Eğer bu hayatta gerçekten bir şey istiyorsan onun için çabalamalısın. Şimdi sus, sayısal loto çekiliyor.
Homer Simpson
Bütün aileye hitap edebildi. En uzun süredir yayımlanan çizgi dizi oldu. Bart Simpson TIME dergiisysinin kapağına oturdu. Hollywood'da Simpsons ailesi kaldırıma yıldızlar kondurdu. Michael Jackson bile dizi için şarkı besteledi.
The Simpsons Amerikan popüler kültürünün neredeyse olmazsa olmazı. Aynı zamanda yayınlandığı ülkenin toplumuna ayna tutan işleve sahip.
Öyle ya; yaratılışından bugüne geçen 32 yıl içidnde Amerikan halkını, bizim memleket hatta birçok ülke sınırları dahilinde yaklaşmaya dahi yeltenilemeyecek bir dille eleştirdi.
Bunu yaparken sadece mizaha, hicve ve animasyona sığınmadı. Popüler kültürü de referans aldı. Çizgi dizilerin sadece çocuklar için olmadığını kanıtlayalı çeyrek asrı epeyi geçti.
Elbette tarihe yön vermedi ama South Park, Family Guy, Rick&Morty'lerin önünü açtı. Bu anlamda sürekli yenilenen, tüketen, değişen TV endüstrisinde -evet, zaman zaman eski tadı vermediğini düşünenler olsa bile- yerini korumayı başardı.
Simpsons'ın ortaya koyduğu karakterleri, anlattıkları, sundukları içselleştirildi. Hatta o denli ki; dizide kullanılan bazı kelimeler İngilizce sözlüklere bile girdi.
33. sezonunda ve tüketim alışkanlıklarının bu denli değiştiği bir dünyada kimsenin aklına dizinin ne zaman final yapacağı dahi gelmiyor!
Sahi 1989'larda ne cep telefonları ne internet vardı… İnsanların birbirleriyle yüz yüze iletişimde olduğu zamanlardı.
Ve 2022'ye çok kısa bir zaman kala Instagram storylerinin süresinin 60 saniyeye yükseltildiğinin müjdelendiği (!) dünyamızda, Simpsons son 32 yıldır sadece ABD'lileri değil, tüm dünyayı 20 dakikalığına ele avuca alabiliyor hikayeleriyle.
Hala güldürüyor, başkalarına ilham veriyor, düşünmek istemesek bile düşündürüyor. Pek sevgili bilenler ve bilmeyenler! İşte karşınızda Simpsons hakkında birkaç gerçek…
1-Simpsons nasıl ve kim tarafından yaratıldı?
Yaratıcısı Matthew Abram Groening. Bugün 67 yaşında. Oregon doğumlu.
1977'de yazar olmak için 23 yaşındayken Los Angeles'e taşındı. Hollywood yapımcısıyla görüşecekti.
Aslında karikatür serisi Life in Hell'i önerecekti. Ama görüşme için lobide beklerken aklına Simpsons fikri düştü.
Kafasında çizdiği sorunlu aile tablosunu kağıda ve ekrana taşıdı. Ana karakterlere ailesinin isimlerini verdi, ailenin odağına yerleştirdiği çocuk için ise kendi ismi yerine Bart'ı seçti.
Sonrasını biliyorsunuz… 25 Emmy adaylığı, 10 ödül, milyonlarca dolar kazanç ve kitleleri peşinden sürükleyen bir dizi…
2- Simpsons 5'lisi kimlerden oluşuyor?
Kaç animasyon dizisi hatta kaç dizi bu kadar fazla ikincil ve üçüncül karakterlere yer vermiştir orası meçhul. O yüzden sadece ana karakterle yetinelim.
Kimisi ilk sıraya Bart'ı kimisi Homer'ı koyacaktır elbette. Ben 1989'dan beri hala 10 yaşında olan ve uzun yıllar dizinin odağındaki Bart Simpson ile başlayacağım.
Bart, adı üstünde yaramaz çocuk. Adını İngilizce haylaz anlamına gelen "brat" sözcüğünün anagramından alıyor.
