Romanya'da, 4 Mayıs 2025'te yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda Rumen Birliği İttifakı (AUR) lideri George Simion'un oyların yüzde 41'ini alarak kazandığı zaferin ardından, Bükreş'te siyaset yeniden krize sürüklendi.
Romanya seçimleri, yalnızca Romanya'nın iç siyasetini değil, bölgesel konumu itibarıyla Transatlantik hattını da ilgilendirdiği için, seçimler uluslararası gündemin en önemli başlıklarından biri haline geldi.
Romanya'daki cumhurbaşkanlığı seçiminin yeniden düzenlenen ilk turunda, yurt içindeki oyların yüzde 41'ini alan George Simion'u yüzde 21 ile Nicușor Dan, yüzde 20,1 ile Crin Antonescu, yüzde 13 ile Victor Ponta ve yüzde 2,7 ile Elena Lasconi izledi.
Diaspora oylarında ise Simion açık ara öne çıkarak oyların yüzde 61'ini toplarken Dan yüzde 25,4, Antonescu yüzde 6,7, Lasconi yüzde 3,2 ve Ponta yüzde 2,4 oranında destek buldu.
Seçimlere kimler katıldı?
4 Mayıs 2025 cumhurbaşkanlığı seçiminde oy pusulasında yer alan başlıca 10 aday şu şekildeydi:
George Simion: Avrupa Birliği (AB) ve NATO karşıtı söylemleriyle öne çıkan, Ukrayna'ya yardımlara mesafeli duran sağ popülist partinin lideri.
Nicușor Dan: Merkez sağ/liberal ideolojiye sahip, AB ve NATO yanlısı, Ukrayna'ya desteğin ve savunma harcamalarının artırılmasını savunan Romanya'yı Kurtar Birliği (USR) partisinin eski lideri, Bükreş Belediye Başkanı.
Crin Antonescu: Romanya'da merkez sol Sosyal Demokrat Parti (PSD), merkez sağ Ulusal Liberal Parti (PNL) ve Macar azınlığını temsil eden Demokratik Macarlar Birliği (UDMR) tarafından geçen sene kurulan geniş tabanlı koalisyonun adayı eski milletvekili.
Elena Lasconi: AB ve NATO yanlısı Romanya'yı Kurtar Birliği (USR) partisinin adayı, Câmpulung Belediye Başkanı. Liberal muhafazakar.
Cristian Terheș: Milliyetçi muhafazakar, Hristiyan demokrat Yeni Romanya Partisi (PNRC) adayı, Avrupa Parlamentosu (AP) milletvekilli.
Lavinia Șandru: Sosyal Liberal Hümanist Parti (PUSL) adayı.
Victor Ponta: Savunma bütçesinin artırılmasını ve ekonomide devlet müdahalesini savunan, eski PSD Genel Başkanı ve eski başbakanlardan.
Sebastian Popescu: Milliyetçi popülist; Romanya–Moldova birleşmesini savunan Yeni Romanya Partisi'nin (PNR) adayı.
Silviu Predoiu: AB/NATO entegrasyonu ve BRICS ilişkilerinde açıklık savunan, Romanya istihbaratının eski üst düzey yöneticilerinden, merkez/teknotrat Eylem ve Dayanışma Partisi (Partidul ACT) adayı.
John Ion Banu: Doğrudan demokrasi savunucusu, bağımsız aday.
Romanya seçim kanununa göre, ilk turda yüzde 50 barajının aşılmaması durumunda en çok oy alan iki aday arasında iki hafta sonra ikinci tur yapılır.
Dolayısıyla birinci turun ardından, gözler Simion ve Dan arasındaki ikinci tur yarışında.
İlk tepkiler
Romanya'daki gergin seçim ortamında, ülkedeki "Batı yanlısı" siyasi çevrelerin en büyük beklentisi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın (AGİT) seçimlere ilişkin yapacağı bir ihlal tespitiydi.
Ancak AGİT, seçimlere ilişkin açıklamasında "sınırlı şeffaflığın ve çevrimiçi kampanya ortamının tutarsız denetiminin genel süreci olumsuz etkilediğini" belirtse de, seçimlerin uygun bir şekilde yönetildiğini söyledi ve yabancı müdahale olup olmadığını söylemenin yetkililerin görevi olduğunu belirterek topu üzerinden attı.
Ülke siyasetinde seçim sonuçlarına dair ilk reaksiyon ise, doğrudan başbakandan geldi. AB yanlısı Başbakanı Marcel Ciolacu, "Dün (Pazar) halkın nasıl oy kullandığını gördük. Bu da gösteriyor ki, en azından mevcut haliyle, iktidar koalisyonunun artık bir meşruiyeti kalmamıştır" ifadeleriyle, Simion'un zaferinin ardından istifasını açıkladı.
