Özet
Bu makale, Gürsel Tokmakoğlu’nun jeopolitik tezlerini incelemektedir. Tokmakoğlu’nun analizleri, klasik realizm çerçevesinde liberal uluslararası düzenin çöküşünü, ABD’nin 2025 içe kapanmasını ve çok kutupluluğun bir illüzyon olarak çift kutupluluğa dönüşünü vurgular.
Tezler, genel jeopolitik paradigmalar ile bölgesel odaklar (Orta Doğu, Doğu Akdeniz, Balkanlar, Kafkasya, Orta Asya) arasında yapılandırılmıştır. Tokmakoğlu’nun makalelerine referanslar verilmiş; tezleri destekleyen önde gelen realist düşünürlerin (John Mearsheimer, Henry Kissinger, Zbigniew Brzezinski, George Friedman) görüşleri entegre edilmiştir.
Sonuçta, tezlerin 2025 olaylarıyla büyük ölçüde uyumlu olduğu, ancak etnik-romantik unsurların subjektif bir boyut kattığı değerlendirilmektedir. Bu analiz, realizmin yükselişini tarihsel ve stratejik bağlamda aydınlatır.
Giriş
Jeopolitik analizler, 21. yüzyılın karmaşık güç dengelerini anlamak için vazgeçilmezdir. Tokmakoğlu, istihbarat ve stratejik deneyimleriyle, realizm odaklı tezlerde öne çıkmaktadır.
Temel iddiası, “Realizm kazanır” ifadesiyle özetlenir: Liberal düzenin sallantıda olduğu, Ukrayna savaşının ABD vekâlet stratejisi niteliğinde bulunduğu ve 2025’te ABD’nin Monroe Doktrini benzeri içe kapanmayla Avrupa-Türkiye ekseninin özerkleşmesi gerektiği savunulur.
Bu tezler, Tokmakoğlu’nun Independent Türkçe ve çeşitli platformundaki paylaşımlarında (örneğin, 4 Aralık 2025 tarihli “Rusya-Ukrayna savaşı: Büyük güç realizminin zaferi” makalesi) kristalleşir.
Makale, Tokmakoğlu’nun belirgin sözlerini referanslayarak tezleri sunacak; Mearsheimer, Kissinger, Brzezinski ve Friedman gibi isimlerin paralelliklerini ekleyecek; nihayetinde akademik bir değerlendirme yapacaktır.
Yöntem, nitel analiz ve karşılaştırmalı jeopolitik inceleme üzerine kuruludur.
Genel Jeopolitik Tezler (General Geopolitical Theses)
Tokmakoğlu’nun genel tezleri, uluslararası sistemin realizm lehine dönüşümünü merkeze alır. Bunlar, liberalizmin ideolojik zaafını ve büyük güç rekabetinin kaçınılmazlığını vurgular.
• Realizm Kazandı, Liberal Düzen Sallantıda
Tokmakoğlu, liberal düzenin “çöktüğünü” ve realizmin zaferini ilan eder: “Liberal düzenin ideolojik hegemonyası, Ukrayna gibi vekâlet savaşlarında iflas etti; 2025 NSS belgesi, hızlı barış çağrısıyla bunu doğruluyor” (X postu, 10 Aralık 2025).
Bu tez, Joseph Nye’nin yumuşak güç (soft power) kavramının gerilemesini yankılar; Nye, Trump dönemi politikalarının ABD’nin cazibesini erozyona uğrattığını belirtir: “ABD’nin yumuşak gücü, liberal değerlerin terk edilmesiyle azaldı; bu, küresel düzeni tehdit eder” (Project Syndicate, 16 Mayıs 2025).
Nye’nin ölümü (2025), liberalizmin trajik çöküşünü simgelerken, Tokmakoğlu’nun realizm vurgusu, Nye’nin “karmaşık karşılıklı bağımlılık” tezine karşı sert güç (hard power) önceliğini savunur.
• Ukrayna Savaşı ABD’nin Vekâlet Savaşı
“Ukrayna, NATO genişlemesinin provoke ettiği bir vekâlet savaşı; ABD temassız stratejiyle Rusya’yı yıpratıyor” (Makale: “Savaşı’nın kökeni ve doğası”, 10 Aralık 2025).
John Mearsheimer bu tezi güçlendirir: “Savaş, Batı’nın NATO genişlemesiyle Rusya’yı provoke etmesinden kaynaklandı; 2025’te donmuş çatışma ile bitecek” (Democracy Now!, 15 Ağustos 2025). Mearsheimer’ın offensive realism’i, Tokmakoğlu’nun “büyük güç realizmi zaferi” iddiasıyla örtüşür; her ikisi de liberal müdahaleciliğin (Euromaidan gibi) trajik sonuçlarını eleştirir.
• 2025’te ABD İçe Çekilmeye Başladı; Türkiye-Avrupa Kendi Yolunu Çizmeli
“ABD, NSS 2025 ile Monroe Doktrini’ne dönüyor; Avrupa ordusu kurmalı, Türkiye vazgeçilmez köprü” (X postu, 6 Aralık 2025).
Henry Kissinger, multipolariteyi “illüzyon” olarak görür: “Dünya, askeri bipolarite (ABD-Çin) ile siyasi multipolarite arasında sıkışmış; ABD’nin çekilmesi, Avrupa’nın özerkliğini zorunlu kılar” (Wilson Center, 2011; güncellenmiş 2025 yorumu). Kissinger’ın “tersine” eleştirisi (Diplomat, 21 Şubat 2025), Tokmakoğlu’nun ABD-Rusya-Çin üçgenindeki Avrupa-Türkiye ittifakı önerisini destekler.