İsyankar ve otoriteye karşı saygısız. Ailesinin başarı beklentilerini boşa çıkaran çocuk karakterini çiziyor.
"Sevgili Tanrım, tüm bunların parasını biz ödedik ve hiçbir şey için teşekkürler!" derken de "Ruh diye bir şey yoktur. Bu küçük çocukları korkutmak için uydurulmuş bir şey, öcü gibi ya da Michael Jackson gibi" derken de ilgi çekici, kuşkusuz din ile mesafeli.
Babası Homer Simpson, Springfield Nükleer Santrali'nde çalışan ailenin direği: İşçi, kaba saba, obez, "Evlat, bira içmek istemezsin. Çünkü bira babalar ve sahte kimliği olan çocuklar içindir" diyen bir bira bağımlısı.
Bir yandan tembel, ailesine sevdalı ve Bush'u dövme şerefine nail olmuş bir karakter.
Üstelik eşi Marge'ı zaman zaman incitse de hala sevgi dolu, tabi kendince…
Marge Simpson mı? Kovan şeklindeki mavi saçlarını bir kenara bırakacak olursak tipik bir Amerikan annesi o: Sabırlı, şefkatli, iyi niyetli.
Springfield Lisesi'nin son sınıfında tanıştığı Homer ile evlenip üç çocuk sahibi olmuş işsiz, ailesine bakmayı tercih etmiş bir ev hanımı.
Dizinin farklı sezonlarının farklı bölümlerinde soyunduğu polislik, tuzlu kraker şirketi sahipliği, nükleer teknisyenliğini saymazsak.
Homer'ın "Seni seviyorum ama kimsenin bilmesini de istemiyorum" sözünü hazmetmeye çalışan kadın. İkinci evladı Lisa Simpson, "Lütfen matematik sınavı olsun!" diyen ailenin akıllısı.
Hala 8 yaşında. Saksafon çalıyor, yedinci sezondan bu yana vejetaryen, on üçüncü sezondan beri Budist. Hem duygusal hem entelektüel.
Çevreci ve hayvan dostu. Ha bir de sivri uçlu saçlarıyla dizide animasyonu için en çok uğraştıran karakterlerden biri.
Küçük kardeşi Maggie, doğumunun ardından bir anlamda babası Homer'ın hayalindeki işi çalan, yeniden nükleer santraldeki işine dönmesine neden olan, hiç büyümeyen ve ağzından emziği eksik olmayan bebek.
Bilhassa ilk sezonlarda yürümeye çalışırken sıklıkla elbisesine takılıp yüzüstü düşen Maggie daha sonra oyuncak bloklarıyla E= mc²'yi oluşturan, kendi adını yazan, kreşten kaçan, babasının kafasına tokmakla vuran, babasının patronu Mr. Burns'ü silahla vuran, karyolasının altında tüfek saklayan sevimli bebek!
Başka sorusu olan?
3- Simpsons TV ile ne zaman tanıştı?
Simpson ailesi ilk kez 19 Nisan 1987'de kısa gösteriler şeklinde The Tracey Ullman Show'da yayımlandı.
Britanyalı komedyen Ullman'ın şovunda komik skeçlerin yer aldığı kısımda dikkat çekti.
Bir dakikalık animasyon olarak tasarlanan Simpsons'ın kısa gösterileri animatörlerin karakterleri ekrana üstünkörü aktarmalarına rağmen ilgi gördü.
Dönemin popüler dizisi Cosby ailesine karşı FOX'un büyük gücü oldu.
Ve işte 32. yılındayız…
4- Karakterlerin rengi neden sarı?
Dizinin yaratıcısı Matthew Abram Groening, karikatürlerin göz alıcı olmasını istiyordu.
İnsanların TV kanalları arasında gezinirken Simpsons'ın parlak sarı renginin gözleri yakalayacağı fikri hoşuna gitti.
Bu da ikonik sarının aileyle özdeşleşmesine neden oldu.
Peki Groening'in fikri miydi? Hayır.
