Türkiye, Kahramanmaraş merkezli depremlerin yol açtığı yıkım nedeniyle tarihin en zor dönemlerinden birini yaşıyor.

16'ncı gününe giren depremlerin tablosu her geçen gün ağırlaşıyor.

Depremde şimdiye kadar kayıtlı 42 bine yakın can kaybı yaşanırken, enkaz altındakilerle ölü sayı katlanıyor. 

Yıkıcı sarsıntılar nedeniyle insanların yanı sıra hayvanlar da mağdur durumda, binlerce evcil hayvan sahipsiz, yuvasız durumda.

Sokak hayvanlarının halihazırda mücadele ettiği zorlu şartlar ise daha kötüye gitti.

Afet bölgesindeki küçükbaş ve büyükbaş hayvanlar da perişan oldu.

Arama-kurtarma çalışmalarında yerli yabancı ekiplerin yanı sıra onlarca eğitimli köpek de destek veriyor. Arama-kurtarma köpeği Altar da bu canlar arasında yer alıyor / Fotoğraf: AA

Süreç nasıl işliyor?

Peki depremin mağdur ettiği bu canlara ilişkin çalışmalar nasıl sürdürülüyor?

Küçükbaş ve büyükbaş hayvanlar ile sokak hayvanlarının barınma, yemek, tedavi gibi işlemleri bölgede halledilmeye çalışılıyor.

Fotoğraf: AA

Depremzede evcil hayvanların ise veteriner kontrolünün ardından çipini okutmak gerekiyor. 

Sahiplerine ulaşılamazsa ilgili sitelere ilan veriliyor ve onlara geçici ya da kalıcı bir yuva bulmaya çalışılıyor.

Sahibi olmayan / bulunamayan can dostlar, barınağa bırakılabiliyor ve orada sahiplendiriliyor.  

Ancak barınaklardaki köpek sayısının yüksekliği alarm verdiğinden bu hayvanların, gönüllüler ya da derneklerin bünyesine almaları tercih ediliyor.

Deprem bölgesindeki hayvanları farklı illere taşıma sürecinde bazı sivil toplum kuruluşları ön planda.

Pet nakil araçları ve şahıs otomobilleri vasıtasıyla farklı kentlere taşınan canlar, yeni yuvalarıyla kavuşturulmaya çalışılıyor.

Depremzede kedi Enkaz ve yeni sahibi Ali Çakas

Veteriner tarafından bölgede kontrolleri yapılan, varsa çipi sorgulanan, sahipsiz bazı hayvanlara ise onları enkazdan çıkaranlar kol kanat geriyor. 

Mardin Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı'na bağlı ekipte yer alan Ali Çakas, bu isimlerden biri.

Çakas, deprem bölgesinde enkazdan çıkarıp Mardin'e götürdüğü kediye "Enkaz" adını koydu.

Ali Çakas ve kedisi Enkaz / Fotoğraf: Twitter

HAYTAP'tan deprem bölgesine sahra hastanesi çadırları

Hayvan Hakları Federasyonu (HAYTAP) da deprem bölgesindeki çalışmalarını sürdürerek Malatya, Osmaniye ve Hatay'a sahra hastanesi çadırları kurdu.

Hayvanlar için Kahramanmaraş'ta kurulan çadır / Fotoğraf: HAYTAP

"200'ün üzerinde kayıp-sahibi aranıyor ilanı aldık, sahibini bulduğumuz canlar oldu"

Bu süreçte kayıp durumuna düşen hayvanların, sahipleriyle buluşturulmaya çalışıldığı internet siteleri de var. 

Bunlardan biri; kedi, köpek ve muhabbet kuşu gibi pek çok ilanın yer aldığı Gören Duyan Platformu.

2017'den beri web sitesi ve mobil uygulama üzerinden kayıp hayvanlara ilişkin paylaşımlarda bulunarak kısa süre içinde bulunmalarına yardımcı olan site aslında tüm Türkiye'den ilan kabul ediyor ancak son 15 gündür, deprem bölgesindeki canlara yoğunlaşılmış durumda.

Sitedeki ilan sayesinde sahibine ulaştırılan hayvanlar bulunuyor.

Yazılım, tasarım ve sosyal medya bölümlerinde toplam 4 kişi çalışan Gören Duyan Platformu'nun kurucusu ve yöneticisi Berkay Çatak ile konuştuk.

200'ün üzerinde kayıp-sahibi aranıyor ilanı aldıklarını belirten Çatak, Gören Duyan sayesinde sahibi bulunan kedilerden bir örnek de vererek, "Deprem sonrası bulduğu canı, kontrolleri için veterinerliğe götüren kişi Instagram'dan paylaşmış. Web sitemiz üzerinden kayıp ilanı görünce sahibine ulaşmış. Bizi de Istagram'dan Reels'a etiketlemişlerdi, böyle haberimiz oldu" dedi.