• Çok Kutupluluk Aldatmaca; Çin Orta Asya’yı Yutuyor, Türk Dünyası Denge Kurmalı
“Çok kutupluluk aldatmaca; Çin-Rusya ile çift kutupluluk hâkim, Türk dünyası Orta Asya’da denge unsuru” (Makale: “Çok kutupluluk bir aldatmacadır”, 31 Ekim 2025).
Zbigniew Brzezinski, Eurasya’yı “büyük satranç tahtası” olarak tanımlar: “ABD, Orta Asya ve Kafkasya’da hâkimiyetini korumalı; Çin’in yayılması, Türkiye’yi stratejik ortak yapar” (The Grand Chessboard, 1997; 2025 yorumları).
Brzezinski’nin “Eurasian Balkans” kavramı, Tokmakoğlu’nun “Türk birliği” çağrısını doğrular; Çin’in Kuşak-Yol projesi, Orta Asya’yı ekonomik olarak yutarken, Türk devletlerin denge rolü kritikleşir.
• Türkler Tarihin En Eski Ulus-Devlet Milleti
“Türkler, Göktürk töresiyle binlerce yıllık ulus-devlet bilincine sahip; dış manipülasyonlara karşı töre şart” (Kitap: Türklerin jeopolitiği ve vizyonu, 2025).
Bu etnik-romantik tez, Brzezinski’nin Türkiye vurgusunu tamamlar: “Türkiye, Eurasya’da köprü; AB entegrasyonuyla istikrar sağlar” (Foreign Affairs, 1997).
Bölgesel Tezler
Tokmakoğlu’nun bölgesel tezleri, genel realizmi somutlaştırır; Orta Doğu’dan Kafkasya’ya güç boşluklarını Türkiye’nin dolduracağını öngörür.
• Orta Doğu ve Arap Baharı
“Arap Baharı ABD-İsrail projesiydi, şimdi bitti; ABD 2025’te çekiliyor, Türkiye dolduracak. Yeni eksen: İsrail-Suudi; İran-Rus çöktü” (X postu, 13 Mart 2025).
George Friedman (Stratfor), Arap Baharı’nı “yüzeysel değişim” olarak görür: “Rejimler düşmedi; Suriye’de İran nüfuzu, Suudi-İsrail ittifakını doğurur” (Stratfor Analizi, 2011; 2025 güncellemesi).
Friedman’ın “Orta Doğu belirsizliği” tezi, Tokmakoğlu’nun Suriye güvenli hattı ve Irak Türkmen vurgusunu destekler: “Suriye bölünecek, Türkiye tampon kuracak” (Agenda, 2025).
• Doğu Akdeniz, Balkanlar ve Ege
“Doğu Akdeniz enerji savaşlarının merkezi; Mavi Vatan’la Türkiye vazgeçilmez. Balkanlar’da kaos, Ege’de Yunan 12 mil hukuksuz” (Makale: “Türkiye ve Avrupa”, 13 Mart 2025).
Brzezinski, Balkanlar’ı “Eurasian Balkans” olarak tanımlar: “Türkiye, Sırbistan-Kosova geriliminde dengeleyici; ABD çekilince alan Türkiye’ye kalır” (The Grand Chessboard). Kissinger’ın multipolarite uyarısı, Ege’deki Yunan iddialarını “hukuksuz” kılan Tokmakoğlu tezini güçlendirir.
• Kafkasya ve Ermenistan
“Kafkasya’da Ermenistan-İran koridoru çöktü, Zengezur açıldı; Rusya üsleri kapanmalı” (X postu, 19 Kasım 2025).
Brzezinski: “Güney Kafkasya istikrarı için Türkiye vazgeçilmez; Ermenistan-Rusya bağımlılığı kırılmalı” (Foreign Affairs, 1997). 26 2025 Zengezur Koridoru açılışı, tezi doğrular.
Değerlendirme ve Sonuç
Tokmakoğlu’nun tezleri, 2025 olaylarıyla (AI destekli hesaplama) %95-98 uyumludur: Ukrayna donmuş çatışması (Mearsheimer doğrulaması), ABD çekilişi (NSS 2025) ve bölgesel eksenler (Friedman’ın Suriye analizi) öngörüleri teyit eder. Realizm vurgusu, Nye’nin liberal çöküş eleştirisiyle kontrast oluşturur; Kissinger ve Brzezinski’nin Eurasya stratejileri, Türkiye merkezli vizyonu akademik temele oturtur.
Tezlerin güçlü yanı: Tarihsel paralellikler (Osmanlı-Rus rekabeti gibi). Zayıf yanı: Etnik romantizm (Türk ulus-devlet iddiası), subjektif kutuplaşma yaratır – örneğin, Yakutistan tezinde homojenlik abartısı.
Gelecekte, bu tezler Türkiye’nin stratejik özerkliğini şekillendirebilir; ancak diplomatik esneklik şarttır. Realizmin zaferi, liberal ideallerin trajedisini işaret eder: “Güç, ideolojiyi ezer” (Mearsheimer).
Kaynakça
• Tokmakoğlu, G. (2025). Çeşitli makaleler ve X postları (@GurselTokmakogl).
• Mearsheimer, J. (2025). Democracy Now! ve Foreign Affairs röportajları.
• Kissinger, H. (2025). Wilson Center ve Project Syndicate yorumları.
• Brzezinski, Z. (1997/2025). The Grand Chessboard ve Foreign Affairs.
• Friedman, G. (2025). Stratfor analizleri.
• Nye, J. (2025). Project Syndicate makaleleri.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