Karakterler için geleneksel çizgi film renkleriyle o da yetinmek istemiyordu ama ona "Haydi sarı yapalım" diyen dizinin ilk colorcılarından Georgi Deluse'ydi.
5- Simpsons'a ilk dava açan kişi kimdi?
Malum, Simpsons ilk olarak Tracey Ullman'ın şovunda yayınlanmıştı. Sene 1992'ye geldiğinde muhtemeldir ki; Britanyalı komedyen bir zamanlar şovunda yer verdiği ama o tarih itibarıyla artık yayında olmayan programının kısa ama etkili konuğunun gittiği yerin farkına vardı.
Ve dizinin başarısının kaynağının kendi şovu olduğunu iddia edip FOX'a dava açtı. "Elde ettikleri karın bir bölümünü bana vermelisiniz" diyordu.
Mahkemeler diziye güldükleri kadar güldüler mi orası bilinmez ama bu iddiaya gülüp davayı düşürdüler.
6- Dizinin senaryo ekibinde yer alan ünlü talk-şovcu kim?
Simpsons'ın çok tanınan eski yazarlardan biri 1991-1993 yılları arasında birçok bölüme katkıda bulunan Conan O'Brien.
Ama o dönemlerde bugünkü gibi meşhur değildi. 1993 Eylül ayında David Letterman'ın Late Night talk şovundaki koltuğunun sahibi olacaktı.
"Marge vs. the Monorail" ve "New Kid" gibi dizinin en ikonik bazı bölümlerinin ardında o vardı.
5. sezonun 12. bölümünde dizi eski senaristine "Bart Gets Famous" bölümüyle selam çakacaktı.
7- Homer ile Bart Simpson'ı kimler seslendiriyor, dublaj başına ne kadar kazanıyorlar?
Homer Simpson'a sesiyle hayat veren kişi Dan Castellaneta. Aynı zamanda dede Abraham, Palyaço Krusty ve Barney Gumble'ı da seslendiriyor.
Bart Simpson'a yıllardır sesini armağan eden dublaj sanatçısı ise Nancy Cartwright. Cartwright aslında dizinin seçmelerine Lisa'yı seslendirmek için gitmişti.
Ama Bart'ı denemek istediğini söylediğinde ilk birkaç repliğin ardından işi aldı. 1992'de Primtime Emmy, 1995'te ise Annie ödülü kazandı.
Sadece ödül değil para da elbette. Bölüm başı 300 bin dolar kazanıyor, yıllık geliri ise 80 milyon doları buluyor. Homer ile birlikte üç karakter için dublaj yapan Dan Castellaneta ise yıllık 5 milyon dolar daha fazla…
8- Simpsons ailesi gerçek hayatta hastaneye gitseydi ne kadar para harcamaları gerekirdi?
Aslında soru da yeni, soruya yanıt veren araştırma da...
Simpsons yayımladığı 32 sezon boyunca karakterlerin başına türlü türlü olaylar geldi.
Ve sağlık hizmetlerinin el yakmasıyla meşhur ABD'de Downtown LA hukuk grubu bu kadar sık hastanelik olan Simpson ailesinin geçirdiği kazaları ve kendilerine nasıl baktıklarını inceledi.
Beyin ve by-pass ameliyatları, akıl hastanesi masrafları, felç, yaralanma, sağlıksız yaşam, nükleer tesiste çalışma eşittir 143 milyon dolar!
9- Simpsons üyeleri neden hiç büyümüyor?
Bart hala 10'unda, Lisa 8'inde. Marge'ın yaşı 34-38 arasında bir yerde. Evet, tatillere gidiliyor, doğum günleri kutlanıyor, pastanın üstündeki mumlar üfleniyor ama geçen 32 yılda hiçbiri yaşlanmıyor!
Hepsi hala 1980'lerin sonlarında ilk göründükleri gibi. Yani fiziksel yaşları yok. Aslında bu durum Simpsons hayranları arasında da tartışma konusu.
