Uranyum zenginleştirme oranını yükselten İran’ın hamleleri

Salihi açıklamasında ülkesinin depolarının önümüzdeki beş yıl boyunca Tahran’daki araştırma reaktörünü çalıştırmak için yeterli stoka sahip olduğunu bildirdi

İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, dün Tahran'ın doğusundaki Simnan eyaletinde düzenlenen insansız hava araçlarının tatbikatı öncesinde askeri üssü ziyaret etti. (Reuters)

İran yüzde 20 saflık oranında, 8 ila 9 kilogram arasında zenginleştirilmiş uranyum üretmeye başladığını ve nükleer programındaki tüm yasal seçeneklerin masada olduğunu duyurdu. Bunun üzerine Avrupa Komisyonu dün yaptığı açıklamada, İran’ın Fordo Nükleer Tesisi’nde uranyum zenginleştirmesini yeniden başlatmasının uluslararası nükleer anlaşmanın ihlali olduğunu vurguladı. Ancak Komisyon buna rağmen anlaşmanın sürdürülmesinin son derece önemli olduğunun altını çizdi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’ndan (UAEA) önceki gün yapılan açıklamada, denetim ekibinin İran'ın uranyum zenginleştirme sürecini yüzde 20 oranında başlattığını doğruladığı kaydedildi. Ancak bu oran, İran ile büyük ülkeler arasında 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmada öngörülenden çok daha yüksek.

İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada ülkesinin her saat 17 ila 20 gram arasında zenginleştirilmiş uranyum üretebildiğini belirterek ayda yaklaşık 8-9 kilogram arasında, yüzde 20 saflıkta uranyum zenginleştirebileceklerini kaydetti.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Salihi açıklamasında ülkesinin depolarının önümüzdeki beş yıl boyunca Tahran’daki araştırma reaktörünü çalıştırmak için yeterli stoka sahip olduğunu bildirdi. Ayrıca ülkesinin bin "IR6" santrifüj üretimi için hammadde tedarik ettiğini kaydetti.

İran Dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in askeri danışmanı General Hüseyin Dehgan yaptığı açıklamada, "İran nükleer endüstrisindeki tüm yasal seçenekler masada" dedi. Yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirilmesine dikkat çeken Dehgan bunun, "nükleer anlaşmada karşı tarafın sözünü tutmamasına karşı gösterilen en asgari İran tepkisi olduğunu” vurguladı. ISNA haber ajansına göre Dehgan açıklamasını şöyle sürdürdü:

“Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması'na (NPT) göre İran İslam Cumhuriyeti uranyumu yüzde 20’nin üzerinde zenginleştirmesi bakımından hiçbir kısıtlama ile karşı karşıya değil.”

Reuters haber ajansına göre Avrupa Birliği Komisyonu Sözcüsü Peter Stano, Avrupa'nın endişelerini iki gün üst üste yaptığı açıklamalarda ifade etti. Stano açıklamasında şunları söyledi:

"İran'ın attığı adımlar konusunda son derece endişeliyiz. Bu eylem, İran'ın nükleer yükümlülüklerini ihlal ediyor ve ciddi yankı uyandıracak. Üzücü bir durum. Ancak anlaşmayı korumamız da son derece önemli."

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova da dün yaptığı açıklamada, İran'ın yüzde 20 uranyum zenginleştirmeye yeniden başlamasının nükleer anlaşmayı ihlal etmesi demek olduğunu belirtti. Ancak ABD'nin eylemlerini kınayarak 2231 sayılı karara uymamakla suçladı.

Zaharova açıklamasında, Fordo Nükleer Tesisi’ndeki İran'ın adımlarını Rusya’nın yakından takip ettiğini belirterek “İran’ın planı Ajans’a bildirdiğini ve İran'ın nükleer anlaşmaya bağlılığını izleyen UAEA anlaşmasında öngörülen tüm prosedürleri izlemeye açık olduğunu" söyledi. Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde yayınlanan açıklamaya göre Zaharova, İran'ın hamlesinin "UAEA ve Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerine uymasıyla hiçbir ilgisi olmadığını" vurguladı.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Çunying de nükleer anlaşmadaki tarafları sakin ve ölçülü olmaya çağırdı. Basın açıklamasında İran nükleer sorununun kritik bir dönüm noktasında olduğunu ve "karmaşık ve çok hassas" hale geldiğini belirten Çunying Hua sözlerini şöyle sürdürdü:

"Çin, tüm tarafları, sakin ve ölçülü kalmaya, anlaşmanın yükümlülüklerine uymaya, gerilimi artıran eylemlerden kaçınmaya ve diplomatik çabalara ve geçişlere yer vermeye çağırıyor. Şu an acilen tüm tarafların ABD'yi mümkün olan en kısa sürede kapsamlı anlaşmaya koşulsuz olarak geri dönmeye zorlaması ve İran’a yönelik tüm yaptırımların kaldırılması gerekiyor. Bu adım, kapsamlı anlaşmayı tekrar yoluna sokmak için gerekli koşulların yaratılmasına yardımcı olabilecek.”

ABD’den İran’a tepki 

ABD ise bunun bir tür "nükleer şantaj" olduğunu belirterek İran'ın açıklamalarını eleştirdi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, "İran'ın Fordo’da uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştirmesi, sürekli başarısızlığa mahkum olan nükleer şantaj kampanyasını güçlendirme yönünde açık bir girişim" ifadesini kullandı.

İran'ın bu adımı, ABD Başkanı seçilen Joe Biden’ın göreve başlamasına iki hafta kala geldi. Biden nükleer anlaşmayı canlandırmak istiyor. Ancak Reuters, "diplomatik sürecin zor olacağını" aktardı.

İran medyasında yer alan haberlere göre Tahran yönetimi salı günü yerli yapım insansız hava araçlarıyla bir tatbikat düzenledi. Tatbikat, ABD’nin İran Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin Irak’ta insansız hava araçlarıyla düzenlenen saldırıda öldürülmesinin yıldönümü olan  3 Ocak’tan iki gün sonra yapıldı. 

Son yıllarda İran ve desteklediği bölgesel güçler, kendisine bağlı gruplara tedarik sağlamak için kısa balistik füzeler üretmenin yanı sıra Yemen, Suriye, Irak ve Hürmüz Boğazı'nda giderek artan sayıda drone saldırıları düzenlediler.

Reuters’ın yarı resmi Fars haber ajansından aktardığı haberde, İran silahlı kuvvetlerinin bombardıman aracı, avcı ve gözcü uçağı olarak kulanılan droneları ülkenin orta kesimindeki Simnan vilayetinde iki günlük tatbikat sırasında test edeceği kaydedildi.

Reuters, geçen yıl ABD’li bir yetkilinin yaptığı açıklamaları da aktardı. Yetkilinin açıklamasında İran insansız hava araçlarının keşif görevlerinin yanı sıra ateş açtığını ve belirli hedeflere saldırılar düzenlediğini söylediği belirtildi.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Şarku'l Avsat

DAHA FAZLA HABER OKU