5 soruda Sudan darbesi

Ordunun yönetime el koyduğu Afrika ülkesinde neler oluyor

BM Genel Sekreteri'nin Sudan Özel Temsilcisi Volker Perthes, darbenin ardından ülkede internetle telefon hatlarının kesildiğini, yollara barikatlar kurulduğunu ve ara ara silah seslerinin duyulduğunu kaydetti (AP)

Orduyla sivil yönetim arasındaki tansiyonun uzun süredir yüksek olduğu Sudan'da dün darbe yapıldı ve sıkıyönetim ilan edildi.

Ordu, Başbakan Abdullah Hamduk ve koalisyon hükümeti ortağı partilerin liderlerini gözaltına aldı.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Peki Sudan'da neler oluyor? ABD'nin önde gelen haber mecralarından CNN International, Afrika ülkesinde yaşananları 5 soruda mercek altına aldı.

Sorunlar nasıl başladı?

Ülkede 30 yıl iktidarda kalan Ömer el-Beşir 2019'da devrildi. Ordu, geçiş sürecini denetlemek için Askeri Geçiş Konseyi'ni kurarak kontrolü eline aldı.

Ancak konsey, sivil yönetim isteyen demokrasi yanlılarının tepkisini çekti. İki taraf daha sonra "gelecek üç yıl boyunca veya biraz daha uzun bir süre" ülkeyi yönetecek Egemenlik Konseyi'nin kurulması için Temmuz 2019'da anlaştı. Anlaşmada askeri konseyin 21 ay, sivil yönetiminse sonraki 18 ay ülkenin yönetiminden sorumlu olmasına karar verildi.

Başbakan Hamduk ve bazı siyasetçilerin anlaşmaya uygun şekilde 17 Kasım'a kadar sivil yönetime tam geçiş için bastırmasının ardından gerilim arttı.

Sorunlar, Beşir'e sadık olduğu düşünülen askerlerin 21 Eylül'deki darbe girişiminin ardından iyice tırmandı.

Askeri liderler, darbe girişiminin sonrasında sivillerin oluşturduğu Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri koalisyonunda değişim talep etti. Sivil tarafsa askerleri, iktidarı ele geçirmekle suçladı.

Neler oldu?

Ordu, dün yapılan darbeyle Hamduk'u ve çok sayıda bakanla yetkiliyi gözaltına aldı.

Ordunun başındaki isim olan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, konseyin ve geçiş hükümetinin feshedildiğini duyurdu. Olağanüstü hal ilan edildiğini açıklayan Burhan, seçimlerin Temmuz 2023'te yapılacağını ve bu tarihe kadar yönetimde kalacaklarını söyledi.
 


El-Burhan, Egemenlik Konseyi'nde orduyla sivil yönetim arasındaki güç paylaşımının son iki yılda çatışmaya dönüştüğünü, bu durumun ülkedeki barışı ve birliği tehdit ettiğini belirtti.

Darbe sürpriz miydi?

Hamduk'un yardımcısı Adam Hireika, CNN International'a yaptığı açıklamada, Başbakan'ın ordunun planlarını bildiğini ve hükümeti feshetmesi için baskı altında olduğunu söyledi.

Enformasyon Bakanlığı da dün, Hamduk'un "darbeyi destekleyecek bir açıklama yapması için" zorlandığını ancak Başbakan'ın darbe karşıtı barışçıl protesto çağrısında bulunduğunu açıkladı.

Uluslararası toplum ne tepki verdi?

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri António Guterres darbeyi kınadı ve yetkililerin serbest bırakılması çağrısında bulundu. Guterres, BM'nin Sudan halkının yanında olmayı sürdürüleceğini sözlerine ekledi.

Beyaz Saray Sözcü Yardımcısı Karine Jean-Pierre, Sudan'da yaşanan olaylardan "derinden endişeli" olduklarını ve sivil yöneticilerin derhal serbest bırakılması gerektiğini söyledi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price da darbeye tepki olarak Sudan'a yapılacak 700 milyon dolarlık (yaklaşık 6 milyar 500 milyon TL) yardımı askıya aldıklarını ve süreci yakından takip edeceklerini açıkladı.

Birleşik Krallık darbeyi "Sudan halkına karşı kabul edilemez bir ihanet" diye nitelendirdi.

Türkiye, Sudan'da darbe teşebbüsünde bulunulduğu yönündeki haberlerin derin endişeyle karşılandığını bildirdi.

Protestocular ne istiyor?

Sudan'ın başkenti Hartum'da dün darbe karşıtı protesto gösterisi düzenlendi. Sayısı binleri bulan katılımcılar, şehrin birkaç bölgesinde darbeye tepki gösterdi.

Güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucunda 7 kişinin hayatını kaybettiği ve 140 kişinin yaralandığı açıklandı.

Enformasyon Bakanlığı, sivil yönetim destekçilerinin sivil itaatsizlik ve grev ilan ettiğini kaydetti.

 

Independent Türkçe, CNN International, AA, BBC Türkçe, NTV

Derleyen: Uğurcan Yıldız

DAHA FAZLA HABER OKU