Nötron yıldızlarında minik dağlar keşfedildi

Nötron yıldızları, muazzam kütleçekim kuvvetleri sayesinde neredeyse mükemmel kürelerdir. Fakat bu kozmik nesnelerin üzerindeki dağlar, uzayzamana akarak yayılan dalgalar oluşturabilir

(ESO / L. Calçada)

Yeni bir bilimsel modele göre nötron yıldızları, aşırı yoğunlukları nedeniyle yüksekliği bir milimetreyi bulmayan dağlara sahip.

Güneş kadar ağır olmasına rağmen genişliği sadece 10 kilometre civarında olan nötron yıldızları evrendeki en yoğun nesnelerden.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Nötron yıldızları, devasa büyüklükte bir yıldızın yakıtı bittiğinde ve yıldız çöktüğünde nesnedeki her proton ve elektronun bir nötron, yani nötr yüklü atomaltı parçacık oluşturmasıyla meydana geliyor.

Eğer yıldız, Güneşimizin kütlesinin bir ila üç katı arasındaysa, bu yoğun yıldızlardan birine dönüşüyor. Bundan daha büyük yıldızlarsa nihayetinde kara delikler oluşturana kadar çökmeye devam ediyor.

Bir nötron yıldızı üzerindeki kütleçekim kuvvetleri Dünya'dakinden yaklaşık bir milyar kat daha büyük. Bu, yıldızın yüzeyindeki her şekli küçük boyutlarda sıkıştırarak neredeyse mükemmel bir küre oluşturuyor.

Ne var ki bu kürenin yüzeyinde "dağlar" olarak bilinen küçük kusurlar var.

Nötron yıldızları çizmek ve incelemek için hesaplamalı model geliştiren Southampton Üniversitesi doktora öğrencisi Fabian Gittins, yaptığı açıklamada "Son 20 yıldır bu dağların, nötron yıldızının kabuğu kırılıp dağı taşıyamaz hale gelmeden önce ne kadar büyüklüğe varabileceğini anlamaya yönelik büyük ilgi var" dedi.

Bu matematiksel modele göre ortaya çıkabilecek en büyük dağlar, daha önce tahmin edilenden 100 kat daha küçük olup bir milimetrenin altındaydı.

 

 

Geçmiş çalışmalar nötron yıldızlarının mükemmel küresel şekillerinden milyonda birkaç parçalık farkla sapabileceğine işaret ediyordu. Bu da birkaç santimetre büyüklüğündeki dağların mümkün olabileceği anlamına geliyordu. Fakat yeni veriler, kabuk her noktada kırılmaya fazlasıyla yakın olduğu için bunun imkansız olduğunu gösteriyor.

Gittins "Bu sonuçlar nötron yıldızlarının gerçekten fevkalade yuvarlaklıkta nesneler olduğunu ortaya koyuyor. İlaveten de dönen nötron yıldızlarından gelen kütleçekimsel dalgaları gözlemlemenin daha önce düşünülenden daha da zor olabileceğini öne sürüyor" dedi.

Bu hafif şekil değiştirmeleri anlamak, evrenimize dair daha iyi bir kavrayış geliştirmeyi uman fizikçiler için hayati öneme sahip. Dönen nötron yıldızları, uzayzaman dokusunda bu küçük kusurlardan başlayarak kütleçekimsel dalgalar olarak bilinen dalgalanmalara neden olur.

Bu kütleçekimsel dalgalar henüz gözlemlenmedi. Fakat LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory - Lazer İnterferometre Kütle Çekim Dalga Gözlemevi)  ve VIRGO gözlemevlerindeki daha hassas bilimsel ekipmanlarla gelecekteki gelişmeler şaşırtıcı sonuçlar verebilir.

Bu gözlemevleri şimdiden hayret verici fenomenler buldu. Bunlar arasında ilk kez bir nötron yıldızını yutan bir kara delik ve derin uzayda iki kara deliğin şiddetli birleşimi var.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/space

Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU