı işaret etse de hükümetin yorumu "Hedefleri tutturduk" şeklindeydi.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak enflasyon verilerinin ardından “Yıl sonu itibariyle, hedeflerimizin tamamını tutturmuş bulunuyoruz. Eylül ayında ortaya koyduğumuz hedef tutuyor" dedi.  
 

Bakan Albayrak'ın referans gösterdiği eylül ayında açıklanan Yeni Ekonomi Programı, 2018 sonu için enflasyonu yüzde 20,8 seviyesinde öngörmüştü. Ancak 2018 yılının başında yıl sonuna ilişkin enflasyon verileri bu rakamların çok uzağındaydı.

2017 sonunda 2018 hedefi: Yüzde 7

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Aralık 2017’de yayınladığı “2018 Yılında Para ve Kur Politikası Raporu”nda 2018-2020 döneminde geçerli olacak enflasyon hedefini yüzde 5 olarak açıklamıştı. 

Aynı raporda 2018 için yıl sonu enflasyonu yüzde 7; 2019 enflasyonu yüzde 6,5 olarak öngörülmüştü.

Ocak 2018'de yıl sonu hedefi: Yüzde 7,9 

2018’in ilk Para Politikası Kurulu toplantısı 30 Ocak’ta gerçekleşti ve toplantı sonrası konuşan TCMB Başkanı Murat Çetinkaya, sene sonundaki enflasyon beklentilerini yüzde 7,9’a yükselttiklerini duyurdu. Yeni yılın ilk günlerinde Dolar/TL kuru ise 3,73 lira seviyesindeydi. 

Şubat ayına gelindiğinde enflasyon oranı yüzde 10,26’ya kadar yükselirken, kur 3,80 seviyelerini gördü. Merkez Bankası'nın Şubat Ayı Beklenti Anketi’ndeki yıl sonu dolar/TL tahmini ise 4,09’du. 

 

 

Nisan 2018'de yıl sonu hedefi: Yüzde 8,4

TCMB’nin “2018 sonunda enflasyon yüzde 8,4 olacak” dediği nisan ayında Türkiye İstatistik Kurumu, enflasyonun yıllık bazda yüzde 10,85 seviyesine geldiğini duyurdu. 

TCMB Başkanı, 30 Nisan 2018’de yaptığı açıklamada “Baz etkisinin yanı sıra döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki gelişmelerin gecikmeli yansımalarına bağlı olarak yıllık tüketici enflasyonunda kısa vadede dalgalanma oluşabileceği öngörülmekte ve risklerin yukarı yönlü olduğu değerlendirilmektedir” ifadesini kullandı. 

24 Haziran heyecanı 

Enflasyonun yüzde 12,5’i gördüğü Mayıs ayına gelindiğinde Türkiye’de başka bir heyecan vardı: 24 Haziran Başkanlık seçimleri. Seçim atmosferinin etkisiyle Türk Lirası, dolar ve Euro karşısında o zamana kadar ki en düşük seviyeyi gördü ve Dolar/TL kuru 4,74’e kadar yükseldi. Merkez Bankası'nın bu yükselişe yanıtı fazileri 300 baz puan artırmak oldu. 

Faiz- enflasyon ilişkisi 

Faiz, Merkez Bankası’nın enflasyonu belli bir hedefe getirmek için kullandığı araçlardan biri. 

Örneğin ekonominin ısındığı, üretim kapasitesinin zorlandığı, arz fazlasının olduğu dönemlerde Merkez Bankası, bankaların izleyeceği yoldan yatırımcının yatırım kararlarına kadar birçok kolu etkileyen faizleri yükseltebiliyor. Bu durumda talep kısılıyor. Aksi takdirde bu aşırı ısınma fiyatları yükseltiyor ve enflasyonyaratıyor. Talep azaldıkça üretim normal kapasitesine dönüyor ve fiyatlar üzerindeki baskı hafifliyor. 

Türkiye’de sık görülen diğer bir faiz-enflasyon ilişkisi ise maliyet artışları temelli. Döviz kurları artınca ara malı fiyatları yükseliyor, dövizle borçlanan firmalar ve kişilerin borcu dövizle birlikte katlanıyor, bu kişiler de fiyatlarını yükseltiyor. 

Bu durumda da merkez bankasının silahı faizleri yükselterek kurdaki artışın önüne geçmek ve maliyetleri geriye çekerek enflasyonu düşürmek oluyor. Faizlerin fiyatlara yansıması ise yaklaşık 12 aylık bir süre sonunda kendini gösteriyor. 

 

 

Temmuz 2018'de yıl sonu hedefi: Yüzde 13,4

Erdoğan’ın yüzde 52’lik oy oranıyla seçimlerden galip çıkmasından yaklaşık bir ay sonra yapılan TCMB Para Politikası Kurulu’nda 2018 yılı enflasyon tahmini revize edildi ve yüzde 13,4’e revize etti. Böylece TCMB son dokuz ayda enflasyon hedefini dördüncü kez yukarı yönlü değiştirmiş oldu.

Ağustos 2018: Doların tarihi rekoru

 

 

Ağustosta ABD ile yaşanan kriz ve piyasalardaki çalkantılı süreç, TL'nin dolar ve euro karşısında hızla değer kaybetmesine yol açtı. Dolar 7 TL'nin üzerine çıktı. Oysa TCMB'nin temmuzda açıkladığı beklenti anketinde ise katılımcıların yıl sonu dolar tahmini 4,83 liraydı.

Eylül 2018'de yıl sonu enflasyon hedefi: Yüzde 20,8

Bakan Albayrak’ın referans gösterdiği eylül ayına gelindiğinde ise 2019 ve 2021 yılları arası politikaları da kapsayan Yeni Ekonomi Programı (YEP) açıklandı. Programa göre 2018 enflasyon tahmini yüzde 20,8'e, 2019 yüzde 15,9'a, 2020 enflasyon hedefi ise yüzde 9,8'e yükseltildi.

Ekim 2018'de yıl sonu enflasyon hedefi: Yüzde 23,5

YEP’in açıklanmasından bir ay sonraki TCMB Para Politikası Kurulu ise enflasyon tahmininin yüzde 23,5’e çıktığını duyurdu. TCMB’ye göre 2019’un enflasyonu yüzde 15,2’yi, 2020’ninki yüzde 9,3’ü görecek. O dönem Merkez Bankası Başkanı Çetinkaya kararın arkasındaki gerekçeyi şöyle açıkladı: Tüketici enflasyonu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 24.5 seviyesine ulaştığı Türk lirasının bu dönemde yüzde 37 civarında değer kaybetmiş olması enflasyondaki yükselişin en önemli belirleyicisi oldu.

2019 enflasyon hedefini yüzde 5 olarak belirleyen Merkez Bankası, enflasyon hedefi etrafındaki belirsizlik aralığının, önceki yıllarda olduğu gibi her iki yönde 2 puan olarak korunduğunu bildirdi.

TCMB: Hükümete açık mektup yazılacak 

TÜİK’in 3 Ocak 2019’da yüzde 20,30 seviyesinde açıkladığı son enflasyon oranından bir ay önce Merkez Bankası, 2019 hedefini yüzde 5 olarak açıklamış ve para otoritesinden şu açıklama yayınlanmıştı: 

“Enflasyon hedefi etrafındaki belirsizlik aralığı, önceki yıllarda olduğu gibi her iki yönde 2 yüzde puan olarak korunmuştur. Yıl içinde enflasyon gelişmelerine ilişkin kapsamlı değerlendirmeler Enflasyon Raporu aracılığıyla kamuoyuyla paylaşılacaktır. Yıl sonunda gerçekleşen enflasyonun belirsizlik aralığının dışında kalması durumunda ise hesap verebilirlik ilkesi gereği Hükümet’e ‘Açık Mektup’ yazılacaktır.”