Sanat ne anlatıyor?

Sanat insanın içgüdüsünde olan kendini ifade etme ihtiyacı mı?

Geçmişten günümüze kadar farklı medeniyetler, sanata farklı anlamlar yüklemiş.

Sanat, inanışların ve umutların yansıması olmuş…

Sanat hakkında bildiklerimizin, insanlık tarihiyle paralel olduğunu fark edebiliriz.

İnsanoğlu var olduğundan beri, sanat her zaman insan hayatının önemli bir parçası olmuş.

İnsanlığın geçirdiği evrimler, insanların yaşama biçimlerini, insanların yaşama ve sanata karşı olan bakış açılarını değiştirmiş.

Her toplumda ve her dönemde, sanat, farklı görünümlerde ortaya çıkmış.

Eski çağlardan beri tüm medeniyetlerde sanat, insanların kendini ifade ediş biçimidir.

İnsanın önemli özelliklerinden biri, kendine ifade etme ve yaratma isteğidir.

İnsanın kendini ifade etme isteği içgüdüseldir. 
 

Sanat, çağdan çağa, toplumdan topluma çok farklı değerlendirilmiştir.

İlk toplumlarda insanlar, kendilerini koruyabilmek ve hayatta kalabilmek için, mağaralara sığındı.

Mağaralar insanları, kötü hava koşulları ve vahşi hayvanlara karşı korumaktaydı.

İnsanoğlu, hayatta kalma mücadelesinde çok yaratıcı olmuştur.

İlk insanlar, yazmaya başlamadan önce, boyamaya ve çizmeye başlamıştır.

Vahşi yaşam koşulları ile mücadele eden ilk insanlar, mağara duvarlarına resimler yaptılar.
 

Paleolitik dönemde yaşamış ilk insanların yaptığı resimler, birçok tartışmaya neden olmuştur.

İlk insanlar neden mağara duvarlarına bu resimleri yapmdı?

Neden genellikle hayvan figürlerine yer verildi?
 

Mağara dönemi resim sanatı 

En eski mağara resimleri, günümüzden yaklaşık olarak, 30 bin yıl öncesine dayanıyor. 

Mağara duvarlarına yapılan resimlerin keşfedilmesi oldukça geçtir.

Mağara resimleri, o döneme göre büyük ustalıkla yapıldığı için, bilim adamları, bu resimlerin binlerce yıllık olduğuna güçlükle inanmıştır.

Vahşi yaşam koşulları ile mücadele eden ilk insanların, ustalıkla yaptığı bu resimler oldukça etkileyici ve şaşırtıcıdır.  

Dünya'nın en eski sanat eserlerinden bazıları, Güney Fransa ve Kuzey İspanya'nın mağara duvarları ve tavanlarında keşfedilmiştir. Paleolitik çağda yaratılan bu eserlerin çoğunda, vahşi hayvanlar yer alır.

O dönemde bu resimleri yapan insanlar, zor yaşam koşulları ve ilkel aletlere sahipti.
 

Mağara dönemi resim sanatı

Ayrıca mağaraların, kuyu ve karanlık köşelerinde bu resimleri yaptıkları düşünüldüğünde, resimlerin ustalıkla yapılmış olması çok etkileyici (Hodge, 2024).

İnsanların hayatta kalabilmek amacıyla aletleri icat etmesi, ölüm korkusunu gidermeye yetmedi.

İlk insanlar, ölüme karşı olan korkuyu yatıştırabilmek için, farklı bir yöntem geliştirmeliydi.

İnsanın yeni bir sembole ve motivasyona ihtiyacı vardı.

O dönemde sanat, insanın korkularını bastırabilmesinin en temel yolu oldu.

Ölümü anlamlandıramayan ve ölümle baş edemeyen insanlar, ölüme karşı olan endişelerini bastırabilmek için, sanatı yarattı. 
 

Mağara dönemi resim sanatı 

Sanatı, insanın soyut kaygılarının ilk kez somutlaştırılması olarak da adlandırabiliriz.

