ABD, Libya arenasındaki çatışmaların son günlerde artmasıyla da birlikte enerji hususunda devam eden bölgesel rekabet arayışlarını yakından takip ediyor. Washington’daki araştırmacılar ve stratejik uzmanlar da siyasi liderlere tavsiyelerde bulunarak ABD’nin artan çatışmaları sona erdirmek veya hafifletmek üzere acil bir liderlik rolü oynaması gerektiğini belirtiyor. Uzmanlar, aynı zamanda ABD’nin Avrupa’nın “gönlünü hoş tutarak” Akdeniz’in kalbindeki bu enerji zengini ülkede diğer güçlerin nüfuzunu zayıflatmaya çalışması gerektiğini kaydediyor.
ABD’nin eski Savunma Bakanlığı Müsteşarı Eric Edelman ve Avrupa’daki ABD Askeri Komutanlığı’nın eski başkan yardımcısı olan babası Charles, siyasetçilerin Doğu Akdeniz’i, ABD’nin bölgedeki deniz varlığını güçlendirerek ABD stratejisinin temel direği yapmak için çalışmaları çağrısında bulundu. Edelman ve Charles ayrıca söz siyasetçilerin Yunanistan ile savunma iş birliğini desteklemeleri gerektiğini savundu.
ABD Özel Temsilcisi
İki eski yetkili, Washington’ın yakın zamanda büyük gaz ve enerji keşiflerini geliştirmek ve Türkiye’nin bölgede ağırlık oluşturarak ABD yanlısı Doğu Akdeniz Gaz Forumu ile birlikte çalışmasına yönelik olarak Doğu Akdeniz’e özel bir temsilci atamasını istedi.
Aktarılana göre bu temsilci aynı zamanda Libya’daki çatışmayı sona erdirmek veya hafifletmenin yanı sıra Libya’nın ulusal çıkarlarına hizmet eden ve İslami olmayan bir hükümet sistemi kurmak için müzakere edilen bir çözüme yönelik diplomatik çabalar yürütecek. Ayrıca geçen yıl yoğunlaşan, gerginlik ve istikrarsızlığa ilişkin de bir çözüme ulaşacak.
Stratejik yaklaşımın yokluğu
ABD siyasi ve savunma çevrelerinde Libya ve Doğu Akdeniz bölgelerinde yaşananlara ilişkin duyulan endişe, Soğuk Savaş’ın sonlanmasından bu yana Libya ve bölgeyle ilişkilerde ABD’nin stratejik yaklaşımının bulunmamasından kaynaklanıyor.
Doğu Akdeniz bölgesi, sadece gaz ve deniz enerjisi keşifleri için önemli bir yer sayılmıyor. Ancak Afrika ve Asya’dan Avrupa ve diğer bölgelere toplu göç için de önemli bir arter olarak görülüyor. Bölgedeki yüksek riskli jeopolitik rekabet, Moskova’nın Suriye’deki kalıcı varlığı ve Libya’daki nüfuzunun artmasıyla yeniden gündeme geldi.
ABD güvenlik raporları, İslamcı savaşçıların ve silahların sevkiyatının savaşı şiddetlendirdiğini ve UMH’yi barış görüşmelerinden caydırdığını savundu.
Türkiye, Mareşal Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu’na (LUO) karşı UMH’ye destek sağladı. Karşılıklı anlaşmalar imzaladı.Bölgedeki tüm gelişmelere ve risklere rağmen ABD açık şekilde alanda mevcut değil. Washington, Trablus’taki UMH’yi resmen tanımayı taahhüt etti. Ancak Başkan Trump, geçen yıl Mareşal Hafter güçlerinin saldırılarına da onay vermişti.
Avrupa ve BM’nin aksine ABD, insani ateşkes çağrıları dışında Libya’daki şiddeti durdurmak için herhangi bir girişimde bulunmadı. Stratejistlerin belirttiğine göre ABD’nin müdahalede bulunmaması sonucunda Libya istikrarsızlaştı. Washington’ın yokluğu, Libya’daki çatışmayı tırmandırdı ve vekalet savaşlarını genişletti. Bu yüzden ABD, artık Libya’yı daha fazla kaosa sürüklemeden önce savaşı sona erdirmek için uyum içinde bir çaba göstermek zorunda.
Askeri bir çözüm yok
UMH’nin ‘LUO’nun (Hafter’in Trablus’taki son kalesi olan) Tarhuna’dan geri çekilmesine yol açan’ askeri operasyonları söz konusu gelişmelerin önemli bir dönüm noktası olmasına rağmen Libya’da yaşananlarda nasıl bir değişiklik sağayacağı halen bilinmiyor. Aynı şekilde son gelişmeler, askeri araçların Ortadoğu ve Afrika’nın kuzeyinde siyasi sonuçlara ulaşmada kilit faktör olduğunu gösterdi. Ancak Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü’nden araştırmacı Emiliano Alessandri’ye göre durum, bölgedeki çatışmaların askeri bir çözümünün olmadığını da kanıtlıyor.
Ne yazık ki Suriye’den sonra Libya da askeri gücün bir faktör olduğunu gösteren bir kanıt oldu. Ancak iki taraf arasındaki savaş henüz sona ermediğinden dolayı tam bir karara ulaşılamıyor. Diplomatik çözümler ise tüm askeri araçlar tükenene kadar müzakere masasına giden yolu tamamlamak için kullanılıyor.
Denklemin içinde
Kahire girişimi, çatışmaya barışçıl bir çözüm arayışında müzakereler ortaya koyarken Mısır ve LUO’yu destekleyen uluslararası oyuncular ise denklemin dışında değil. Halen sunacakları şeyler var. Avrupa ülkeleri, Fransa gibi devletlerin tek bir tarafı seçmesi sonrasında da çatışmalardan elleri boş ayrılmak üzere... İtalya ise çabalarını BM kararlarına ve yaklaşımlarına göre yürütmek için güçlü ve etkili çabalar sarf ortaya koyamadı.
NATO’nun yaklaşık 10 yıl önce Libya’ya müdahale etmesinden sonra ülke, Avrupa nüfuzunun taraflar arasında zayıf olduğu bir dönemde, her yönden belirsizlikle gölgelenmiş, kötü bir yolda tıkanma olasılığıyla karşı karşıya.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Kübra Şahin
