Rize'de düzenlenen Uluslararası Ticaret, Ekonomi Kongre ve Zirvesi, Türkiye'nin gelecekteki ekonomik yönünü tarif eden bir buluşma niteliğindeydi.
Bakan yardımcıları, AK Parti Genel Başkan Vekili Hayati Yazıcı, vali, belediye başkanı bölgenin tüm ticari paydaş ve aktörleri oradaydı.
Konuşulan başlıklar arasında uluslararası ticaret ya da sürdürülebilir büyüme yoktu, aynı zamanda yeni bir coğrafi kaderin de ipuçları vardı.
Duyduklarım İyidere Lojistik Limanının, İpekyolu'nun güçlü bir durağı olma isteğiydi.
Dijital tarlalardan yeni dünyaya
Rize Valiliği, Belediye, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ve RİDEVA'nın ev sahipliğinde düzenlenen zirve, bir bölgesel kalkınma manifestosu niteliğindeydi. "Dijital Ekonomiden Uluslararası Ticarete Giden Yeni Bir Yol" temasıyla yapılan toplantı, hem yerel hem küresel bir okuma önerdi. Suya, güneşe, işçiliğe bağımlı ticari sistemler yerini akılla örülü projeksiyonlara bırakıyor. Uzaktan mesaiden çok uzgörülü fikirler yeni ekonomi coğrafyalarına can suyu oluyor. İyidere, sadece bir liman değil, Karadeniz'in yeni ticaret kimliğinin anahtarı olabilir. Rize'nin hinterlandında yer alan 2. Organize Sanayi Bölgesi ve Lojistik Merkezi, dönüşümün ilk ayakları.
"Lojistik liman sadece Rize'nin değil, Doğu Karadeniz'in ve Türkiye'nin ticaret aksını değiştirecek"
Zirve kapsamında bir araya geldiğimiz Rize Valisi İhsan Selim Baydaş, "liman 2026'nın sonunda tamamlanacak. Organize sanayi bölgemiz lojistik limanımıza sekiz kilometre mesafede. 500'den fazla talep olduğunu" ifade eden Baydaş, "Çayın alternatifi yoktur, çay stratejik bir ürün. Çay olmadan Rize'yi tahayyül edebilmemiz mümkün değil. O nedenle, çaya mahkûm değiliz" dedi.
Rize, fırsatlara odaklanmalı
Su ürünlerinde iddiasını büyütmeli, agro turizmdeki iddiasının altını doldurmalı. "Organik köy rotaları, değirmen yolları" coğrafi değerler tarımsal ritüellerle sporla birleştirilmeli. beyaz yakalılar için bir yaşam merkezi olmalı. Köylere bile yarım saat mesafede olan havalimanını fırsata çevirmeli. Vali İhsan Selim Baydaş'ın dediği gibi, "kendi Davos'unu, kendi kayak festivalini, kendi yeşil ekonomisini, kendi mavi ekonomisini yaratmalı."
Rize'de her şey yetişir; en çok insan yetişir
Rize'de somon, çay, likapa, mandalina, muz gibi onlarca değerli gıda ürünü yetişir. Ancak en çok da insan kaynağı yetişir. Küresel bir köye dönüşen dünyanın şimdilerde kaynaktan çok kaynakları etkin kullanabilen yapay zekâyla yarışabilecek yaratıcılık ve esneklikte insan kaynağına ihtiyacı var. Rize bugüne kadar tüm motivasyonunu siyasete verirken şimdi evine dönmeli, coğrafyanın ticari koridorlar üzerindeki potansiyeline bakmalı, görmeli.