Başbakan istifasını sunmakla birlikte, PSD, A.Ro koalisyonundan da çekildi; mevcut bakanlar geçici hükümet olarak görevine devam ediyor.
Ancak, ilk tur seçim sonuçlarının ülkedeki siyasi gerginliği azaltması beklenmiyor. Zira Romanya, özellikle Doğu Avrupa ülkelerinin en popüler siyasi rekabet alanı haline gelen "Rus yanlısı - AB yanlısı" saflaşmasının en şiddetli yaşandığı ülkelerden.
Daha önce ne olmuştu?
Simion'un manşetlerde sıklıkla "aşırı sağın zaferi" olarak tanımlanan ilk tur galibiyeti, tekrarlanan bir seçimde, aynı tarafın ikinci kez kazandığı bir zafer.
Tekrarlanan bir seçim olan bu seçimler ise, Romanya'da neredeyse son bir yıldır devam eden siyasi hesaplaşmanın bir parçası.
Romanya'da 24 Kasım 2024'te yapılan ve ilk turda hiçbir aday mutlak çoğunluğa ulaşamadığı için 8 Aralık 2024'te ikinci turu beklenen cumhurbaşkanlığı seçimleri, adaylardan Calin Georgescu'nun önce seçim zaferinin, daha sonra adaylığının engellendiği bir siyasi krizin kapılarını araladı.
13 adayın katıldığı cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birinci turunun favorileri, liberal muhafazakar, Batı/NATO yanlısı Elena Lasconi ile aşırı sağcı, NATO/AB karşıtı ve "TikTok yıldızı" Calin Georgescu'ydu.
Seçimlerin birinci turundan Georgescu'nun zaferle çıkması ise Batı'da deyim yerindeyse şok etkisi yaratmıştı. Daha sonra, ikinci tura iki gün kala, Romanya Anayasa Mahkemesi ilk turu iptal etme kararı aldı.
Daha sonra Georgescu hakkında soruşturma açıldı, gözaltına alındı ve nihayetinde cumhurbaşkanı adayı olması engellenerek seçimlerde yarış dışı bırakıldı.
TikTok kampanyasında "Rus parmağı" iddiası
Georgescu'nun TikTok odaklı seçim kampanyasına dair yayınlanan istihbarat raporlarında "Rus parmağı" olduğu iddia edildi. Ancak daha sonra, Romanya Mali İdare Ulusal Kurumu (ANAF), Georgescu'nun TikTok kampanyasının ödemesini Rusya'nın değil Avrupa yanlısı Romanya Milli-Liberal Partisi'nin (PNL) yaptığını açığa çıkardı. İptal kararı ise geri alınmadı.
Avrupa siyasetinin en ilginç isimlerinden, aşırı sağcı Calin Georgescu, ilk olarak 3 yıl önce Romanya basınına verdiği bir röportajla gündeme gelmişti.
Georgescu, Nazi yanlısı eski Romanya diktatörü Ion Antonescu ve ırkçı, anti-semitist Demir Muhafızlar örgütünün kurucusu Zelea Codreau'yu "kahramanlar" diye nitelendirmişti ve tepki çekmişti.
Georgescu'nun seçim serüveni
Georgescu ayrıca, Romanya'nın Deveselu kasabasında bulunan NATO'nun balistik füze savunma kalkanını "diplomasi utancı" olarak nitelendirmek, Ukrayna savaşında Romanya'nın tarafsız olması gerektiğini savunmak, Avrupa Birliği'nin (AB) "Romanya'yı köleleştirmeyi amaçlayan başarısız bir proje olduğunu" ifade etmek gibi Avrupa siyasetinin ‘skandal' olarak nitelendirdiği çıkışlarıyla öne çıkmıştı.
Ancak, Georgescu'yu öne çıkaran argümanların, Avrupa sağını öne çıkaran argümanlara paralel olduğunu söylemek mümkün: Otoriter söyleme dayanan güçlü devlet vurgusu, yeniden uyanış, ulusun yeniden ayağa kalkması gibi söylemler, ekonomik istikrar vaadi, savaş karşıtlığı…
Bütün bunlar, Georgescu'nun da Avrupa'daki benzerleri gibi "Kremlin'in adamı" olarak işaretlenmesiyle sonuçlanmıştı.
Romanya'daki saflaşma ne anlama geliyor?
Romanya'daki bu siyasi saflaşma, Moldova, savaş öncesi Ukrayna, Sırbistan ve Gürcistan gibi ülkelerde yaşanan saflaşmalarla büyük benzerlikler taşıyor.
