TL’nin dolar karşısından yılbaşından bu yana yaklaşık yüzde 30 değer kaybetmesiyle, asgari ücretle çalışan 10 milyon emekçi her ay ortalama 10 dolar fakirleşti.

Yılbaşında dolar kuru 7.37 TL iken, bu yıl için belirlenen 2 bin 825 liralık asgari ücretin dolar karşılığı 383 dolara denk geliyordu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faizle ilgili konuşmasından sonra asgari ücretin dolar karşısında erimesi zirve yaptı. Bu konuşma sonrası dolar 8.81 liraya kadar çıkarken, asgari ücretin dolar karşılığı 320 dolara kadar düştü ve 6 aylık erimenin 63 dolara ulaştığını gösterdi.

14 yılın en düşüğü

Halen 2 bin 825 TL olan asgari ücretlinin maaşı, dolar kurunu 8.74 TL alırsak bugün sadece 323 dolar ediyor. Bu miktar, dolar bazında son 14 yılın en düşük seviyesi olarak kayıtlara geçti. 2008’deki ekonomik krizde dolar kuru 1.17 TL iken 503 liralık asgari ücret 429 dolara denk geliyordu. Aradan geçen zamanda asgari ücretli 106 dolarını kaybetti. Asgari ücret 2019’da 369 dolar, 2018’de ise 426 dolar ediyordu.

Asgari ücretli çalışanlar 2008'den bu yana 106 dolarlıkkayıpta / Grafik: Cumhuriyet

Türkiye’de asgari ücretli olarak 10 milyon civarında kişi çalışıyor. Koronavirüs nedeniyle yoksullaşan, işini kaybeden milyonlarca yurttaşı daha da zor günler bekliyor. Mayıs ayında dört kişilik ailenin açlık sınırı 2 bin 830 liraya çıkarak asgari ücreti de solladı. DİSK-AR verilerine göre, 3.3 milyon işçi (bütün ücretli çalışanların yüzde 17’si) asgari ücretin altında bir ücretle çalışıyor.

Çalışanların yüzde 38’i asgari ücretli

Asgari ücretin yarısından daha az ücretle çalışan işçi sayısı da 1 milyona yakın. Asgari ücret ve altında ücretle yaşamını sürdürmek zorunda olan işçiler ücretli çalışanların yüzde 38’ini oluşturuyor. 

Covid-19 salgınıyla birlikte asgari ücret altında gelir elde edenlerin sayısı da arttı. 1500 TL ödenekle zorunlu ücretsiz izne çıkarılanlar asgari ücretin yarısı kadar bir gelirle yaşamaya zorlanıyor. Kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneğiyle asgari ücretin altına mahkûm edilenler ile işini kaybeden kayıtsız işçiler göz önüne alındığında, asgari ücretin altında gelirle yaşamak zorunda olanların sayısının daha da arttığını söylemek mümkün. Bugün 16.8 milyonu aşkın kişi ise sosyal yardımlarla ayakta durabiliyor.

122 günlük ücret vergilere gidiyor

Bugün dolaylı ya da dolaysız vergi ve kesintileri dikkate aldığımızda yürürlükteki brüt asgari ücretin yüzde 33.4’ü vergi ve kesintilere gidiyor. İşçinin eline ise asgari geçim indirimi (AGİ) dahil brüt asgari ücretin sadece yüzde 66.6’sı net harcanabilir gelir olarak geçiyor. Bu açıdan hesaplandığında asgari ücret alan bir işçi 365 günün 122 günü vergi ve kesintiler için çalışıyor.

Cumhuriyet