Birinin felç geçirmekte olduğunu nasıl anlarsınız ve bu konuda ne yapabilirsiniz?

Dünya genelinde başlıca ölüm nedenleri arasında yer alan felç hakkında ne kadar bilgi sahibiyiz? Hangi türleri vardır? Belirtileri ve sebepleri nelerdir? İşte yanıtlar…

En son Riverdale yapımıyla sevenlerinin karşısına çıkan ünlü aktör Luke Perry, geçen gün Los Angeles’ta geçirdiği “ağır felç” sonucu hastaneye kaldırıldı. 52 yaşındaki oyuncu, yılda 795 bin kişinin felç geçirdiği Amerikalılardan sadece biri. İngiltere’de ise söz konusu rakam yılda 100 bini buluyor.

Beyne zarar veren felç, dünya genelinde başlıca ölüm nedenleri arasında yer alıyor.

İngiltere Felç Derneği’nin verilerine göre, şiddetine bağlı olarak felcin tedavi süresi ve türleri farklılık gösterirken, inme yaşayan her sekiz kişiden biri, 30 gün içinde hayatını kaybediyor. Tedaviye ne kadar çabuk başlanırsa hastanın beyni de o derece daha az hasar görüyor.

İşte, belirtilerinden türlerine kadar felç hakkında bilmeniz gerekenler…

 

Felç nedir?

İngiltere Felç Derneği’nin tanımlamasına göre bir çeşit “beyin krizi” olan felç, beyne giden kan akışının durmasıyla yaşanıyor. Besin maddelerinin ve oksijenin beyne ulaşmasına engel olan bu durum, beyin hücrelerinde, insanın konuşmasını, hareket ve düşünme kabiliyetini bozacak şekilde ciddi hasara yol açıyor.

Farklı felç türleri nelerdir?

Üç tip felç bulunuyor. En yaygın tür olan iskemik felç, beyne kan akışını sağlayan atardarmarların bir kan pıhtısı nedeniyle tıkanması sonucu ortaya çıkıyor.

Hemorajik felç ise bir kan damarının parçalanarak beynin içinde ya da etrafında kanamaya yol açmasıyla yaşanıyor.

İngiltere Kalp Vakfı’na göre bir diğer inme türü olan mini felçler, beyin bölümüne kan akışının kısa süreli azalmasıyla gelişiyor. Bu tip felç, bazen geçici iskemik atak olarak görülse de beyne kalıcı zarar vermiyor ve birçok belirtisi 24 saat içinde geçiyor.

Felce ne yol açıyor?

Atardamarlardaki daralmanın yol açtığı iskemik felçlerde sigara içmek, obezite, diyabet, yoğun alkol tüketimi ve yüksek kolesterol tetikleyici olabiliyor.

Atardamarlar yaşlandıkça daha da daraldığı için yaşlı insanların bu açıdan daha büyük risk grubu oluşturduğu belirtiliyor.

Hemorajik felcin başlıca nedenleri arasında ise stres, hareketsizlik, obezite ve sigara içmek sayılıyor.

Birinin felç geçirmekte olduğunu nasıl fark edersiniz?

Felçler insandan insana ve türden türe değişkenlik gösterse de İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi’nin (NHS) yaptığı sınıflandırmaya göre ortaya çıkmadan önce şu sinyalleri veriyor:

 - Bu kişinin yüzünün bir yanı kayabiliyor, gülmekte zorlanıyor, ağzı ya da gözü tutulmuş oluyor.

 - Felç geçirdiğinden şüphelenilen kişi, her iki kolunu birden oynatamıyor ve bir kolundaki zayıflık ya da hissizlik yüzünden kollarını havada tutamıyor.

 - Bu kişi konuşurken kelimeleri ağzında yuvarlıyor ya da söylemek istediklerini yanlış aktarabiliyor. Dışarıdan her ne kadar canlı görünse de neredeyse hiç konuşamaz hale geliyor.

Eğer karşınızda bu belirtileri gösteren insanlar varsa vakit geçirmeden acil yardım hatlarını arayarak destek istemelisiniz.

Peki felçten sonra neler oluyor?

Felç geçiren insanların normale dönmeleri, beyinlerinin bu süreçte ne kadar zarar gördüğüne göre değişiklik gösteriyor.

Bazıları çabuk toparlarken, bazıları ise dil terapisti, diyetisyen, psikoterapist ve psikolog gibi sağlık uzmanlarının desteğiyle uzun süreli yardıma ihtiyaç duyabiliyor.

İnsanların felçten sonra bilişsel işlevleri (iletişim, mekansal farkındalık, hafıza ve odaklanma) ciddi hasarlar alabiliyor ve kişi baştan aşağı bir tedavi için rehabilitasyon programına sokulabiliyor.

Felç bedenin güç kaybetmesine yol açarken, bazı vakalarda da vücudun hareket imkanını durdurabiliyor. Böyle durumdaki hastalara fizyoterapi tedavisi önerilirken, bu insanların yanlarına da bir bakıcı verilmesi tavsiye ediliyor.

Felç sonrası yaşanan diğer problemler arasında görme bozuklukları, mesane sorunları ve yutma güçlükleri de sayılıyor. Bu kişiler ayrıca depresyon ve anksiyete gibi ruhsal sağlık sorunları da yaşayabiliyor.

 

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/life-style

Independent Türkçe için çeviren: Elvide Demirkol

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU