Yolsuzluk ve yanlış yönetim Irak ekonomisini tehdit ediyor

Başbakan Adil Abdulmehdi’nin İran yandaşı mezhep merkezli partilerin desteğiyle hükümeti devralmasından 1 yıl sonra patlak veren mevcut gösteriler gençlerden oluşurken, herhangi bir partizan veya mezhep sloganına da yer verilmiyor

Iraklılar daha iyi hizmet talebiyle Basra vilayetindeki meclis binası önünde protesto gösterisi düzenledi / Fotoğraf: Reuters

2016 yılında büyük çapta protestolara tanık olmasına rağmen Irak hükümetinin ülkede patlak veren gösterileri kontrol altına alma yolunda ilan ettiği tedbirler henüz benzeri görülmemiş bu halk öfkesini durdurma konusunda başarı sağlamadı. Bazıları silahlı milislerden oluşan partiler ve mezhep merkezli grupların baskın olduğu siyasi çatışmalar kapsamında “siyasi açıdan renkli” protesto gösterileri düzenlendi.

Başbakan Adil Abdulmehdi’nin İran yandaşı mezhep merkezli  partilerin desteğiyle hükümeti devralmasından 1 yıl sonra patlak veren mevcut gösteriler gençlerden oluşurken, herhangi bir partizan veya mezhep sloganına da yer verilmiyor. Gösteriler şu an yolsuzlukla ve ekonomik gerilemeyle mücadeleye odaklanırken ülkenin ekonomik sorunlara karşı çözüm üretememesi protesto ediliyor.

Şarku’l Avsat’ın çevirdiği Independent Arabia’dan Ahmed Mustafa’nın haberine göre hükümetin açıkladığı önlemler arasında “vatandaşlara arazi verilmesi, konut birimlerinin inşası ve işsizlik ödeneğinin üç ay boyunca ayda 145 dolar (175 bin Irak dinarı) olarak ödenmesi” yer alıyor. Ancak bu önlemler hükümetin yolsuzluk gibi ele almadığı konularda talepleri süren eylemcileri ikna etmedi.

Irak hükümeti, pazartesi günü daha sonra açıklanacak olan yeni ekonomik önlemler ilan etmek zorunda kaldı. Aynı şekilde Cumhurbaşkanı Berhem Salih, yolsuzlukla mücadele taahhüdünde bulundu. Ancak sorun şu ki siyasi bağlantıları olmayan Iraklı genç eylemciler, bu vaatleri geçen senelerde de tekrar tekrar duymuş ama hiçbir iyileşmeye tanık olmamıştı. Bunun aksine ülkenin petrol üretimi ve ihracatı artarak gelirler çoğalırken, Iraklıların büyük bir kesiminde de ekonomik sefalet tırmanıyordu.

Bu ayın başlarında patlak veren protesto gösterilerinin, mezunların hükümet çıkarları karşısında iş fırsatı olarak toplanmasına karşı verilen güvenlik yanıtına karşılık olarak gerçekleştiği biliniyor. Zira yetkililer arasında fon israfı görülürken, binlerce gencin işsiz kalması karşısında öfke hızlı şekilde yayıldı.

Talihsiz arka plan

2003 yılında ABD ve İngiltere’nin Irak’ı işgalinden bu yana Irak, savaşın ve daha önceki kuşatma yıllarının ardından yeniden yapılanmaya çalışıyor. Ama mezhep merkezli uygulamaların ve etnik çatışmaların artması, ekonominin gerçek bir kalkınma yaşamasını engelledi. Belki de tek başarı Irak’ın petrol üretim kapasitesinin yenilenmesi oldu.

2014 yılında hükümet, ülkedeki çoğu kaynağı doğu ve kuzeydoğuda geniş alanları kontrol eden DEAŞ’a karşı mücadeleye ayırdı. İran’a bağlı Haşdi Şabi milislerine devasa fonlar gitti. Bu durum hem bu fonlar hem de askeri ihaleler açısından yolsuzluğun artmasını teşvik etti.

Yeniden yapılanmaya yönelik büyük harcamalara rağmen ülkedeki temel hizmetler ise kötüye gitmeye devam ediyor. Mevcut hükümetin Iraklıların senelerdir acı çekmesine neden olan elektrik ve su kullanılabilirliğini iyileştirmeyi başardığı doğru. Ama bu da yeterli düzeyde değil. Zira insanlar halen su ihtiyaçlarını mobil biçimde kamyonlardan ya da kuyulardan su satın alarak karşılıyor.