Çin'den Avrupa'ya ulaşım 35 günden 15 güne düşüyor
Çin'in 2013'te başlattığı Kuşak ve Yol Girişimi, Asya ile Avrupa'yı birbirine bağlayan dev ticaret ağı. Süveyş Kanalı'ndaki riskler nedeniyle öne çıkan Orta Koridor, Çin'den Avrupa'ya ulaşım süresini 35 günden 15 güne indiriyor. Bu hat üzerindeki İyidere Limanı, Bakü-Tiflis demiryolu hattına bağlandığında Marmara'nın yükünü hafifletip Türkiye'nin kuzey aksını güçlendirebilir. Koridorun tamamlayıcı halkası Zengezur hattı ise Türkiye'ye Azerbaycan üzerinden Orta Asya'ya kesintisiz kara ve demiryolu erişimi sunarak Türk Dünyası entegrasyonunda yeni bir stratejik güç dengesi yaratabilir. Böylece Rize ve Karadeniz kentleri, küresel tedarik zincirlerinde yeni fırsatların kapısını aralayabilir.
"İş insanlarını istihdam odaklı yatırımlara davet ediyoruz"
Vali Baydaş, "hemşeri aidiyeti bu kadar yüksek başka bir il olduğunu düşünmüyorum. Herkes mutlaka köydeki evini, ocağını açık tutuyor. O ruhun ticarete ve sanayiye de yansıyabileceğini düşünüyoruz. Elbette burada sanayi yatırımı yapabilmek kolay değil. Bonservis bedellerini de ata topraklarına doğdukları yere geri getireceklerini düşünüyoruz" diyerek iş insanlarını yatırım yapmaya davet etti.
Taşınacak çok yük var
Dünya Bankası verilerine göre küresel lojistik pazarı 14 trilyon dolar. Mordor Intelligence'ye göre, Türkiye lojistik pazarı 65, 19 milyar dolar. Dev ekonominin yüzde biri bile, ülkelerin kalkınma vizyonunu değiştirebilir. Zirvede konuşan Pasifik Eurasia Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Nusret Dur'a göre, "lojistiğin yüzde 5'ini oluşturan kara taşımacılığı bile Rize için önemli bir fırsat olabilir. Çin, Kazakistan, Rusya yılda 20 bin blok tren taşıyor, 2 milyon tonluk hacim demek. Çin'in Bakü Tiflis hattından haberi yoktu. Pasifik olarak biz deneme seferleri yaptık. Yüklerin çoğu kuzeyden gidiyor. İyidere önemli bir fırsat, Samsun'da demiryolu kurulmasıyla bölgede yeşil lojistik yapılabilir."
"Demiryolu taşımacılığı önümüzdeki yıllarda taşımacılığın yıldızı olacak"
McKinsey'nin raporuna göre, 2030 yılına kadar küresel ticaretin yüzde 56'sı Asya merkezli olacak. Türkiye bu dönüşümde nerede? Çin, Hindistan, Güney Kore ve ASEAN ülkeleri, dünya üretiminin yeni motorları. Bu dev dalganın kıyısında Türkiye'nin kuzeyinde, Rize'de sessiz ama stratejik bir yatırım şekilleniyor. İyidere Lojistik Limanı, Karadeniz ekonomisinin yeni kalbi.
Rize, orman ürünleri işlemede uzmanlaşabilir
DTO Yönetim Kurulu üyesi İsmail Görgün'e göre, "Baltık ülkelerinde geniş orman rezervleri var. İthal edilip, mobilya kümelemeleri kurgulanabilir, Rize'de işlenip dünyaya satılabilir. Narenciye, tahıl ürünleri, Rusya'nın petrokimya ürünleri İyidere limanı için nitelikli ihracat ürünleri olabilir."
Dijital kaplanlar dünyayı doyuruyor
Uzakdoğu'nun "dijital kaplanları", sadece gıda değil, duygular ve arzular üzerinden de dünyayı doyuruyor. Basit ama derin fikirlerle milyar dolarlık platformlar kuran girişimler, Z kuşağının yeni haz ve tutku biçimlerini yönlendirirken küresel ticaretin dinamiklerini de yeniden tanımlıyor. Uzakdoğu'nun "şımartma marketingi" olarak tanımlanan bu stratejisi, dijital çağın en güçlü psikolojik silahı haline geliyor. Anadolu kaplanlarının küresel rekabette zorlandığı bir dönemde Türkiye'nin doğusunda yeni bir fırsat kapısı aralanıyor. İyidere Limanı, bu yeni ekonomik dalganın içinde, Türkiye'nin ticari dönüşümünü destekleyecek stratejik bir merkez haline gelebilir.
