ABD'nin Teksas eyaletinde yaşayan gastroenterolog ve Teksas Teknoloji Üniversitesi'nin tıp fakültesinde yardımcı doçent Sameer Islam, Mariko Aoki Fenomeni'ni değerlendirdi.

Söz konusu fenomen, Şubat 1985'te Tokyo'da yaşayan 29 yaşındaki bir kadının, sıklıkla deneyimlediği tuhaf bir olayı anlattığı kısa mektubu bir kitap dergisine göndermesiyle ortaya çıktı. Mariko Aoki isimli genç kadın, ne zaman bir kitapçıya gitse bağırsaklarının çalışmaya başladığını ve dışkılama ihtiyacı hissettiğini yazıyordu.

Mektup yayımlandığında Aoki'nin yalnız olmadığı anlaşıldı. Zira birçok okur, dergiye benzer deneyimlerini aktardığı mektuplar göndermişti. Bunun ardından tuhaf durum, "Mariko Aoki Fenomeni" ismiyle anılmaya başladı.

Yıllar içinde bu fenomeni açıklamak için birçok hipotez ortaya atıldı. Bazıları, kitap üretiminde kullanılan mürekkebin veya kağıdın bağırsak hareketliliğini etkileyen maddeler içerdiğini öne sürdü. Bazıları da bu fenomenin, rafları tararken çömelme ve eğilip kalkma hareketlerinden kaynaklandığını iddia etti. Bir diğer teori ise müşterilerin kitapçıda karşılaştığı bilgi karmaşasından bunaldığını ve bundan kaçınmak için bağırsaklarını boşaltma dürtüsüne kapıldığını ileri sürdü. 

Bu fenomen henüz bilimsel olarak kanıtlanmamış veya açıklığa kavuşturulmamış olsa da bazı uzmanlar, hastalarının kendilerine bu şikayetle başvurduğunu dile getiriyor. O uzmanlardan biri olan Dr. Sameer Islam, "Bu, düşünüldüğünden daha yaygın bir durum" diyor ve ekliyor:

Tamamen psikolojik bir problem. Ancak bunu yaşayanlar tabii ki ‘kaçık' değil. Bağırsak ve beyin arasında gerçek bir bağlantı vardır; buna bağırsak-beyin ekseni denir. Zihnimizde hissettiklerimiz bağırsaklarımızı etkiler. Bu nedenle, sınava girmek veya konuşma yapmak gerektiğinde, yani gerildiğinizde midenizde hareketlilik hissedersiniz. Hatta bu gerginlik huzursuz bağırsak sendromu gibi sorunlara neden olabilir.

"Kitapçılarda tuvalet bulunmaması anksiyeteyi tetikliyor"

Dr. Islam ayrıca Mariko Aoki Fenomeni'ni açıklamak için ortaya atılan teorileri değerlendirdi. Gastroenterolog kitap üretiminde kullanılan malzemelerin müshil etkisi yarattığı fikrini tamamen reddetmese de bunu doğrulayacak bilimsel bir kanıt bulunmadığını vurguladı.

"Olası bir teori, ancak buna dair bilimsel bir kanıtımız yok" ifadelerini kullanan Islam, kitapçılarda tuvalet olmamasının yarattığı gerilimi çok daha olası bir neden diye niteliyor. Uzman, "Bence bu hepsinden daha olası" dedi ve ekledi:

Birçok hasta huzursuz bağırsak sendromu veya ülseratif kolit gibi sorunlardan mustarip. Bu yüzden tuvalete ulaşıp ulaşamayacakları konusunda sürekli endişeleniyorlar. Bu da anksiyeteyi tetikleyerek ishal ve sancıya neden olabilir.

Bir diğer neden: Tuvalette kitap okumak 

Dr. Islam ayrıca tuvalette gazete veya kitap okuma alışkanlığının da bireylerin bilinçaltına işleyebileceğini aktarıyor. Bu alışkanlığın hemoroit gibi bağırsak sorunlarına neden olabileceğine dair uyaran gastroenterolog, sözlerini şöyle sürdürüyor:

Zamanla vücudunuz kitap okumayı tuvaleti kullanmayla özdeşleştirebilir. Bilinçaltındaki bu bağlantılar, yakınlarda tuvalet olduğunda dışkılama dürtüsünü de tetikler.

Raflardaki kitaplar

Dr. Islam'a göre müşterilerin yüksek ve alçak raflardaki kitapları incelemek için yaptığı eğilip kalkma hareketlerinin bağırsaklara etki ettiği fikri de abartılı değil. "Dışkılama söz konusu olduğunda duruşunuz, büyük bir fark yaratır" diyen uzman, bunu şöyle açıklıyor:

Tuvaletlerin şekli bu nedenle çömelmenizi gerektiriyor. İşlemi kolaylaştırmak için rektumun açısını değiştiriyor. Aynı şey raftaki kitabı okurken de yaşanabilir.

Independent Türkçe, Men's Health, Mental Floss

Derleyen: Çağla Üren