Mayıs 1945'te, Adolf Hitler'in imparatorluğunun yıkıntılarının dumanı hala tüterken, Fransız kamuoyu araştırmacısı IFOP, yurttaşlara hangisinin Nazi Almanya'sının mağlup edilmesinde en büyük rolü oynadığını sormuştu Sovyetler Birliği ezici bir yüzde 57'yle en belirleyici konumda görülürken, Amerika Birleşik Devletleri diye cevaplayanların oranı yüzde 20, Britanya'nın oranı ise yüzde 12'ydi. Ama IFOP, SSCB'nin çöküşünden sonra 1994'te aynı anketi tekrarladığında, algıların kökten değiştiğini keşfetti. Elli yıl sonra, katılımcıların yalnızca yüzde 25'i SSCB'nin müttefiklerin çabasına en büyük katkıyı sağladığını düşünüyordu; buna karşılık Amerika Birleşik Devletleri'nin oranı yüzde 49, Britanya'nın oranıysa yüzde 16 olmuştu.

Tarihsel hafıza epey kaypak olabilir. Bu yalnızca geçmişe dair anımsadıklarımız zayıfladıkça tarihle aramızdaki mesafenin açılmasıyla açıklanamaz. Daha ziyade, tarihsel hafıza her neslin kendine bırakılan dünyayı yeniden yorumladığı aktif süreçte değişen bir şeydir. Bu vakada, Batı'da SSCB'ye yönelik dominant perspektifin 1945'ten bu yana geçirdiği değişimler sonucunda (Soğuk Savaş, Nikita Kruşçev'in Stalin'i kınaması, Doğu Bloğu'ndaki başkaldırılar ve nihai çöküş) bu devletin II. Dünya Savaşı'ndan sonra soylu bir mücadelenin ana aktörü olarak sahip olduğu prestijin nasıl çürütüldüğü bariz bir şekilde görülebiliyor.

Yalnızca basit bir değişim geçirmenin ötesinde, tarihsel bellek, popüler kültürün veya faal siyasal güçlerin etkisiyle aktif olarak yeniden şekillendirilir. Avrupa Parlamentosu'nun 18 Eylül’de “Avrupa’nın geleceği için Avrupalıların geçmişi yad etmesinin önemi üzerine” aldığı kararı bu çerçevede yorumlamalıyız. S&D (Sosyalistler ve Demokratlar, merkez sol), Renew (Yenileme, liberal), EPP (Avrupa Halk Partisi, Hristiyan-Demokrat) ve ECR'den (Muhafazakar ve Reformcular İttifakı, muhafazakar) parlamenterlerin desteğini alan önerge, tüm "totaliterizmlerin" kınanması diye sunuluyor ve Ağustos 1939'da imzalanan Molotov-Ribbentrop Paktı'nı, Avrupa [Birliği] Projesi ve NATO'nun sonlandırdığı yarım asırlık baskı döneminin başlangıcı kabul ediyor.

Bu oldukça riyakar bir tarih anlatısı. Anlaşma, gerçekten de, Wehrmacht'ın (Nazi ordusu -ed.n.) Polonya'yı işgalinin nihai tetikleyicisiydi, Britanya ve Fransa'yı da Nazi Almanyası'na savaş ilan etmeye itmişti. Anlaşmada Berlin ve Moskova’nın Doğu Avrupa’yı nüfuz alanları olarak paylaştığı gizli maddeler de bulunuyordu ve bu maddeler Almanya'nın SSCB'yi işgal etmeye kalkıştığı Haziran 1941’e kadar geçerliliğini korumuştu. Stalin nezdinde, bu sadece Sovyet savunmasını güçlendirmek için bir “nefes alanı” açmak değil, Doğu Avrupa halklarına yönelik aşırı ve karakteristik güvensizliğin sonucuydu ve ayrıca önceki yıllarda Hitlerizm'e karşı yürütülen militan muhalefete seferber olan komünistlerde de şok etkisi yarattı.

Yine de, bu paktın “II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesine” yol açtığına veya savaşın Avrupa’nın Naziler ve Sovyetler arasında bölüşülmesinden başka bir şey olmadığı fikrine şüpheyle yaklaşmalıyız. Hitler’in bu savaşı 1920’lerden beri planlamış olması veya SSCB'nin hem yürüttüğü savaş politikasının ana kurbanı (27 milyon ölü) hem de Nazizm'e karşı verilen mücadelenin ana aktörü olduğu gerçeği (ki bu, kararda bahsi dahi geçmeyen vakalarla kanıtlanmıştır) hakkında ne demeli? 1930'larda, Stalin'in Nazi karşıtı bir ittifak kurma teklifini reddeden Britanya ve Fransa muhafazakarlarının Nazi liderine yönelik uyguladıkları "yatıştırma" politikaları (Versay Antlaşması'nın Almanya'ya getirdiği silahlanma yasağının çiğnenmesine izin vermeleri, Orta Avrupa'da verdikleri toprak "tavizleri", İspanya'ya gerçekleştirdiği askeri müdahaleyi göz ardı etmeleri) ne olacak?

"Komünizmin yokluğunda anti-komünizm"

Bu tip tarihsel argümanlar fazlasıyla aşınmış durumda. Ama bizim amaçlarımız için daha önemli olan şey, karar başlığının akla getirdiği sorular; mesela, tarihin bu versiyonunun "Avrupa'nın geleceği" hakkında ne söylediği gibi. Nihayetinde bu karar, ana akım anti-komünizmin geçirdiği bir radikalleşmeye işaret ediyor. Primo Levi'nin bir zamanlar değindiği gibi, Aleksandr Soljenitsin bile Treblinka ya da Chelmno'ya benzeyen bir şey anlatamamıştı. Ama bu karar, özetle, “komünizmi" soykırımcı olarak lanse ediyor. Avrupa Parlamentosu'nun temelini Macar ve Leh anti-komünizminden ve "anti-totaliter felsefe"den alan mevzubahis kararı, yalnızca Stalinist suçları değil, devlet sosyalizmi tecrübesinin tamamını Naziler ve toplama kamplarıyla bir görüyor.

Bu, en azından, Leh ve Macar milliyetçiliğinin en sert örneklerinin dahi mağduriyet ve kefaret temelinde incelenmesini mümkün kılıyor. Böylesi bir yorumdan, Nazi'lerin zaten yeterince kınandığı, ancak komünistlerin payını almadığı anlaşılıyor. Polonya Kanun ve Adalet Partisi (PiS)'nin de belirttiği gibi, “Yahudiler II. Dünya Savaşı'nda yaşadıkları için tazmin edildi, ama Polonyalılar, asla” (bu, aynı zamanda öldürülen Yahudilerden “Polonyalı” kimliğini çekip çıkaran bir söz). Karar aynı zamanda komünizmi Avrupa demokrasisini baltayan bir şey olarak lanse ediyor; komünistlerin neredeyse hiçbir güce sahip olmadığı ülkelerde bile. McCarthy Amerikası'nda görüldüğü gibi, "anti-komünizm" komünistlerden çok daha geniş bir kesimi hedef alan bir saldırı.

Bu durumun en iyi örneklerinden biri, PiS'nin halen sürdürdüğü "komünistlerden" arınma çağrısının kindar milliyetçiliği birlik olmaya teşvik ettiği Polonya. 1989’daki anti-komünist devrimde kendini merkez yanlısı bir Hristiyan Demokrat olarak lanse eden parti lideri Jaroslaw Kaczynski, bugün siyasi soldan çok uzakta konumlanan akımlara karşı "anti-komünist" mücadelenin bayrağını taşıyan aşırı sağcı bir figür. Sözde “Arındırma” (veya “komünistsizleştirme”) kampanyası, eski komünistlerin hiçbir zaman gerektiği kadar uzaklaştırılmadığı iddiasında - Polonya Anayasa Mahkemesi, PiS'nin “arındırma”  programının anayasaya aykırı ve anti-demokratik olduğuna hükmettiğinde, kararı alan hakimlerin, basitçe, komünist işbirlikçiler olduğu söylenmişti.

Benzer gelişmeleri aşırı sağcı lider Viktor Orban'ın (1989'da liberaldi) "komünizme" karşı savaşı 2010'larda dahi sürdürdüğü Macaristan'da da görmek mümkün. 2011'de Orban, "Macaristan Kutsal Tacı"nın çağdışı ruhunu, aile değerlerini ve Hristiyanlığı temel alan yeni bir anayasa getirmiş, ayrıca ülkenin adından "cumhuriyet" kelimesini çıkarmıştı. Bu yolla cumhuriyetçi ve seküler tınısı nedeniyle "komünist" çerçeveyi devam ettirmekle suçladığı 1990 anayasasını bile değiştirmeyi başarmıştı. Macaristan'da bütün komünist semboller (kızıl yıldız ve orak & çekiç dahil) yasaklanmış durumda. “Komünizmle” mücadeleyse, muhalefetin her türünün gayri-meşrulaştırılması çabasında düzenli bir rol oynamaya devam ediyor.

