Yüzyılın yeni para birimi altın değil; karbon.
Bir zamanlar petrol varilleri dünya ekonomisinin kalp atışlarını belirlerken şimdilerde karbon kredileri toprakta kök salıyor.
Donald Trump, BM kürsüsünde "iklim felaketi bir dolandırıcılık" diye haykırırken yenilikçi çiftçiler toprağa karbon gömerek yeni bir ekonomik devrim gerçekleştirdi.
Dünya liderlerinin, gülümseyerek dinlediği Trump'a Bahamalı iklim bilimci Adelle Rhomas, "İklim felaketinin etkileri soyut değil somut" diyerek cevap verdi.
Trump'ın 1 saatlik konuşması yedi düvele sataşmayla geçerken BM'yi önce "potansiyelinin altında kalmakla suçladı" sonra da BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bir araya gelip, "ABD, BM'nin yüzde 100 arkasında" dedi.
Lula: Antidemokratik güçler şiddete tapıyor, cehaleti yüceltiyor
Brezilya Başkanı Lula da Silva'nın dezenformasyona dikkat çektiği etkili konuşmasından hemen sonra Trump ve Lula kucaklaştı, "o beni sevdi ben de onu" diyerek taraflar siyaset sahnesinin BM Oditoryumunda nasıl büyük bir müzikal sergilediğini ortaya koydu.
Dünyada bunlar olurken Ali Babanın karbon çiftliğinde iklim felaketine yönelik çözümler ayyuka çıktı.
Ali Babanın Karbon Çiftliği
Karbon borsası, karbon bankacılığı, karbon takasları New York borsasına can katacak gibi. Metaverse'yi daha yeni sindirmişken Ali Babanın karbon çiftlikleri dünyayı kurtarabilir mi?
Üçüncü nesil kahvecilerden sonra "Üçüncü Nesil Karbon Çiftçiliği" veya Cumhuriyetin Anadolu'yu TİGEM ile yeşertme vizyonundan 100 yıl sonraki adıyla "Ali Babanın Karbon Çiftlikleri."
Tarımın yeni gözdesi karbon çiftlikleri
"Topraktaki karbondioksit emilimini ve depolanmasını artıran tarımsal yöntemlere" verilen isim olan Karbon çiftçiliği AB Komisyonu tarafından "Yeşil İş" olarak tanımlanıyor. Thünen Enstitüsü'ne göre, Almanya'da 2,5 milyar ton karbon depolanmakta. Toprak bilimci Sandra Spielvogel'e göre, "çok yıllık bitkileri hektar başına karbonu yılda 0,35 tona artırabilir."
Küçük çiftçiler için 538 milyon dolarlık karbon çiftçiliği fırsatı
Karbon hayatımızın merkezine otururken "karbon ekonomisi çiftçiler ve tarım ekosistemi için fırsatlarla geliyor. Çiftçilerin toprakta tuttuğu karbon satılarak tarıma yeni bir heyecan geliyor.
2034'te 49 milyar dolar olacak küresel karbon kredisi pazarı
Küresel rejeneratif tarım pazarı büyüklüğü 11,74 milyar dolar. Yüzde 37 ile Kuzey Amerika en büyük paya sahip, tarımsal ormancılık sektörün yüzde 21'ini oluşturuyor.
Karbon kredisi pazarı büyüyor
Avustralya 2022'de 17,7 milyon karbon kredisi ihraç etti. Birleşik Krallık Emisyon Ticaret Sistemi, 2021'de 9 milyon ton CO2 azaltımıyla 2,74 milyar dolarlık tasarruf elde etti.
Antroposen tarımın yıldızı karbon çiftlikleri
Onarıcı tarım, karbon çiftçiliği gibi çevre dostu uygulama ve teknolojilerle tarımın karbon tutma potansiyeli, çiftçileri karbon zengini yapabilir, tarımın çevresel etkileri düşürülebilir. Hali hazırda toprakta 1.550 milyar ton organik karbon, 950 milyar ton inorganik karbon tutuluyor. Isınma karbon tutulumunu azaltsa da atmosferdekinin 3,5 katına yakın karbon tutma kapasitesi onu, karbon ekonomisinin parlayan yıldızı yapıyor.
TİGEM'den karbon çiftçiliği hamlesi
Dünyada pek çok örneği olan Karbon Çiftçiliği'nin Türkiye'deki öncüsü Cumhuriyet'in köklü kuruluşu TİGEM olacağa benziyor. Türk çiftçisine örnek teşkil etmek üzere kurulan TİGEM, "Karbon Çiftçiliği" konusunda yenilikçi bir hamle yapmaya hazırlanıyor. Tarımdaki uzmanlığını kullanarak çağın yeniliklerini takip eden TİGEM karbon çiftçiliğiyle ilgili yenilikçi projeler hazırlıyor. Aldığımız duyumlara göre Türkiye'nin önde gelen çok önemli kurumları TİGEM'den karbon kredisi almak istiyor.