Tüm Türkiye'den ilan kabul eden site gorenduyan.com, bu günlerde ağırlığını deprem bölgesine vermiş durumda / Fotoğraf: gorenduyan.com

​

Kayıp hayvan bildirimi yapmak isteyenlerin başvurabileceği bir diğer internet sitesi ise yakinimibul.net.

Bu siteye girip "kayıp hayvan bildir" bölümüne tıklayarak bildirimde bulunulabiliyor, diğer ilanlar da görülebiliyor.

"Daha fazla gönüllüye ve mama desteğine ihtiyaç var"

Depremin mağdur ettiği hayvanların sahiplendirilmesine yönelik çalışmalar sürdüren ENCANDER Başkanı Zühal Kadıoğlu da sahipsiz hayvanların aç kalmalarını önlemek için gönüllü veterinerlerle sivil toplum kuruluşlarınca, besleme ve takip yapmaya çalıştıklarını belirtti. 

Alandaki gönüllü sayısının düştüğüne dikkati çeken Kadıoğlu, depremin etkilediği bölgede koordinasyonsuzluk ve yağmalamanın mama dağıtımında da yaşandığını ifade etti.

Deprem bölgesinde evcil hayvanların yanı sıra binlerce sokak hayvanının bulunduğunu aktaran Kadıoğlu, enkaz çevresindeki canların durumuna dikkati çekti.

"Sadece Kahramanmaraş Elbistan'da 3 bine yakın hayvanın bulunduğunu öngörüyoruz" diyen Zühal Kadıoğlu, şöyle konuştu:

Binlerce de diğer ilçelerde olsa, bu canların belediye ve gönüllüler tarafından beslenmesi şart. Daha fazla gönüllüye ve mama desteğine ihtiyaç var. Sahipsiz hayvanların durumu, takibi ve beslenmesi kritik. Bin hayvan tahliye edildiyse 10 kentte en az 30-40 bin hayvan var. Onları tahliye edemeyeceğimize göre yerinde yani orada beslemeliyiz. Böylelikle çıkabilecek agresif hareketleri, hayvan-insan gerginliğini ve bulaşıcı hastalık ihtimalini ortadan kaldırırız."

Depremden etkilenen, özellikle de enkaz altından çıkarılan hayvanların bakım, tedavi, beslenme ve gerektiğinde cerrahi müdahaleleri kritik önem taşıyor / Fotoğraf: AA

"Deprem bölgesinden hayvanların getirilmesine ilişkin sorunlar var"

Hayvan Yaşamına Katkı ve Koruma Derneği (HAYKADER) Başkanı Arzu Erdoğral ise en büyük sorunların başında deprem bölgesinden hayvanların taşınmasıyla ilgili zorlukların geldiğini söyledi.

Bazı dernekler ya da bölgeden dönen gönüllüler aracılığıyla ulaştırmanın sağlanmaya çalışıldığını aktaran Erdoğral, kendilerinin de HAYKADER olarak deprem bölgesinden hayvan ulaştırılması halinde yer temini için destek olabileceklerini kaydetti.

Evcil hayvanlar dışında sokak hayvanlarının da desteğe ihtiyaç duyduğunu ekleyen Arzu Erdoğral, bazı hayvanların barınaklara aktarıldığını ancak oradaki kapasitenin de aşıldığını belirtti. 

Bu zorlu süreçte bile yalan haber yayanların olduğuna işaret eden Erdoğral, tepkisini "'Köpekler cesetleri yiyecekler' diye provokasyonlar yapıldı. Bu süreçte bile aslı astarı olmayan şeyler paylaşıldı. Bu durum çok üzücü. Arama-kurtarma çalışmalarında köpeklerin nasıl uğraştığını, onlarca canın sağ çıkarılmasına yardımcı olduklarını da görmüyorlar mı?" diye sorarak gösterdi. 

Erdoğral'ın sözleri akıllara, arama-kurtarma çalışmalarına destek vermek için Adıyaman'a gelen Meksika ekibinin yaşamını yitiren köpeği Proteo'yu ve diğer köpekleri getirdi.

"Merkezin dışındaki alanlar ile barınaklar daha sıkıntılı durumda"

Sahadaki gönüllü isimlerden biri de Füsun Yağcı. Deprem bölgesinde hem insanların hem de hayvanların perişan durumda olduğunu vurgulayan Yağcı, merkez dışındaki alanlar ile barınakların daha sıkıntılı durumda olduğunu aktardı.

Özellikle orta ve büyük ırklardaki hayvanların kurtarılması konusunda çalışan Yağcı, yasaklı ırk köpek ağırlıklı olmak üzere kedi dahil 33 hayvanı deprem bölgesinden kurtardıklarını kaydetti.

Kedilerin daha kolay sahiplendirildiğini ancak köpeklerde, özellikle de yasaklı ırklarda işin daha zor olduğunu belirten Yağcı, genel olarak pet nakil araçları ve şahıs otomobilleriyle ulaşımın sağlanmaya çalışıldığını ancak sayının artması gerektiğini de ekledi.