Bu, Richard Seymour'un "komünizm olmadan anti-komünizm" diye adlandırdığı duruma benziyor: Terim, Brezilya'da Jair Bolsanaro, İtalya'da Matteo Salvini (ve ondan önce Silvio Berlusconi) gibi liderlerin, siyasi solun ortadan kalktığı ya da merkez-neoliberal konumlara geçtiği ülkelerde bile "komünizme" karşı hız kesmeksizin sürdürdüğü bir kültür savaşını ifade ediyor. Gerçek komünistlerin yokluğunda, aşırı sağ onların yerini ya başka bir şeytanla doldurur (etnik azınlıklar yaygın bir örnektir) ya da onların yerine demokratik-cumhuriyetçi değerlerin ta kendisini "ulusal kültürün" ve "sağduyunun" düşmanı olarak sunar. "Kültürel Marksizm"e karşı yürütülen mücadele, ABD'deki alternatif sağın anlatılarında da benzer bir role sahip.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 2/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 3/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 4/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 5/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 6/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 7/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 8/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 9/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 10/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 11/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 12/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 13/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 14/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 15/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 16/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 17/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 18/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 19/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 20/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 21/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 22/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

• 23/30

  16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP)

• 24/30

  15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP)

• 25/30

  14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP)

• 26/30

  13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP)

• 27/30

  12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters)

• 28/30

  11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP)

• 29/30

  10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP)

• 30/30

  9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP)

Avrupa Parlamentosu'nun aldığı karar ve "Stalinist" tehdidi ele alma şekli de bu anti-komünizm anlatısına oldukça uygun. Daha önce yönetici konumda olduğu yerlerde dahi herhangi bir komünist kitle hareketi görülmezken, bu tarih anlatısı, meşhur günah keçilerinden bir diğerine karşı daha silahlaştırılıyor: Rusya, "demokratik Avrupa'ya karşı yürüttüğü ve Avrupa'yı parçalamaya çalışan bilgi savaşı"nın bir parçası olarak "tarihsel gerçekleri çarpıtmak ve totaliter Sovyet rejiminin işlediği suçları örtbas etmek"le suçlanıyor. Deveye hendek atlatmaya çalışırcasına, 1945'ten sonra Sovyetler tarafından dikilen savaş anıtları da Rusya'nın halen sürdürdüğü "totaliter ideolojinin" bir aracı olarak görülüyor.

Bu sebeple, alınan karar Batı’daki merkez-liberallerin ve yenilenen Soğuk Savaş kapsamında Rusya'yı ezeli düşman olarak gören Visegrád grubu (Çekya, Macaristan, Polonya, Slovakya -çn) ülkelerindeki milliyetçi güçlerin ortak çıkarını temsil eden garip bir bileşime işaret ediyor. Trump'ın zaferinde, Brexit'te ya da Prens Andrew'a yönelik saldırılarda Rusya'nın parmağı olduğunu düşünenlerin kendilerini "totaliteryan"lığa karşı verilen ilahi savaşın parçası olarak görmesi şüphesiz daha kahramanca hissettiriyordur. Yine de bu Rus karşıtı saplantı anti-faşizmin daha önce hiç görülmemiş derecelerde, mevzubahis karara onay veren İtalyan Demokratlar (ki büyük ölçüde İtalyan Komünist Partisi kökünden evrilen bir partidir) ve Birleşik Krallık İşçi Partisi gibi saflarda bile, silikleşmesine neden oluyor.

II. Dünya Savaşı tarihi, ahlak derslerinden oluşmuyor. Winston Churchill'in Hitler'e kesinkes karşı çıkmasının ardında Britanya İmparatorluğu'nun savunmak vardı; Alman direnişinin en saygın figürlerinden Claus von Stauffenberg, Polonyalıların köle emeğinin kullanılmasında ve Hitler'in fethettiği toprakların savunulmasında bir sakınca görmüyordu. Tarihte ahlak dersleri arayanlar, komünist direniş savaşçıları tarafından gerçekleştirilen haksız cinayetlerle mutlaka karşılaşacaktır; bu kararda da bahsi geçmeyen suçlar mevcut, Kızıl Ordu mensubu (ve daha küçük bir ölçekte, batılı) askerler tarafından işlenen kitlesel tecavüzler gibi.

