Arjantin'de kadınlar kürtaj hakkını nasıl kazandı?

Kürtajın yasallaştırılması 2018'de kabul edilmemişti

Arjantin 2010'da eşcinsel evliliği onaylamıştı (AP)

Arjantin’de kürtajı yasallaştıran tasarı, Arjantin Ulusal Kongresi'nin alt kanadı Temsilciler Meclisi'nde 11 Aralık'ta onaylanmış, daha sonra geçen hafta 12 saat süren oturumun ardından Senato'da kabul edilmişti. 38’e 29 kabul edilen ve bir üyenin çekimser kaldığı yasanın arkasında, Arjantinli kadınların yıllardır verdiği mücadeleler bulunuyor.

Arjantinli feministler kürtaj hakkını 1980’lerden beri savunuyor. Ancak bu fikir, o dönemlerdeki askeri cuntaların ve bunun yıkılmasından sonraki demokrasinin kırılgan, muhafazakarlığın etkili olduğu zamanlarda siyasi bir karşılık bulamamıştı. Buna rağmen kadınlar o dönemde yine etkili olmuştu. Zira ülkedeki faili meçhullerin anneleri ve büyükanneleri tarafından yürütülen kampanyalar askeri cuntalara büyük darbeler vurmuştu.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Kürtaj hakkına dair resmi kampanyaysa 2005’te, lideri bulunmayan ve sadece kürtajın yasallaştırılmasını hedefleyen şemsiye örgüt Güvenli ve Ücretsiz Yasal Kürtaj Hakkı Ulusal Kampanyası'nın kurulmasıyla başlamıştı. Bu girişimle gelen ilk tasarı 2008’te Senato’ya sunulurken milletvekilleri kendilerine zarar verebileceği korkusuyla tasarıya ilgi duymamıştı.

O dönemki girişimlere öncülük edenlerden Julia Martino şu ifadeleri kullandı:

Birçoğu kabul ettiğini ancak tasarıya imza atmayı reddettiğini söylemişti.

New York Times'ın haberine göre, Feminist gruplar, kürtaj hakkını unutturmamak için iki yılda bir tasarı sunmaya devam etmesine rağmen hareket asıl gücünü 2015’teki 14 yaşındaki hamile bir gencin de aralarında olduğu kadın cinayetleriyle birlikte kazandı. Ortaya çıkan öfke, Ni Una Menos hareketine önayak oldu. Kadınların çabaları ülkede birçok kişiyi harekete geçirerek kitlesel sokak gösterileri başlattı.

Genç kadınların bir dizi yürüyüş yapmasıyla başlayan değişim, geçen yıllarda gerçek anlamda ulusal bir harekete dönüşmeye başladı. Gösterilere bir yerden sonra yaşlı kadınlar ve erkekler de katılmaya başlarken kırsal kesimde yapılan kampanyalar, o bölgeleri kent hareketine bağladı.

Kürtaj hakkı savunucuları, 2017’nin sonlarında Arjantin’in başkenti Buenos Aires’te düzenlenen bir gösteriye katılım karşısında şaşkına döndü. Yazar ve kürtaj hakkı aktivisti Claudia Pineiro, harekete katılan kişilerin sayısının artmaya başladığını ve hareketin farklı sesler kazanmaya başladığını ifade etti.

 

merlin_142146624_e00ec707-29c0-4903-a2e0-58dcd0b03f25-superJumbo.jpg
2018'deki tasarı reddedilince Kongre önünde kadınlar protesto düzenlemişti (AFP)

 

1980’lerdeki kürtaj hakkı savunucularından sosyolog 80 yaşındaki Dora Brrancos, yeni neslin “bulaşıcı bir ayaklanma” inşa ettiğini söyledi.

Büyük sokak gösterilerinde atılan sloganlarda dikkat çekiciydi:

'Kahrolsun ataerki! Ataerki yıkılacak!' 'Yaşasın Feminizm! Feminizm kazanacak!'