Bugünün kaosu yarına fırsatlar yaratıyor
Dünyanın bir yanında milyarlarca insan hâlâ Maslow'un piramidinin en alt basamağında açlıkla mücadele ederken, diğer yanında milyonlar "haz koleksiyonerliği" yapıyor, tutkular biriktiriyor. Birleşmiş Milletler verilerine göre 2,3 milyar insan yeterli gıdaya erişemiyor, bu çelişki, küresel sistemin hem kırılganlığını hem de dönüşüm potansiyelini gözler önüne seriyor. İklim bozulması, savaşlar, göçler ve siyasi yozlaşmaların ortasında yeni tarım alanları, üretim metotları, yollar ve ticaret biçimleri doğuyor.
Yeni ipek yolları, dijital yollar üzerinde
İpek ve Baharat yolları nasıl bir zamanlar dünyanın zenginlik damarları olduysa, şimdi yerlerini dijital, kültürel ve duygusal arzuların taşındığı yeni ticaret yollarına bırakıyor. Rize gibi dezavantajlı görünen coğrafyalar, geleceğin ekonomik fırsat merkezlerine dönüşme potansiyeli taşıyor.
Asya'nın ürettikleri Rize üzerinden Karadeniz'in kuzeyine, oradan da Avrupa içlerine taşınabilir
Konteyner taşımacılığı dünya ticaretinin yüzde 80'ini, hacim olarak ise yüzde 90'ını oluşturuyor. Süveyş Kanalı'nın kırılganlığı, Kızıldeniz'deki güvenlik riskleri, Avrupa limanlarının doygunluğu, gözleri kuzeye çevirdiğinde, İyidere'nin anlamı ortaya çıkıyor.
Yeni ekonomik coğrafyanın merkezinde Rize
Jeopolitik uzmanlara göre 2030'larin dünyasında ticaretin ağırlık merkezi, Avrupa'nın kuzeydoğusuna ve Asya'nın içlerine doğru kayacak. Karadeniz yeniden küresel stratejinin merkezine oturdu. Türkiye, Avrupa, Asya ve Ortadoğu'nun kesişim noktasında yer alarak, Boğazlar üzerindeki hâkimiyetiyle küresel ticaret ve enerji hatlarında benzersiz bir avantaja sahip. Türkiye, basit bir transit ülke olmaktan çıkarak küresel bağlantısallığın stratejik mimarlarından biri hâline gelebilir. Bölünme ve belirsizlik çağında kıtaları birbirine bağlayan, küresel sistemin menteşesi konumuna yükselebilir.
Rizeli iş insanları Rize'ye yatırım yapmalı
Rize artık, ömrü boyunca yağmura, çamura, dik yokuşlara yenilmeyen atalarının yarattığı iradeyi, ticaret zekâsı ve teknolojiyle destekleyip gücünü kamuya personel atamada değil bölgesel bir ekonomik güç merkezi yaratmada kullanmalı. RİDEVA Mütevelli Heyeti Başkanı Recep Albayrak'ın "Rizeli iş adamlarının veri tabanı oluşturacaklarını" açıklamasına istinaden dileriz iş insanları "bize her yer Rize" demeden Rize'ye de yatırımlarını yönlendirirler.
"Rize Hazar'dan sonra, Mersin balığında, havyar da önemli bir Pazar olabilir"
Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin, "Çay Rize'nin ekonomisinin lokomotifi. Ne ürettiğiniz değil, nasıl ürettiğiniz, nasıl pazarladığınız daha önemli. Arayışlar tabii ki var. Rize bir deniz şehri olduğu için. Mersin balığı, somonla ilgili çalışmalar yapılıyor. Toplam iki yüz yirmi milyon dolarlık ihracatın yüz milyon dolarını bir balıkçılar yapıyor" diyerek fırsatlara dikkat çekti.