Çünkü zamanın geçişi gayet açık, karakterler de yılların geçtiği gayet belli etmelerine(ni) rağmen sadece ufak tefek yaşlanma belirtileri gösteriyor.
Çocuklar da okulda aynı sınıflarına devam ediyor. Kısacası orta sınıf Amerikan ailesi senelerdir yerli yerinde öylece duruyor.
Eğer her şey biz ölümlülere göre seyrediyor olsaydı Homer bugün 70, Marge 68, Bart 44, Lisa 42, Maggie ise 35 yaşında olacaktı.
10- Springfield nerede?
1649'da Sprungfield adıyla kuruldu. İlk günlerinde kasaba birçok Amerikan yerlisinin hedefindeydi. Amerikan İç Savaşı sırasında iki savaşın yapıldığı yerdi.
Jebediah Springfield belediye başkanı olarak babasının onuruna kasabaya Springfield adını verdi. Tabi Simpsons'da anlatılan hikayeye göre…
Yoksa gerçekte böyle bir yer yok. Çizgi dizi ilgi görmeye başladıktan sonra ABD ve dünyada birçok kişi Springfield kasabasını gerçek zannetti.
Daha sonra dizi içindeki sahnelerden buranın nereye denk düştüğünü keşfetmeye çalıştı.
Bu hayali kasaba aslında tam anlamıyla Amerikan tasarımı bir yaşamın ve haliyle Amerikan şehirleşmesinin bir göstergesi.
Bununla birlikte nükleer enerji santrali, okulu, küçük stadyumu, kocaman hiper marketi, barları, geniş ailelerin rahatlıkla oturabileceği müstakil bahçeli evleri, geniş caddeleri, mağaza ve restoranlarıyla kapitalist yapının tartışmasız bir örneğini veriyordu.
Seneler sonra, 2012'de Simpsons'ın yaratıcısı Matt Groening dünyanın en meşhur var olmayan kasabasının yerini açıklayacaktı: Doğup büyüdüğüm Oregon'da!
11-Simpsons solcu mu?
Siyasetçiler yolsuz, polis teşkilatı kirli ve ehliyetsiz, devlet duyarsız, büyük şirketler istismarcı, karakterler çoğu zaman din ve kiliseye karşı ilgisiz…
- Hadi uyan Homer, kiliseye gideceğiz.
- Ben gelmiyorum.
- Homer, Tanrı bizden sadece pazarları 1 saatimizi istiyor.
- O zaman pazarları 1 saat daha uzun yapmalıydı.
Otorite ve bununla özdeşleşen figürler Simpsons evreninde aşağılanıyor, genellikle olumsuz resmediliyor. Simpsons'ın bu yansıması şovun politik olmakla kalmayıp sol bir bakış açısına sahip olabileceğini söylüyor.
Dizinin senarist ve yazarları sol ideallere dönük beğenilerini gizlemiyor. Hatta dizinin yaratıcı ekibinden Al Jean 2018’de attığı tweette The Simpsons’ın finalde ilk bölüme geri dönebileceğini, böylece dizinin kendini sonsuza dek tekrar edebileceğini söylemişti.
12- Simpsons dizisinin açılış müziği kime ait?
İlk intiba son intibadır! Dizinin açılışı ve ona eşlik eden müziği de öyle. Simpsons'ın açılış jeneriğinin yaratıcısı David Silverman'dı.
Bu satırların yazarına göre belki de en dikkat çekici sahne Marge alışveriş yaparken ailenin en küçüğü Maggie'nin kasiyer tarafından sepetten alınıp diğer ürünlerle birlikte barkottan geçiriliyor oluşu…
Marge çocuğunun kaybolmadığını, güvenli şekilde alışveriş çantalarından birinin içine yerleştirilmiş olduğunu görünce derin bir nefes alıyor; anne olmakla ile alışverişi tamamlamak bir bakıma eş değer anlam kazanıyor.
Ve tüm bunlar yaşanırken müzisyen Danny Elfman'ın iki günde bestelediği kariyerinin en popüler şarkısı arka fonda çalıyor.
13- Simpsons karakterlerinin sözlüğe soktuğu sözcükler hangileri?
