Teknoloji devi Apple, personeline giydirdiği üniformaları, Çin’de Uygur nüfusun yaşadığı Sincan özerk bölgesinde insanları zorla çalıştırdığı öne sürülen bir firma aracılığıyla temin ettiği iddiası nedeniyle ABD yaptırımlarıyla karşı karşıya kalabilir.

Kısa süre önce aralarında Apple ve Nike'ın da yer aldığı çok sayıda büyük şirkete, zorla çalıştırılan Uygurların ürettiği parçaları kullanmamaları için çağrı yapılmıştı. Apple CEO’su Tim Cook da geçen hafta ABD Kongresi’ne tedarik zincirlerinde “zorla çalıştırmaya ya da modern köleliğe müsamaha göstermeyeceğini” söylemişti.

Guardian’ın haberine göre Apple’ın bir sözcüsü şu an tedarik zincirlerindeki hiçbir firmanın üretimde kullandığı pamuğu Sincan’dan edinmediğini belirtse de geçmişte böyle bir işlem yapılıp yapılmadığına dair değerlendirmede bulunmayı reddetti.

ABD yönetimi temmuz ayında aldığı kararla, Sincan özerk bölgesinde zorla çalıştırma dahil insan hakları ihlallerine dair iddialarla gündeme gelen 10 Çinli şirketinin yanı sıra Hong Kong merkezli Esquel grubuna ait Changji Esquel tekstil firmasına yaptırım uygulanacağını bildirmişti.

Söz konusu yaptırımlarla bu firmaların ABD teknolojisini ve diğer ürünlerini satın alması yasaklanırken, Ticaret Bakanı Wilbur Ross da yönetimin bu kararla Amerikan mallarının “Çin Komünist Partisi’nin savunmasız Müslüman azınlıklara yönelik alçak saldırganlığında kullanılmasını önlemeyi” amaçladığını belirtmişti.

Bir açıklama yaparak tüm iddiaları yalanlayan Esquel ise “Firmamız kati surette, hiçbir yerde, zorla çalıştırmaya dayalı işgücüne başvurmamıştır ve başvurmayacaktır” ifadesini kullanmıştı.

Ancak küresel sevkıyat bilgilendirme kuruşu Panjiva’nın elde ettiği veriler, bu yaptırımların duyurulmasından bir ay önce firmanın kadın gömleklerini Apple’ın Kaliforniya’daki perakende mağazalarına yolladığını gösterdi. Bu bilgiler Teknoloji Şeffaflık Projesi (TTP) tarafından da doğrulandı.

Nike ve Tommy Hilfiger gibi Amerikalı ünlü markalarla da çalışan Esquel’in Apple’la olan ilişkisinin yıllar öncesine uzandığı, ticaret belgelerine göre bu şirketin en çok da Apple mağazalarındaki çalışanların üniformalarının üretilmesine odaklandığı belirtildi.

Avustralyalı düşünce kuruluşu Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü’nün mart ayında yayımladığı rapora göre Çin’deki kamplarda tutulan en az 80 bin Müslüman Uygur’un Apple, BMW, Sony, Nike, Huawei, Samsung ve Volkswagen gibi küresel şirketlerin Çin’deki fabrikalarına çalışmaya gönderildiği iddia edilmişti.

Raporda, “Uygurlar, teknoloji, giyim ve otomotiv sektörlerinde iyi bilinen en az 83 tanınmış şirketin tedarik zincirindeki fabrikalarda çalışıyor” ifadeleri yer almıştı.

Son zamanların konuşulan firması Esquel de yakın zamana kadar internet sitesinde Apple’ı “büyük müşterilerinden biri” olarak listelemişti.
 

Sektörel haberlere yer veren Just Style’da 2014’te çıkan bir habere göre Apple ve Esquel’in 100 metrik ton geri dönüşümlü pamuk atık kullanarak daha dayanıklı üniformaların tedarikinde anlaştığı ve aynı yıl Esquel’in 50 bin birimden fazla ürünü Apple’ın lojistik firması Arvto Dijital Hizmetleri’ne gönderdiği ortaya çıkmıştı.

Esquel CEO’su John Cheh, 2018’de de sektörel bir konferansta, firmanın Vietnam ayağının “en büyük müşterilerinden biri olarak” Apple’ın adını vermişti.

Guardian haberinde bu ürünlerin yaptırım listesinde olmadığını hatırlatırken, üniformaların muhtemelen Sincan’da yetiştirilen pamuktan imal edildiğini ve Çin yönetiminin baskı altında tuttuğu çoğunluğu Müslüman azınlıkların oluşturduğu bu bölgede “zorla çalıştırma” uygulamalarına başvurulduğunu vurguladı.

Apple ise yazılı açıklamasında “Esquel, Apple’ın doğrudan tedarikçisi değil, bizim tedarikçi firmalarımız Guangzhou ve Vietnam’daki tesislerden alınan pamukları kullanıyor. Apple’ın hiçbir tedarikçisinin Sincan’daki pamuklardan istifa etmediğini doğruladık ve gelecekte de bu bölgeden pamuk temin edilmesine dair hiçbir plan bulunmamaktır” ifadelerini kullandı. Bununla birlikte Apple sözcüsü, bu firmaların ham pamuğu nereden aldığını söylemeyi reddetti.

Bununla birlikte Guardian gazetesi, açıklamada adı geçen Guangzhou adlı büyük Çin şehrinde hiçbir pamuk çiftliğinin olmadığının ve Esquel’in halka açık belgelerinde de Vietnam’daki pamuk çiftlilerinden bahsedilmediğinin altını çizdi.

 

Independent Türkçe, Guardian