Avrupa Ortak Tarım Politikası CAP, karbon çiftçiliğini destekliyor
Avrupa Ortak Tarım Politikası CAP, nötr bir Avrupa tarımı için karbon giderimi ve tutulumuna yönelik "Karbon Çiftçiliği Sertifikasyonu" çalışmalarını destekleme kararı aldı. 2021 yılında tarım sektöründeki karbon yakalama projelerini sertifikalandırması için gönüllü bir çerçeve geliştirdi. AB Tarım Komisyonu karbon çiftçiliği kapsamında toprak sağlığı araştırma projelerine 1 milyar avro fon sağlayarak, karbon depolamaya yönelik karbon çiftçiliği programlarını izleme çalışmaları yapıyor. CAP, karbon çiftçiliğini teşvik ederek 2030'a kadar 320 milyon ton karbon eşdeğeri sera gazını azaltmayı hedefliyor.
Prof. Dr. Mustafa Öztürk'ün dediği gibi çiftçiler artık, "iklim çiftçisi olabilir." 10 bin yıllık tarım devrimine, dumanı üstünde tüten Yeşil Devrime alternatif bir anlayış getirebilir.
Milli ve yerli karbon kredisi
He şeyin yerlisine talip Türkiye, karbon kredileri konusunda ivedi adım atmazsa dünyanın önemli şirketleri arasında yer alan Türk Hava Yolları, Ziraat Bankası, Aselsan, Bayraktar gibi kurum ve şirketler yurt dışından daha pahalıya karbon kredisi ithal etmek zorunda kalacak.
Hükümetler karbon çiftçiliğini destekliyor
Hindistan, 2023'te Karbon Kredisi Ticaret Programı'nı duyurarak çiftçilerin sera gazı azaltım projelerini karbon kredisi sertifikaları için kayıt altına almalarına olanak sağladı. Gönüllü karbon piyasalarını teşvik ederek, küçük ve marjinal çiftçilerin sürdürülebilir uygulamaları benimsemesine ve karbon kredilerinden ek gelir elde etmelerine destek oldu.
Kuzey İrlanda'da Tarım, Çevre ve Kırsal İşler Bakanlığı, 2024'te Sığır Karbon Azaltma Planını uygulamaya koydu. Bu plan, sığır çiftçilerini, belirli yaşlarda veya daha küçük yaşta sığır eti kesenlere ödeme yaparak, hayvancılık sera gazı emisyonlarını azaltmaya teşvik ediyor.
Birleşik Krallık, çiftliklerin karbon sekestrasyon potansiyelini artırmak amacıyla Sürdürülebilir Tarım Teşviki (SFI), Yerel Doğa Kurtarma (LNR) ve Peyzaj Kurtarma (LR) dâhil olmak üzere çevresel arazi yönetimi programları başlattı.
Türkiye karbon tarımını desteklesin
Birçok ülke, çiftçileri karbon tarımı tekniklerini benimsemeye teşvik etmek için finansal teşvikler, sübvansiyonlar ve düzenleyici çerçeveler sunuyor. Türkiye'de tarım desteklerine karbon çiftçiliği dâhil edilebilir. TKDK karbon tarımına yönelik projelere öncelik verebilir, çiftçi eğitimleri planlanabilir.
Karbon kredisine talep artıyor
Küresel iklim politikaları sıkılaştıkça, hükümetlerin sera gazı emisyonlarını azaltma taahhütleri yükseldikçe, tarım sektörünün iklim değişikliğiyle mücadelede kritik rolü önem kazanıyor. Karbon kredilerine talep artıyor, pazar büyüyor. Çiftçiler karbon kredisi programlarıyla destekleniyor, teşvik ediliyor. Hem onlar kazanıyor hem büyük şirketler karbon kredilerine erişim sağlıyor. Çevre dostu tarım ürünlerine talebin artması da karbon çiftçiliğinin sürdürülebilirliğini destekliyor.
Akdeniz kuşağının karbon çiftlikleri
Uzmanlara göre, Akdeniz iklimi, bitki örtüsü ve toprak yapısına sahip ülkelerdeki küçük çiftlikler karbon çiftçiliği yapabilir, karbon kredisi satarak ek gelir elde edebilir.
Türkiye'nin karbon haritası
Ülkeler coğrafi, fiziksel haritalarının yanına şimdi de karbon haritalarını ekliyor. Yeni karbon haritalarına göre krediler, yaşam eğrileri, kira düzeyi, okul kalitesi gibi pek çok sosyal konu belirleniyor. Yeniçağın gettoları karbon ayak izi yüksek yerler, oralar fırsat eşitsizlikleriyle dolu. Karbon ayak izine göre muamele hukuk sistemine girdi girecek. Karbon ölçer cihazların vücut altına yerleştirildiği günler pek yakında. Sinyal verdiğinde hassas bölgelere erişim kısıtlanacak.
Karbon ayak izi etiketleri
Market raflarındaki her ürüne karbon ayak izi bilgileri konulmaya hazırlanıyor. Ürünün yaşam yolculuğunda doğaya ne kadar zarar verdiği, onun için kaç ağaç kesildi, kaç ton su kullanıldı, ne kadar sera gazı emisyonu yarattı hepsi modern dünyanın konfor alanlarını kısıtlayan karbon etiketlerinde.