En ünlü slogan kuşkusuz Homer'ın kızgınlık homurtusu "D'oh". Oxford İngilizce Sözlüğü'ne kelimedeki kesme işareti olmadan girdi.
Şovun popüler hale getirdiği "Meh" terimi ise 2008'de Collins English Dictionary'e eklendi; kayıtsızlığın veya can sıkıntısının ifadesi olarak…
Dizinin "Bart the Genius" bölümünde Bart'ın uydurduğu Scrabble kelimesi "Kwyjibo" ise belki bir sözlüğe giremedi ama milenyuma bir kala tüm dünyada e-postaları alt üst eden Melissa virüsünün yaratıcısı hackerin kullandığı takma isimdi.
14- Animasyonu nasıl yetişkinlerin favorisi haline getirdiler?
1980'lerin büyük kısmında animasyonların çocuklara uygun olduğu, TV'lerin en çok izlenen prime time kuşağında yer vermenin neredeyse imkansız olduğu düşünülüyordu.
Bu algıyı değiştiren Simpsons oldu. Hem yayın saati hem içeriği itibarıyla dünyadaki tüm yetişkinlerin izleyebileceği saate, içerik olarak toplum sorunları, otoriteyle kavga ve içinde sayısız mesaj barındıran konular yelpazesiyle çıktı insanların karşısına.
Buna animasyonun düşük maliyetle imal edilmesi de eklendi. Yapımcı için iyi haberdi. Dizi içindeki yan anlamlar, göstergeler bazen lafa söze bile gerek bırakmadı.
Amerikan popüler kültürüne dair fikir sahibi olsanız da olmasanız da entelektüel birikiminiz olsa da olmasa da hatta ve hatta İngilizce bilseniz de bilmeseniz de Simpsons dizinin içine gömdüğü sembollere eşlik eden komedi unsurlarını usta bir garson gibi insanların önüne servis edip yetişkinlerin favorisi haline gelen ilk çizgi dizilerden biri oldu.
32 yıldır aynı tebessüm sürüyor.
15- Bart Simpson t-shirtleri Amerikan okullarında neden yasaklandı?
1990'da Bart Simpson çok kısa sürede TV'deki en popüler figürlerden biri haline gelerek bir nevi "Bartmania" akımının doğuşuna yol açtı, ailenin akıllara tüm dünyada en çok kazınan üyesi oldu.
Ve aynı yılı takiben Bart'ın üzerinde yer aldığı t-shirtler ABD'de peynir ekmek gibi satıldı. Özellikle gençler sadece birkaç günde bir milyonu aşkın Bart t-shirtünü üzerine geçirdi.
"Ben Bart Simpson'ım, sen de kim oluyorsun?" ve "Başarısız ve bununla gurur duyan adamım!" yazılı penyelerden 14 ayda 2 milyar dolarlık gelir elde edildi.
Ama Amerikan toplumuna kötü örnek olduğuna inanılan Bart logolu t-shirtlerin ülkenin birçok okulunda yasaklanması uzun sürmedi. İsyankar doğası kimi aileler ve muhafazakarları kötü rol model oluşturduğu için rahatsız etti.
Başarısızlığıyla gurur duyması ve okuldaki kötü davranışları "akranları"nı kötü etkileyebilirdi. Bart çoğunun gözünde bencildi, kavgacıydı. Hatta 1991'deki röportajında Bill Cosby rakip kanaldaki Bart için "Çocuklar için olumsuz örnek oluşturuyor" demişti.
Simpson ailesinin yaratıcısı Groening'e göre ise Bart normalin sıkıcı olduğunu düşünen ve diğerlerinin yapmaya cesaret edemediklerini yapan kimseydi.
Zaten dönemin ABD Başkanı George H. W. Bush da "Biz Amerikan ailesini Simpsonlar'dan daha çok Waltonlar'a benzeterek yükselteceğiz" demişti.
Kısacası Bart'ın okullarda yasaklanması sürpriz değildi.
16- Simpsons senaristleri koronavirüsü tahmin ettiler mi?