Sanat, inancın görünür dünyasıydı. İnsanlar, mağara duvarlarına çizdiği resimlerle, korkularını yatıştırıyordu.

Mağara sanatı, tarih öncesinde yaşamış atalarımızın zihinleri ve gelişen insan yaşamına dair bize fikir veriyor.

Çoğu mağara sanatı, insanların buz devrinde avladığı mamut, yaban öküzü, geyik, at ve aslan gibi hayvanları tasvir ediyordu. 

Bazı bilim adamlarına göre, mağara duvarlarında bulunan resimler, tarih öncesi yıldız haritalarını içeriyor.

Ayrıca yapılan araştırmalar, bu resimlerin, büyü ritüeli ile ilişkisi olduğunu da, ortaya koydu.

İlkel insanların inanışına göre, bu resimler sayesinde hayvanlar, insanların gücüne boyun eğiyordu.

İnsanlar, bu resimleri yaparak, hayvanlara ve vahşi yaşam koşullarına karşı daha kolay hükmedebileceklerini düşünüyordu.

Ayrıca, mağara duvarlarına resim yapan insanların, doğaüstü güçlere sahip olan büyücüler olduğuna inanılıyordu.

Bazı araştırmacılara göre, duvar resimlerini yapan insanlar, ruhlar alemi ile transa geçen şamanlardı.
 

Antik Mısır resim sanatı

Neolitik Çağın ardından, daha gelişmiş sanat eserlerini görebildiğimiz Antik Çağ başlar.

Günümüz sanatının temeli olan medeniyetler, Antik Çağ'da yaşamıştır.
 

Antik Mısır resim sanatı

Bu çağın ardından gelen tüm medeniyetler, Antik Çağ sanatını, hayranlıkla izleyip, takip eder.

Antik çağ, yazı ve kağıt gibi önemli icatların, insan yaşamına girmesini sağlayan bir dönem oldu.

Antik Mısır ve Antik Yunan dönemin önemli medeniyetleridir.
 

Antik Mısır resim sanatı 

Mısır sanatı, Mısırlıların, ölümdeki sonraki yaşam olan inancı doğrultusunda şekillendi.

Mısır sanatı, Mısırlıların öbür dünyaya olan inancı hakkında fikir veren mezar ve anıtlardan oluşuyor.

Mısır'da görülen eserlerin çoğu, din ve tanrılar ile ilişkilidir. 

Antik Çağ, günümüze ışık tutan felsefi görüşlerin ortaya çıkması açısından, insanlık tarihi için önemli bir dönemdir.
 

Antik Yunan dönemi

Antik Yunan Uygarlığı, çok geniş bir coğrafyayı, sanatsal ve felsefi açıdan etkilemiştir.

Aristo, Eflatun, Sokrates gibi büyük filozoflar, bu dönem yaşamıştır.

Demokrasi, hümanizm, estetik gibi kavramlar, Antik Yunan uygarlığının insanlığa armağanıdır.    
 

Antik Yunan dönemi

Günümüzdeki birçok sanat tarihçisine göre ilk insanların yaptığı eserler, "Sanat sanat içindir" felsefesine göre yapılmadı.

O dönemde yapılan sanatı, günümüzde yapılan sanat anlayışı ile değerlendirmek mümkün değil.

Sanat, insanoğlunun yaşam mücadelesi ile şekillenmiş ve farklı medeniyetlerde, farklı kültür ve inanışların yansıması oldu.

Her ne kadar farklı medeniyet ve dönemlerde farklılık gösterse de, sanat, insanın yaratma ve kendini ifade etme içgüdüsünün yansımasıdır. 

^Kaynaklar:

^{Susie HODGE, 2024, "100 Başyapıtta Sanat, En Önemli Sanat Eserleri Ne Anlatıyor?", Say Yayıncılık, Ankara, sayfa 14.
İsmail GEZGİN, 2021, "Sanatın Mitolojisi", Redingot Yayıncılık, İstanbul, sayfa 41.}

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.