Bu gerçekler tutarlı bir tarihsel soruşturmayı hak ediyor, ki bu konuda çalışmalar zaten yürütülüyor. Ama bu gerçekler etnik çatışmayı, fetihleri, kadınların ve azınlıkların kontrol altında tutulmasını veya köleleştirilmesini alenen savunan ideolojilerin tarihini göreceli bir konu haline getirmiyor. Avrupa Parlamentosu'nun komünizmi veya genel olarak "radikal ideolojileri" Nazizm'le karşılaştırma çabasıysa yalnızca buna neden olacaktır. Hiç kimse Holokost'u, savaşın ardından Polonya'da hüküm süren sosyalist rejimdeki koşullarla karşılaştırarak değersizleştirmeyecektir. Ne var ki argümanını komünistlerin Nazilerden farksız olduğu iddiası üzerinden kuran tartışma, kaçınılmaz olarak bunun tam tersiyle sonuçlanıyor.

Solu şeytanlaştırmak

Tarihsel cehaletin yanı sıra, Avrupa Parlamentosu'nun bu kararının ardında başka amaçlar da yatıyor: Meşru özgürlük savaşçılarının kim olduğunu belirlemek. Kararın destekçileri üzerinden değerlendirirsek, bu kategori Emmanuel Macron'dan Viktor Orbán'a kadar uzanıyor, neoliberalizmin ve NATO'nun sol kanatta yer alan muhalifleri buna dahil değil. Bu bağlamda kayda değer olan, kararda NATO'dan ve Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde "Avrupa Birliği'nin desteğiyle" gerçekleştirilen "reformlar ve sosyo-ekonomik kalkınma"dan "özgürlüğün" ve "Avrupa ailesinin" temel dayanağı olarak bahsedilmesi. Bu noktada, yalnızca ve ağırlıklı olarak Avrupa Birliği projesinin değil, NATO'nun ve neoliberal yeniden yapılanmanın da totaliteryanlığa karşı bir engel teşkil ettiği iddia ediliyor.

1945’ten sonra birçok demokratik ülke faşist veya Nazi yanlısı partilerin yeniden kurulmasını yasaklamıştı ve eski rejimde görev almış personelin ne ölçüde tasfiye edildiği ülkeden ülkeye değişiyordu. Doğu Bloğu'nun çöküşünden sonra bu süreç, komünist partileri yasaklayan birçok Orta ve Doğu Avrupa ülkesi tarafından tekrarlanmıştı. Oysa bugün “Stalinist” tehdit baştan aşağı bir kurmaca olsa da, Salvini, Orbán ve Kaczyński gibiler, faşist olduklarını inkar etmelerine rağmen "anti-totaliteryan" tavrı solu bastırmak için kullanıyor

Owen Hatherley “Totaliteryanizmin Mirası” başlıklı ikna edici bir makalesinde, Budapeşte'deki Memento Park'ı Macar Stalinizmi'nin anıtlarına ait bir “mezarlık” olarak nitelendiriyor. Parkta, 1956 devriminde (Macaristan'daki Sovyet yanlısı yönetime karşı gerçekleşen ayaklanma kastediliyor -ed.n.) alaşağı edilen Stalin heykelinin ayakları mevcut, ama aynı zamanda Sovyet savaş anıtları ve hatta faşizme karşı savaşmak için İspanya'ya giden sosyal demokratlar ve komünistlerin kurduğu Uluslararası Tugaylar'a atfedilen anıtlar da bulunuyor. Günümüzde hepsinin birden yalnızca bir avuç totaliter olduğuna hükmediliyor. 1989'da Orbán, 1958'de Sovyetler Birliği'ne karşı geldiği için idam edilen komünist lider Imre Nagy'den övgüyle bahsetmişti - 2018'e geldiğimizde Nagy'nin heykelini bir başka totaliterlik anıtı olduğu gerekçesiyle yıkmayı tercih etti. Komünizm gerçekten de Nazizm'e eşdeğer olsaydı, bu "Schindler'in Listesi"nin kopyalarını yakmaktan farksız olurdu.

Bu nedenle Avrupa Parlamentosu’nun “totaliterizme” dair kararının karşısında durmak; Stalin'i savunmak, Katyn Katliamı gibi suçları reddetmek ya da Molotov-Ribbentrop Paktı'nın yalnızca bir barış anlaşması olduğuna inanmak anlamına gelmiyor. Böylesi bir duruş, Nazi Holokost'unu göreceli hale getirerek Rusya'yı kötü göstermek gibi sığ siyasi çıkarlar adına tarihin düşüncesizce tekrar yazılmasına karşı gelmektir. Liberaller, demokrasimizin içini boşaltan Orbán ve Salvini gibi isimlerin iddialarına, saflarının “gerçeklerden yana” olduğunu söyleyerek karşı çıkmaktan fazlasıyla keyif alıyordu. Bu davaya gerçekten bağlılarsa, ilk adımı aşırı-sağın tarih anlatılarını reddederek atabilirler.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://jacobinmag.com/2019/09

Independent Türkçe için çeviren:  Noyan Öztürk