Menfaat ekonomisinden doğan fırsatlar
Ülkeler ekonomik avantaj ve refah için her türden küresel iş birliği kurmaya çekinmiyor. Emre Alkin hocamın kitabının da adı olan "Menfaat Ekonomisi" yeni yollar, kurgular, aşklar, nefretler, ikiyüzlülükler üzerinden yenidünya düzenini ve ekonomi coğrafyalarını tanımlıyor.
Modern İpek Yolu'nda Rize hancı olabilir
BM'nın Türkiye "gıda aktarma ve stok merkezi olabilir" önermesiyle birlikte düşünüldüğünde yeni yollarda "hancı" olmak fevkalade fırsat. Doğal kaynaklara bağlı riskli tarımsal üretim yapmaktansa küresel ticarete güçlü entegrasyon, çok daha az kırılgan bir tarım ekonomisi potansiyeli sunabilir.
Türkiye, Asya ile dünyanın geri kalanı arasında stratejik köprü
Asya'dan Amerika'ya uzanan üyeler arasında ticari köprü, gıda stok merkezi olma potansiyeli büyütülmeye değer bir ekonomik fırsat. Bu anlamda Türkiye, "Kuşak Yol", "Orta Koridor" ve "BRICS" gibi ticaret projelerinde etkin fayda ve menfaat yaratabilir, Pasifik Lojistiğin CEO Dur'un söylediği gibi, "taşımacılık sürelerini kısaltır ve güvenlik risklerini azaltır."
Medeniyet limanı İyidere
Ticaret sadece ekonomik bir faaliyet değil, medeniyetlerin akış yönüdür. Yeşilin maviyle buluştuğu masalsı Rize, bugüne dek çoğunlukla doğası ve siyasetiyle anıldı. Sahip olduğu siyasi güç, kimi zaman ticari fırsatlara gerek duyulmamasına, kimi zaman da bu fırsatların dezavantaj sayılmasına yol açtı. Rize'nin en büyük potansiyeli, tam da bu kaderi dönüştürme iradesinde saklı. Zirvede konuşan Metin'in dediği gibi, "Her gün yağan yağmur gibi dezavantaj gibi görünen pek çok doğal unsur benzersiz fırsatlar yaratabilir. Yeter ki bakmayı, görmeyi bilelim."
Dünya medeniyetler arasında güç akışını tartışıyor
Ekonomik bloklar, ticaret yolları ve üretim merkezleri değişirken Türkiye bu yeni ağın merkezinde yer alma şansına sahip. Brezilya, Rusya, Hindistan, İran gibi 2,5 milyar insanın yaşadığı ülkelerin bir araya geldiği BRICS topluluğu, artık sadece bir ekonomik birlik değil, farklı dilleri, dinleri ve ideolojileri bir arada taşıyan bir medeniyetler birliği. Dönüşen dünyada güç dengelerine uyum, yeni yollara ve pazarlara erişim için büyük bir fırsat sunuyor. Üstelik BRICS ülkeleri, dünyanın tarım ve gıda deposu. Tablo, İyidere'nin medeniyetler arası ticaretin yeni limanı olabileceğinin en somut göstergesi.
"İyidere Limanı'nı sadece depo olarak görmeyin"
Türkiye üzerinden geçen her konteyner, lojistik, liman ve hinterlant yatırımlarını canlandırırken, Rize için yeni ticari fırsatlar doğuruyor. Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin'in dediği gibi, "Burayı sadece bir depo olarak görmemek lazım. Bu büyük bir ticari fırsat, yeni yatırımlarla desteklenmeli."
Özetle, İyidere Limanı, bir yatırım değil, Rize'nin Rönesansı'nın önemli bir parçası. Rize, Türkiye Yüzyılı'nın kuzey kapısı olabilir, liman bir yatırım değil, bir vizyon beyanı. Sahip olduğu fırsatları, geleceği şekillendirmeye vakfetme iradesine sahip çıkan, dünya ile entegre ekonomiye talip büyük hikâyenin önemli bir parçası. Dileriz görülür, duyulur, yapılır.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