Kürtaj hakkı savunucuları geçmişi de unutmadı. Yeşil mendilleri, generallerin tacizlerini beyaz mendil giyerek protesto eden Arjantinli kadınlara bir selam niteliği taşıyordu. Arjantin Kadın, Cinsiyet ve Çeşitlilik Bakanı Elizabeth Gomez Alcorta, sokakların etkisini kabul etti. Örgütlenme ve seferberlik söz konusu olduğunda ülkenin köklü bir geleneğe sahip olduğunu, sokakların hakların kazanılmasında büyük rol oynadığını ifade etti.

Kadın cinayetlerine bir tepki olarak ortaya çıkan Ni Una Menos hareketi, zamanla merdiven altı kürtajların yarattığı sonuçlara da odaklanmaya başladı. Arjantin, Kongre’de kota sistemini genişletip kadınların politikada tam eşitliğe ulaşmasını sağlayan yasayı çıkardığında, Ni Una Menos, 2017’de kadın haklarını çoktan siyasi gündeme sokmuştu.

Bu dönüm noktasında kadın milletvekillerinin parmağı da bulunuyordu. Zira farklı siyasi görüşlere sahip olsalar da yasama organında daha fazla kadının bulunması için verdikleri mücadele, yeni bir siyaset biçimi ortaya çıkardı. Whatsapp gibi mecralarda strateji geliştirmeye devam edip birbirleriyle işbirliği içinde, pragmatik yaklaşımlar sergiledikleri siyasetle erkeklerden ayrıştılar. Kongre üyesi Silvia Lospennato, kadınların birlik olduğu zaman ne kadar güçlü olduğunu fark ettiklerini söyledi.

 

 

Bununla birlikte, kürtaj hakkına başka bir bakış açısı kazandırma da etkili oldu. Her yıl onlarca kadının kürtaj yüzünden hayatını kaybettiği ülkede yapılan son oylamada kürtaj hakkı, sosyal adalet ve halk sağlığı çerçevesinde ele alındı. Oylarını değiştirip kürtajı onaylayan milletvekilleri, bu çerçevenin kararlarında büyük etkisi olduğunu kabul etti. 2018’de hayır oyu verip bu sefer evet diyen Senatör Silvina Garcia Larraburu, şöyle konuştu:

Kişisel duruşumun ve inançlarımın ötesinde, halk sağlığı yaklaşımını gerektiren bir sorunla karşı karşıyayız.

Kürtaj hakkını destekleyen Fernandez’in 2019’da devlet başkanı adayı olmasıyla da işler değişti. Sosyal adalet ve halk sağlığı çerçevesi, o sene içinde de seçilen Arjantin Devlet Başkanı Alberto Fernandez’in seçim kampanyasında kürtajı yasallaştırmayı vaat etmesini sağladı.

 

merlin_150910383_db1e08f3-5b54-4ad3-80d6-96e51fa0b358-superJumbo.jpg
2019'daki yeşil mendilli protesto

 

2018'de Katolik Kilisesi’nin ve kendisi de Arjantinli Papa Francis’in girişimlerinin ardından kürtaj yasası Senato’da yeterli desteği bulamazken göreve geldikten sonra kadın haklarıyla ilgili bir bakanlık kuran Fernandez, kürtajı yasallaştırma çabalarına desteğini sunacağına dair söz verdi. Fernandez’in hukuk ve teknik sektereteri Vilma Ibarra, ülkede maddi durumu iyi kişilerin güvenli kürtaja ulaşabildiğini, diğer birçok kişinin zarar gördüğünü ifade etti.

Fernandez, senatodan birçok kişinin beklediğinin aksine farkla kabul edilen kürtaj hakkını Twitter’da şu sözlerle kutladı:

…Bugün daha iyi bir toplumuz.

 

Independent Türkçe, New York Times

DAHA FAZLA HABER OKU