Karbon kimlikleri, sosyal soyluluk göstergesi
Elektrikli araca binmek, karbon ayak izi düşük moda, karbon çiftliklerinde üretilmiş domates yemek sosyal soyluluk göstergesi. Aldığımız her nefes, attığımız her adım "karbon nüfus cüzdanına" günlük işlenecek. Yılsonu karbon karneniz alındığında cezalar, önleyici destekler uygulamaya konulacak. Karbon kimlikleri hayat izinin, çevresel etkinin vesikası, banka kredilerini, üniversiteye kabul fırsatını, sosyal desteklerden, hibelerden, vatandaşlık uygulamalarından yararlanma şansını değiştirebilecek kadar insanlığın yeni nesil sorumluluk karnesi.
Karbon ayak izini söyle sana kim olduğunu anlatayım
Karbon ayak izi 365 gün bayram seyran demeden hanemize tik tak işliyor. Kamu hizmetlerinin karbon ayak izine oranı yüzde 12, doğalgaz petrol ve kömürün yüzde 15, elektrik yüzde 12, tatil uçuşları yüzde 6, tatilin kendisi yüzde 14, özel araç yüzde 10, yiyecek içecek yüzde 5 oranında etki ediyor. Gün boyu verilecek doğru kararlarla oran düşürülebilir. Çeşitli sosyal kulüplere üye olmak, restorana kabul edilmek, karbon ayak izimize bağlı.
Karbon çiftçiliği gıda enflasyonunu düşürür
Karbon çiftçiliği sadece karbon satmaya yaramıyor aynı zamanda, toprağın su tutma kapasitesini, ürünlerin kalitesini, verimliliği artırıyor, suyun buharlaşmasını azaltıyor. Biyoçeşitliliği koruyor, dirençli tarım alanları oluşturuyor. Döngüsel ekonomiye geçişi hızlandırıyor, temelde gıda güvenliği sağlayarak uzun vadede gıda enflasyonunu düşürücü etkiler yaratıyor.
Apple karbon çiftçiliğini destekliyor
Karbon çiftçiliği Türkiye'de çok bilinmese de dünyada yaygınlaşıyor. Apple Kaliforniya Sekoya Ormanını korumak ve restore etmek için yeni bir proje başlattı. Şirket, yenilikçi Restore Fonu aracılığıyla 2021'den beri altı kıtada 24 koruma ve yenileyici tarım projesine yatırım yaptı, Kaliforniya'daki 14 bin dönümlük sekoya ormanının korunmasına yardımcı oluyor. Şirket, doğa temelli çözümlere yaptığı yatırımlarla 2030'de karbon nötr olmayı hedefliyor. Şimdiye kadar emisyonlarını yüzde 60 azalttı. Apple ve tedarikçileri 2030'a kadar atmosferden 9,6 milyon ton karbon gidermeyi hedefliyor. Türkiye'nin yıllık emisyonu 558 milyon ton CO2 eşdeğer sera gazı.
Microsoft maden alanlarını restore ediyor
Sadece teknoloji devi değil, Microsoft da eski maden alanlarının restorasyonuna destek vererek karbon depoluyor, karbon kredisi ihtiyacını karşılıyor. Living Carbon ile yaptığı anlaşma ile Appalachian bölgesinde bozulan maden alanlarının yeniden ormanlaştırma projelerine destek vererek 1,4 milyon ton karbonu tutmayı hedefliyor.
Unilever de karbon çiftçisi
Unilever, Hellmann's ve Knorr gibi markalarla tarım konusunda işbirliği yaparak 1 milyon hektar tarım alanında yenileyici tarım uygulaması yapma taahhüdünde bulundu.
Bayer'den karbon çiftliği desteği
Bayer, Hindistan'da ForwardFarm girişimiyle toprak sağlığını iyileştirmek ve iklim değişikliğiyle mücadele etmek için toprak karbonu yakalama ve solucan gübresi de dahil olmak üzere karbon tarımı uygulamalarını tanıttı.
Karbon çiftçileri eğitiliyor
Soil Capital, Eylül 2024'te Trill Impact liderliğinde, rejeneratif tarım çalışmalarını ölçeklendirmek ve yeni bölgelerdeki varlığını genişletmek için 16,2 milyon dolar yatırım yaptı. Avrupa genelinde 1.600'den fazla çiftçinin karbon tarımı uygulamalarını benimsemesine destek verdi.
PepsiCO, ABD ve Kanada'da rejeneraif tarım için Walmart ile 120 milyon dolarlık anlaşma yaptı.
Velhasıl, milyarlarca yıllık dünya, kendi varoluş sorunlarını yaşarken homosapiens inovatif çözümleriyle karbonu yeşertiyor. TİGEM gibi köklü çınarlar en zorlu zamanlarda sisli perdeyi aralıyor, karbonu krize değil, geleceğin en değerli mahsulüne dönüştürüyor.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
