Wikipedia'nın kurucusu Jimmy Wales, Independent Türkçe'ye konuştu: Wikipedia’yı yasaklarsan, her şeyi yasaklayabilirsin

Ulusal ve uluslararası alanda, teknolojiden pazarlamaya kadar pek çok sektör liderini bir araya getiren "Brand Week İstanbul" kapsamında Türkiye'ye gelen Wikipedia Kurucusu Jimmy Wales, Independent Türkçe'ye konuştu

Fotoğraf: Purdue University photo/Charles Jischke

Dünyanın ilk ve en büyük online ansiklopedisi Wikipedia'nın kurucularından Jimmy Wales; reklam, pazarlama, teknoloji ve iletişim profesyonellerini bir araya getiren Brand Week İstanbul zirvesi kapsamında yıllar sonra Türkiye'deydi. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Wales son olarak, Wikipedia'nın "Terör örgütlerini destekleyen içeriklere sahip olduğu" gerekçesiyle 2017-2020 yılları arasında kapatılmasıyla "World Cities Expo İstanbul 2017" etkinliğinin davet listesinden çıkarılmıştı. 

"İnterneti Özgürleştir" adlı oturumunda yaptığı konuşma sonrası Independent Türkçe'nin de sorularını yanıtlayan Wales, "Türkiye'ye yeniden geldiğim için mutluyum" diyerek söze başladı. 

Wikipedia'nın kapalı kaldığı süreci "talihsiz" diyerek niteleyen Wales, "Mahkemede savaşımızı verdik ve kazandığımız için mutluyuz. Pek çok yerde aynı problemle karşılaştık. Çin'de çok uzun süredir yasaklıyız. Ancak Türkiye bizim için çok daha sürpriz olmuştu" ifadelerini kullandı. 

Wikipedia'nın "herkes için" olmasını, tarafsız ve yüksek kalitede olmasını istediklerini belirten Wales, yasak kararının hemen ardından Türk otoritelerle de görüştüklerini hatırlattı: 
 

En başta bazı görüşmelerimiz oldu ancak pek verimli değildi. O nedenle mahkemeye başvurdu. Mahkeme doğru şeyi yaptığı için mutluyuz. 

Bu esasında genele olarak Türkiye'deki medya için de önemli gelişme. Çünkü Wikipedia'yı yasaklarsan, her şeyi yasaklayabilirsin. 

Neticede biz sadece sakin ve sıkıcı bir ansiklopediyiz. Kampanya yapan kişiler değiliz. 


Ne olmuştu? 

Türkiye, 29 Nisan 2017 gününe hiçbir dildeki versiyonuna bağlanamadığı bir Wikipedia ile uyanmıştı. 

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Türkiye'yi çeşitli "terör" gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan içeriklerin kaldırılması için Wikipedia'ya uyarılarda bulunulduğu ancak sonuç alınamadığı ifade edilmişti. 

Anadolu Ajansı'nda konuşan yetkililer, Wikipedia ile iletişim kanallarının sürekli açık tutulduğunu ancak sitenin ısrarla bu tür içerikleri kaldırmaya yanaşmadığını söylemişti.
 


Wikipedia'ya yönelik, "Teröre karşı iş birliği yapmak yerine, Türkiye'ye uluslararası arenada karalama kampanyası yapan çevrelerin parçası olarak hareket eden bir bilgi kaynağı haline gelmesi" gerekçesiyle erişim engeli uygulamasına başvurulduğu bildirilmişti. 

Wikipedia'nın İngilizce sitesinde yer alan "Suriye İç Savaşı'na Dış Müdahaleler" ve "Devlet Destekli Terörizm" başlıklarında Türkiye ile ilgili yer alan içerikler de idari tedbir kararına gerekçe gösterildi.

Wikipedia'nın bağlı bulunduğu Wikimedia Vakfı, "ifade özgürlüğünün engellendiği" gerekçesiyle Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesi'nin verdiği karara itiraz etti. 5 Mayıs 2017'de bu itiraz reddedildi. 

