Borsa İstanbul endekslerinden 23 yıl sonra sıfır atılması ne anlama geliyor?

Borsa İstanbul'un ilk kez 19 Şubat'ta açıkladığı endekslerden iki sıfır atılmasına dair uygulama bugün hayata geçti. 

Buna göre cuma günü 119 bin 201 puandan kapanan BIST 100 endeksi, yeni haftaya 1199 puandan başladı. 

Yapılan yazılı açıklamaya göre "borsa endekslerinin sadeleşmesini" amaçlayan karar kapsamında, BIST 30 ve BIST 100 endeksleri dahil, TL olarak hesaplanan fiyat ve getiri cinsi 123 adet endeksten de bugün itibarıyla iki sıfır atılacak. 

Bu değişimle birlikte, Borsa İstanbul'da 100 bin puan ile ifade edilen endeks değerleri bundan sonra 1000 puanlık endeks değerleri olarak ifade edilecek. Şirketlerin değeri, tek tek hisse fiyatları, arkasındaki güç ve emek değişmeyecek. 

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Borsa açılışından hemen sonra Twitter’dan yaptığı açıklamada “23 yıl sonra Borsa İstanbul’da endekslerden iki sıfır atıyoruz, sadeleşiyoruz” dedi.
 

“Karşılaştırmak kolaylaşacak”

Piramit Menkul Kıymetler A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Berra Doğaner, Bloomberg HT’ye yaptığı değerlendirmede “iki sıfır atma” uygulamasının kolaylık getireceğini, hem yerli hem yabancı yatırımcı için “karşılaştırılabilirliğin” sağlanacağını söyledi. 

“Borsa endeksimizin itibarını yükselecek” diyen Doğaner, “Ben bunu, Türk Lirası’ndan altı sıfır atılmasına benzetiyorum. Nasıl ki o zaman da hesaplamalarımız kolaylaştı, enflasyonist algı ortadan kalktı, hayatımız kolaylaştı; Aynı şey endeks için de geçerli olacak” dedi. 

Tek tek hisse fiyatlarında ve şirket değerlerinde bir değişiklik olmayacağının altını çizen Berra Doğaner, “Dolayısıyla doğrudan hisse fiyatına bir etki olmayacak. Kolay takip edilen bir yapıya kavuşacağız” ifadelerini kullandı. 

İstanbul dahil yalnızca 6 borsa altı basamaklı 

Dünyadaki 100 borsadan yalnızca İran, Venezuela, Brezilya, Arjantin, Endonezya ve İstanbul borsalarının 100 binli endeks kullandığını hatırlatan Doğaner, şunları söyledi:
 

Bunlar, son derece yüksek enflasyonla mücadele eden ülkeler.  Türkiye’yi bu kategorinin dışına çıkartmak gibi bir amaç da var. Algı açısından önemli. 120 bin endeks deyince pahalı etkisi yapabiliyordu haketmediği hâlde. 

ABD, Avrupa, Japonya, Güney Kore borsası gibi belli başlı bütün borsalar, ya dört ya beş hanedir. Yalnızca biz dahil altı borsa altı basamaklıydı. Dolayısıyla dünyanın geri kalanına uyumlu hâle geldik. 

Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanvekili ve Genel Müdürü Hakan Atilla, şubat ayında Dünya Gazetesi’nden Vahap Munyar’a verdiği röportajda “Endeksin 100 binli seviyelerde olması, “pahalı” imajı da veriyor. 1997’de sıfır atılmasaydı endeks bugün 10-12 milyon düzeyinde olurdu” demişti. 

Borsa İstanbul tarihi 

Türkiye’de ilk borsacılık faaliyetleri, 19’uncu yüzyılın ikinci yarısına kadar dayanıyor. 

1854’teki Kırım Savaşı sonrası Osmanlı Devleti’nin borçları nedeniyle devlet tahvilleri çıkarılmış ve İstanbul’da alınıp satılmaya başlamıştı. 

1866'da Osmanlı'dan alacaklı devletlerin de desteğiyle İstanbul’da kurulan borsa, 1873 yılında çıkarılan bir nizamnameyle “Dersaadet Tahvilat Borsası” adını aldı. Bu borsada yabancı şirketlerin payları da işlem görüyordu

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra 1929’da çıkarılan menkul kıymetler ve kambiyo borsaları kanunu kapsamında borsa, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası adı altında çalışmaya başladı. 

Mustafa Kemal Atatürk’ün 1924’te halka açık olarak kurduğu İş Bankası da borsada işlem gören, yeni cumhuriyetin ilk şirketlerindendi. Daha sonra Merkez Bankası da halka açık olarak kuruldu. 

Modern borsacılık döneminin başlamasının en önemli nedenlerinden sayılan ve 1981-1982 yılları arasında gerçekleşen “bankerler krizi,  çok sayıda bankerin iflası ve on binlerce küçük tasarruf sahibinin para kaybıyla sonuçlanmıştı. 

Bunun üzerine 1982’de tüm sermaye piyasası kurumlarını denetlemekle görevli Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) oluşturuldu. 
 

1984’te dönemin Başbakanı Turgut Özal'ın “Menkul Kıymetler Borsaları Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname”yi çıkarmasının ardından, 1986’da İMKB kuruldu. 365 milyon liralık bir bütçeyle Cağaloğlu'ndaki Ziraat Bankası'nın iki ve üçüncü katında çalışmalara başlandı. 

Ocak 1997'de, o zamanki adıyla İMKB 100 endeksinin 103 bin 500 seviyelerindeyken yapılan güncellemeyle endeksten iki sıfır atıldı ve endeks bin 35 oldu. O ay endeks yüzde 70, aynı yıl yüzde 254 yükseldi. 

Daha sonra Borsa Karaköy'deki Erenhan'a taşınan borsanın İstinye'deki son binası için ise Turban'a ait kongre binası yeniden yapılandırıldı. 

2013 yılına gelindiğinde hem Sermaye Piyasası Kanunu yenilendi hem de aynı yılın nisan ayında IMKB, Borsa Istanbul oldu. 

Independent Türkçe, AA