Önceki hükümet, 2014 yılında petrol fiyatlarında yaşanan düşüşle birlikte düşük gelirlerle karşı karşıya kalsa da Adil Abdulmehdi’nin iktidara gelişiyle petrol fiyatlarında iyileşme yaşandı.

Ancak Irak ekonomisinin bel kemiğini oluşturan hükümet ve kamu sektöründe yolsuzluk ve yanlış yönetim devam ediyor. Bu durum, ülke gelirinin çoğunluğunu yutarken kalkınma yatırımları ve özel sektör teşvikine ise alan kalmıyor. 

Toplam rakamlar

Irak’ın gayri safi yurt iç hasıla oranı yaklaşık 200 milyar dolara ulaştı. Ülke kalkınması, birkaç faktörden dolayı oldukça dalgalı bir çizgide ilerliyor. En önemli gelirler arasında ise Irak dövizinin yüzde 80’ini oluşturan petrol geliyor.

Ekonomi, 2016 yılında yüzde 13,1 oranında büyüme kaydederken bu yıl önemli oranda daraldı. Büyüme 2017 yılında keskin bir şekilde yüzde 2,1’e geriledi. Geçen yıl da negatif bir büyüme kaydetti.

Enflasyon oranları çok düşük olmasına rağmen (yüzde 1’den az) Irak’taki faiz oranı yüzde 6 civarında. Bu oran, gençlere kredi vermeyi kolaylaştırdığını ilan eden hükümet uygulamalarında biri.

Ekonomik açıdan diğer sektörlerde kötüleşme devam ederken Irak’ın bağlı olduğu tek sektör belki de enerji. Irak, şu an günde 4,5 milyon varilden fazla petrol üretiyor. Günde 3 milyondan fazla varil ihraç ediliyor. Irak, petrol üretimini günde 6 milyon varile ulaşacak şekilde geliştirmek istiyor.

Birçok uluslararası kuruluş bu yıl Irak ekonomisi için önemli bir büyüme bekliyordu. Ancak mevcut durum bu yönde değil. Büyük olasılıkla hükümet, protestoların üstesinden gelip iktidarda kalması halinde sürdürülebilir olamayacak hizmet projeleri için büyük fonlar harcamak zorunda kalacak.

Yoksulluk ve işsizlik

Purge Projesi, geçen yıl Irak’taki yoksulluğa ilişkin bazı gerçeklere dikkati çekti;

- 2014 yılından bu yana yaklaşık 10 milyon Iraklı ihtiyaç sahibi. 3 milyon Iraklı da yerinden edilmiş durumda.

- Dünya Bankası’na göre yaşam standartları keskin bir şekilde kötüleşti, nüfusun büyük bir bölümü yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

- Nüfus oranı, ekonomide iş fırsatı sağlayacak kalkınmaya düzeyinden fazla

- Iraklılar arasındaki yoksulluk 2014 rakamlarına göre nüfusun yaklaşık yüzde 23’üne yükseldi. Ancak yoksulluk sınırının altında yaşayanların oranının çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor.

Resmi rakamlara göre Irak’taki işsizlik oranı yüzde 11’den fazla (Dünya Bankası’na göre yüzde 11,2). Ancak gençler arasında bu oran yüzde 17 ila 27 arasında. Gençler, ülke nüfusunun yüzde 60’ını oluşturuyor. Bazı bölgelerde işsizlik oranı yaklaşık 4 milyon kişiye ev sahipliği yapan Basra’da olduğu gibi yüzde 40’tan fazla. İronik olarak Irak’ın petrol zenginliğinin yaklaşık yüzde 70’i de Basra’da bulunuyor.

Ülke nüfusunun büyük kısmı kamuda çalışıyor.. Zira Irak’taki iş gücünün yüzde 80’ini yalnız başına içeriyor. 2019 bütçesinde hükümet maaşlar, emekli aylıkları ve sosyal güvenlik de dahil olmak üzere devlet ve kamu sektörü çalışanlarına 52 milyar dolar tahsis etti. Bu oran, geçen yılın bütçesinden yüzde 15 daha yüksek.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Independent Türkçe için çeviren: Kübra Şahin

https://www.independentarabia.com/node/62226

DAHA FAZLA HABER OKU