Azerbaycan-Ermenistan anlaşmasına dair tüm bilinenler

“Rusya’ya büyük darbe vuruldu”

Beyaz Saray'daki görüşmede Aliyev'le Paşinyan, Trump'ı Nobel Barış Ödülü'ne aday göstereceklerini belirtti (AFP)

Azerbaycan ve Ermenistan'ın ABD arabuluculuğuyla barış anlaşması imzalamasının yankıları sürüyor. 

Beyaz Saray'da dün gerçekleştirilen üçlü zirvede ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'le Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı ağırladı. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Trump, "Azerbaycan'la Ermenistan arasında barışı sağlamayı başardık. İki ülke de savaşı sonsuza dek bitirmeyi kabul etti" dedi.

ABD Başkanı, Ermenistan ve Azerbaycan'ın çatışmaları durdurmayı, ticari ve diplomatik ilişkileri başlatmayı ve birbirlerinin toprak bütünlüğüne saygı duymayı taahhüt ettiğini belirtti.

Washington ayrıca savunma alanında Azerbaycan'a uygulanan yaptırımları da kaldırdı. Aliyev, gelişmelerden memnun olduklarını söyleyerek, "Gerçekten tarihi bir gün, bugün Kafkaslar'da barışı tesis ediyoruz, bu sadece bizim için değil bölge için de muazzam fırsatlar yaratacak" dedi.

Paşinyan da imzalanan ortak bildiriyle önemli bir dönüm noktasına ulaşıldığını belirterek, "Daha barışçıl bir bölge, daha güvenli bir dünya demektir. Bu anlaşma dünyayı daha iyi bir yer haline getirecek" ifadelerini kullandı. 

Zengezur Koridoru maddesi

Anlaşmanın en önemli maddesi Zengezur Koridoru'yla ilgili. Ermenistan'ın Sünik bölgesinden geçen koridor projesinin, Azerbaycan'ı doğrudan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ne bağlaması öngörülüyor. Bu güzergah Türkiye'ye kadar uzanıyor. Azerbaycan, bu koridor üzerinden hem karayolu hem demiryolu altyapısını geliştirerek Türkiye ve Avrupa'yla ticareti artırmak istiyor. 

Ermenistan ise "Barış Kavşağı" adlı alternatif bir projeyle üzerinde daha fazla yetki sahibi olacağı bir güzergah oluşturulmasını talep ediyordu. 

Son deklarasyonda bu anlaşmazlık, koridorun ABD tarafından kiralanmasıyla uzlaşıya bağlandı. Anlaşma kapsamında ABD'ye koridor üzerinde 99 yıl geçerli olacak özel imar ve geliştirme hakkı tanındı. Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası (TRIPP) diye adlandırılacak güzergahta demiryolu, petrol, doğalgaz ve fiber optik iletim hatlarını kapsayacak bir proje hazırlanacak. 

Anlaşma kapsamında koridorun geliştirmesi ABD destekli bir konsorsiyum tarafından gerçekleştirilecek ve güzergah Ermenistan yasalarına tabi şekilde işletilecek. Foreign Policy'de yayımlanan analizde, Washington yönetiminin TRIPP projesiyle bölgedeki nüfuzunu artırdığına dikkat çekiliyor. 

İran uzun süredir koridorun inşasına karşı çıkıyordu ancak Beyaz Saray'daki görüşmenin ardından Tahran yönetimi Azerbaycan ve Ermenistan'la ortak çalışmaya hazır olduklarını bildirdi. Diğer yandan İran, bölgeye "olası dış müdahaleleri kabul etmeyeceklerini" de söyledi. 
 


Minsk Grubu'nun feshi

Beyaz Saray'daki görüşmede Minsk Grubu'nun kapatılması için Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'na (AGİT) ortak başvuru yapılması da kararlaştırıldı.

Minsk Grubu, Azerbaycan'la Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ anlaşmazlığını barışçıl yolla çözmek için AGİT bünyesinde 1992'de oluşturulmuştu. Azerbaycan, 2020 Karabağ Savaşı'nda askeri üstünlüğü ele geçirince, Türkiye'nin de yer aldığı grubun işlevsizleştiğini savunarak feshedilmesi gerektiğini söylemişti. Ermenistan da ancak karşılıklı barış anlaşmasına paralel olarak grubun feshine yanaşacağını bildirmişti. 

Washington Post'un analizinde, ABD-Fransa-Rusya eş başkanlığındaki Minsk Grubu'nun kapatılması durumunda Kremlin'in Azerbaycan-Ermenistan meselesinde resmi arabuluculuk platformunu kaybedeceği yazılıyor. Beyaz Saray'ın bu güç boşluğundan faydalanıp bölgede etkisini artırmayı hedeflediği belirtiliyor. 

Anlaşmanın, Güney Kafkasya'da Rusya'ya karşı duyulan güvensizliğin arttığını ve bölgedeki ülkelerin ABD, Çin ve Türkiye gibi alternatif ortaklara yöneldiğini gösterdiği yorumu yapılıyor. 

Kremlin'e yakın siyasi analistlerden Sergey Markov, dün Telegram'dan yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı: 

Bu, ABD ve Trump açısından büyük bir zafer; Rusya, İran ve özellikle Fransa açısındansa bir yenilgidir. Anlaşma Güney Kafkasya'daki tüm stratejik konumu değiştiriyor.

Washington merkezli düşünce kuruluşu Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nden Tina Dolbaia da Reuters'a "Ermenistanlıların Azerbaycanlılarla el sıkışması ve ABD'nin koridora müdahil olması Rusya için büyük bir kayıp" yorumunu yaptı.


Independent Türkçe, Reuters, Washington Post, Guardian, Foreign Policy, AA

Derleyen: Yasin Sofuoğlu

DAHA FAZLA HABER OKU