"Türkiye'yi Özlüyoruz" kampanyası

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 15-18 Mayıs'ta düzenleyeceği "World Cities Expo İstanbul 2017"nin davetli listesinden Wikipedia (Vikipedi) Kurucusu Jimmy Wales'in çıkartıldığını duyurdu. 

Brandweek İstanbul Jimmy Wales
2001'de kurulan Wikipedia, bugün 288 dilde 1,5 milyondan fazla cihazdan takip ediliyor/ Fotoğraf: Independent Türkçe


Wikipedia'nın Mart 2018'de "We miss Turkey" (Türkiye'yi özlüyoruz) sloganıyla sosyal medyada bir kampanya başlatmasının ardından Wikimedia Vakfı, 29 Nisan 2019'da erişim engelinin kaldırılması için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) başvurdu. 

Vakıftan yapılan açıklamada Türkiye'deki yüksek mahkemelere yapılan başvuruların sonuçsuz kaldığı, Anayasa Mahkemesi'ne 2017'de yapılan başvurunun ise iki yıldır yanıtsız kaldığı ifade edildi. 

Wikimediafoundation.org'da yayımlanan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
 

Wikipedia'nın yasaklanmasına ilişkin kararda yalnızca iki makaleye atıf yapılıyor ve ikisi de yasağa rağmen geliştirilmeye açık olmaya devam ediyor, dünyanın dört bir yanından siteye giren gönüllüler de bu makalelerde değişiklikler yapmayı sürdürüyor.

Hâlâ söz konusu endişelerin - eğer varlarsa- neler oldukları netleşmiş değil. Türk yetkililerle yaptığımız pek çok iyi niyetli görüşmeye rağmen, yasak devam ediyor. Bunlara Ulaştırma, Denizcilik ve İletişim Bakanı'na yazılan açık mektup da dahil.


AİHM, savunma için Türk hükümetine 31 Ekim 2019'a kadar süre tanımış, Türkiye'nin talebi üzerine bu süre altı hafta daha uzatılmıştı.

Wikipedia, 15 Ocak 2020'den bu yana açık 

Konunun 26 Aralık 2019 tarihinde Anayasa Mahkemesi genel kurulunda görüşülmesi sonrası "erişim engelinin hak ihlali" olduğuna karar verildi.

Verilen kararın ardından Wikipedia'nın iki kurucusundan biri olan Jimmy Wales, resmi Twitter hesabından "Yeniden hoş geldin Türkiye" mesajını paylaştı. 
 


Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), Wikipedia'yı 15 Ocak 2020 itibarıyla erişime açtı.

Reklam odaklı medya, sizin bir bağımlı olmanızı istiyor: Abur cubur gibi

2001'de kurulan Wikipedia'nın yapısı, gazetecilik ve sosyal medyada "reklam odaklı iş modelleri" ve "tık endişesi", Jimmy Wales'ın Brand Week İstanbul'daki oturumunda bahsettiği konular arasındaydı. 

Bilgiye ulaşımın Wikipedia'da ücretsiz olduğunu hatırlatan Wales, "Wikipedia hayatlarını anlamlı şekilde daha iyiye götürüyorsa insanlar bize ödeme yapıyor. Böylelikle kimseyi, tık bağımlısı yapmak gibi bir amacımız olmuyor" dedi ve medyadaki reklam bağımlısı yayıncılığa değindi. 

Wales'in özellikle vurgu yaptığı "clickbait", Türkçede, haber, alışveriş gibi hemen her türlü internet sitesinde insanların yaratılan içeriğe tıklamasını sağlayan bir yem olarak karşılık buluyor. 

Dünyanın önde gelen teknoloji girişimcilerinden Wales, clickbait ve reklama dayalı kurulan iş modellerinin gazetecilik için çok yıkıcı sonuçları olabileceğini söylüyor. 