Ulusal bağımsızlık ve güçlü devlet vurgusu zemininde yükselen, "Avrupa şüphecisi" sağ; liberal/muhafazakar, Atlantik sistemine kökten bağlı bir diğer sağ güçle yarışıyor.
Bu tür ülkelerdeki seçimlerde "Rus yanlılığı" en çok konuşulan şey olsa da, varlığından söz edilen Kremlin etkisinin yoktan var olduğunu söylemek mümkün değil.
Ekonomik sorunlar, siyasi istikrarsızlık ve yoğun askerileşmenin yarattığı güvenlik kaygısı, Avrupa'nın genelinde olduğu gibi Romanya siyasetinde de belirleyici unsur haline geldi.
Sağ-popülist Avrupa şüpheciliği, Batı'nın yeni yükselen trendi olduğunu Romanya örneğiyle bir kez daha kanıtlamış oldu.
Son seçimlerin ilk turundan zaferle ayrılan Simion, seçim yarışından diskalifiye edilen Georgescu'nun en büyük destekçisiydi.
Simion'un en yakın rakibinden neredeyse iki kat oy alması ise, Romanya'da seçmenin Georgescu'nun diskalifiye edilme yöntemine bir tepkisi olarak da okunabilir.
Öte yandan, Georgescu'nun adaylığı döneminde, Georgescu gibi figürlere karşıtlığıyla bilinen Joe Biden ABD'sinin yerini, Georgescu/Simion çizgisinin en büyük destekçisi sayılabilecek Trump yönetimi aldı.
Georgescu'nun zaferi iptal edildiğinde, ABD'de hala Demokratlar iktidardaydı. Georgescu'nun adaylığı engellendiğinde ise, Trump göreve başlamıştı.
ABD'deki bu değişim, birkaç ay önce ABD'ye tepki gösteren Romanyalı sağcıların, bu sefer ellerinde ABD bayraklarıyla eylem yapar hale gelmesiyle sonuçlandı.
Aynı siyasetin bir önceki adayı ülkedeki NATO üslerini eleştirirken, Simion "Romanya'da artık Amerikan askerlerinin olmaması bana tehlikeli görünüyor ve bunu durdurabilecek tek aday benim" açıklaması yapar, "Biz doğal müttefikleriz, ideolojik olarak Cumhuriyetçi Parti'yle, MAGA hareketiyle aynı çizgideyiz" ifadelerini kullanır hale geldi.
Bu tabloya, Romanya'nın Ukrayna savaşındaki kritik konumu ve Avrupa'nın en büyük NATO üssü inşa planı gibi yatırımlar da eklendiğinde, Romanya'daki seçimlerin yalnızca Romanya'yla ilgili olmadığı net bir şekilde ortaya çıkıyor.
Romanya'nın "muzaffer sağının" eli, Trump sayesinde Georgescu dönemine göre çok daha güçlü.
Ancak AB de henüz son sözünü söylemiş değil. Transatlantik hattı büyük bir ilgiyle seçimlerin ikinci turunu beklerken, gidişatı ABD-AB pazarlıkları ve Ukrayna savaşındaki güncel durum belirleyecek.
Batılı analistlerin ve siyasetçilerin bu eğilimi doğru bir şekilde analiz etmesi için ise, "Kremlin parmağından" çok daha fazlasına ihtiyaçları var.
Çünkü artık yalnızca "Rusya" değil, Trump faktörü de devrede ve seçmenin çoğunluğu çok daha kararlı.
Kaynaklar:
https://www.reuters.com/world/europe/romanian-hard-right-presidential-frontrunner-vows-soften-impact-us-tariffs-2025-05-06/?utm_source=chatgpt.com
https://www.reuters.com/world/europe/romania-pm-resigns-after-far-right-wins-first-round-president-vote-2025-05-05/?utm_source=chatgpt.com
https://www.reuters.com/world/europe/romanians-vote-presidential-test-trump-style-nationalism-2025-05-03/
https://www.reuters.com/world/europe/romania-pm-under-pressure-after-far-right-wins-first-round-president-vote-2025-05-05/
https://apnews.com/article/d31c2690e9df8157851a253026898043
https://www.politico.eu/article/romania-prime-minister-marcel-ciolacu-resignation-presidential-election/
https://balkaninsight.com/2025/05/05/far-right-populist-wins-first-round-of-romanias-presidential-election/
https://www.aljazeera.com/news/2025/5/4/romania-votes-in-crucial-presidential-election-rerun
https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Romanian_presidential_election
https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Romanian_presidential_election#Election_date
https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Romanian_presidential_election#Aftermath
https://www.ft.com/content/4fce9435-c614-4204-9ea9-304661fbab26
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