Kimine göre ısrarla "Evet" kimine göre kesinlikle "Hayır". Dizinin hayranları koronavirüsün 1993'teki 4. Sezonunda yayımlanan "Marge in Chains" bölümünde senaristlerin bunu da öngördüğünü söylüyor.
Dizinin bu bölümünde "Osaka Flu" adında küresel bir salgına yer veriliyor. Osaka, Japonya'da.
Malum salgının merkez üssü Çin'in Vuhan kentine 2 bin 31 kilometre uzaklıkta. O yüzden bu kehanet sanki biraz zorlama gibi duruyor.
17- Lisa Simpson geleceğin ABD Başkan Yardımcısı'nın kıyafetini yıllar öncesinden giydi mi?
Giydi. Hem de tıpatıp aynısını! Hem de yaklaşık 21 yıl önce!
Ünlemleri seven Simpsons hayranlarından değilseniz idare ediverin. Ama gerçek şu ki, 21 Ocak 2021'de ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in giydiği mor ceket, elbise kombinine eşlik eden beyaz inci dizinin 11. Sezon 17. bölümünde Lisa Simpson'ın üzerindeydi.
"Bart to the Future" bölümünde izleyicilerin karşısına çıkan bu kombini üstüne geçiren Lisa ABD'nin ilk kadın başkanı olarak tasvir edilmişti. Tesadüf…
Ama asıl ilginç olan (bu kısmı Simpsons'ların değil komplo teoricilerin müziği her neyse onunla okuyun lütfen) o bölümde başkanlık koltuğuna oturan Lisa Simpson'ın "Sizin de bildiğiniz gibi, Başkan Trump'tan bize hayli yüklü bir bütçe çatlağı miras kaldı" demesiydi.
Muhtemelen en akla gelmez ihtimali kendi aralarında gülerek zorlayan senaristler gerçek hayatta başlarına geleceği nereden bilebilirlerdi ki?
18- Simpsons kripto parayı da mı bildi?
Kocaman bir "Hayır". "Frinkcoin" bölümü dizinin 31. değil de 3. sezonunda yer alsaydı elbette ağzımız açık kalabilirdi. Ama kripto 23 Şubat 2020'de yayınlanan bölümde diziye girmiş, şarkı ve dans eşliğinde geleceğin parası çoktan hayatımıza gelmişken anlatılmıştı.
"Her gün geleceğin parası olmaya bir adım daha yaklaşıyorum, cüzdanında değil bilgisayarındayım" ezgisiyle.
İlla şaşırmak istiyorum diye tutturanlar varsa 1994'te akıllı telefonlar henüz piyasada değilken "Lisa on Ice" bölümündeki dokunmatik ekranlı telefon ve hemen altındaki bugün bir çoğumuzun hayatının vazgeçilmezi haline gelen logoya ya da 1995'te yayınlanan akıllı saate bakabilir elbette.
19- Simpsons, Sedat Peker videolarını da bildi mi?
"Kıymetli kardeşlerim, kıymetli dostlarım! Söz verdiğimiz üzere yine hep beraberiz" diyen bir Sedat Peker hiçbir zaman Simpsons'ta yer almadı.
Evet, bu TV ekranına yansıyan sadece Simpson efsaneleriyle Peker'i bir araya getiren haylaz bir fotomontajdı.
20- Simpsons ekibinin hayalindeki final ne?
Artık herkes dizinin ne zaman biteceği konusunda konuşmayı bırakmış olsa da, senaristler arasında bu ihtimali aklına getirenler çıkmıyor değil.
Dizinin yaratıcı ekibinden Al Jean 2018'de attığı tweet de The Simpsons'ın finalde ilk bölüme geri dönebileceğini, böylece dizinin kendini sonsuza dek tekrar edebileceğini söylemişti.
Aynı kişi birkaç yıl önce verdiği bir röportajda, finalin ufukta görünmediğini ve artık dizinin ne zaman biteceğine dair tahmin yürütmeyi dahi bıraktığından bahsetmişti.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editoryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