Reklama karşı olmadığını söyleyen Wales, bazı iş modellerinde bu amacın çok problematik bir seviyeye ulaştığını aktarıyor:
 

Sadece reklam odaklı sosyal medya, sizin bir bağımlı olmanızı, hatta pek çok yerde saldırgan olmanızı istiyor. 

Abu cubur (junk food) gibi. Sağlıklı değil, kolay tüketiliyor ve bağımlılık yapıyor. 

Reklamcılık ve clickbait, gazetecilik için tek mümkün yolmuş gibi düşünülüyor. Ancak bu durum, pek çok önemli değerin yıkımı ile sonuçlanıyor. 

Bu gazetecilikle alakalı değil, gazeteciliğin yaşadığı dünya ile ilgili. Trafik almanın tek yolunun viral olmak olduğu bir dünyada yaşayan gazetecilik de bu yola sapıyor. 

Kaliteli basın mecraları bile, bir elin parmaklarını geçmeyecek aşı karşıtlarına gereğinden fazla yer ayırıyor. Aşı karşıtlarını normalde olması gerekenden daha "normal" görüyor. Bize göre bu objektif basın değil. Tık peşinde koşmak ve asıl problem de bu. 


"Wikipedia'nın 'İşte 10 çok şirin kedi fotoğrafı' gibi başlıkları olmaz diyen Jimmy Wales, sunumunda Wikipedia'nın reklam almayan bugünkü hâli ile reklam alsa dönüşeceği hâlinin bir kıyaslamasını da yaptı. 
 

Wikipedia
"Clickbait" başlığının Wikipedia'daki mevcut hâli

 

Brandweek İstanbul Jimmy Wales
Jimmy Wales, Wikipedia'nın reklam alması durumunda nasıl gözükeceğini "Clickbait" sayfası üzerinden gösterdi/ Fotoğraf: Gökçen Tuncer

 

"'İnsanlar bana Wikipedia sürekli para istiyor' diyor. Ancak biz Wikipedia'ya reklam eklersek şöyle bir şeye benzeyecek" diyen Jimmy Wales şunları söyledi: 
 

Her organizasyon, hayır kurumları bile parayı kovalar bu normaldir. 

Ancak biz reklam ekleseydik, sağ tarafta "utanç sütunu" dediğimiz, ünlüler, dedikodular, daha çok tıklanacak bikiniler olacaktı. 

En altta ise kötü ürünler için hazırlanmış, dikkat çekici reklamlar. 


Milyarder olmayan internet girişimcisi 

Facebook, Twitter gibi 2000'lerin başındaki internet girişimciliği dalgasında Wikipedia'yı kuran ancak asla diğer internet girişimcileri gibi milyarder olmayan Jimmy Wales, milyar dolarları olsa bunu yine medyadaki iş modelleri için harcayacağını söyledi. 
 

Brandweek İstanbul Jimmy Wales
Wikipedia'nın kurucularından Jimmy Wales.. Fotoğraf: Gökçen Tuncer/Independent Türkçe


"Başarılı olduğum için çok şanslıyım çünkü ben berbat bir çalışan olurdum. Her gün uyanır ve bana ilginç gelen ne ise onu yapardım" diyen Wales, oturumda yöneltilen "Bir milyarder olsanız ne yapardınız?" sorusuna, şu yanıtı verdi:
 

Son günlerde tartışmayı en çok sevdiğim şeylerden biri medyadaki iş modelleri ve sosyal medya. Eğer çok param olsaydı bu konular üzerine yatırım yapardım. 

WTSocial adlı bir proje başlattım 2019'da. (WikiTribune/WT Social, reklam almayan, kullanıcı bağışlarıyla finanse edilen, kişisel bilgilerin üçüncü partilerle paylaşılmayacağını vadeden bir sosyal ağ)

Birkaç programcım var. 30 ya da 300 programcıyı istihdam etmek için param yok. Gelişimimiz tahmin ettiğimden daha yavaş. 

Eğer param olsaydı sosyal medya ve gazetecilikteki bozulmuşluğu düzeltmeye harcardım. 

 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU