Efes tatbikatına 1950'lerde üretilen M48 tankları damga vurdu

Eski tankların tatbikatta kullanılması sosyal medyada çok konuşuldu. Emekli Tuğgeneral Osman Aydoğan ile savunma sanayi araştırmacı Burak Yıldırım, Türkiye'nin tank gücüne dair açıklamalarda bulundu

Efes tatbikatında M48 tankları piyade ile birlikte bir harekat tatbik ederken / Fotoğraf: AA

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) en büyük planlı tatbikatlarından biri olan Efes-2022, 29 Mayıs ve 10 Haziran tarihleri arasında icra edildi.

10 bine yakın personelin görev aldığı tatbikat hem kara hem hava hem de deniz kuvvetlerinin katılımıyla gerçekleştirildi.

37 ülke unsurlarının katıldığı tatbikatta Türkiye tarafından son yıllarda geliştirilen milli, modern silah sistemleri de sergilendi.

Yunanistan ile son dönemlerde artan gerginliğin yaşandığı günlere denk gelmesinden tatbikat büyük ilgi gördü.

Gerçekten tatbikatın bir bölümüne izleyici olarak katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Yunanistan'a uyarı niteliğinde açıklamalarda bulundu.

1950'lerde üretilen M48'ler tatbikata kullanıldı

Buraya kadar her şey olağan görülebilir. Ancak neredeyse 10 gün süren tatbikattaki bir detay sosyal medyada diğer birçok konunun önüne geçti ve halen tartışılıyor.

O da ABD tarafından ilk defa 1953'te üretilen ve yıllar önce kullanmayı bıraktığı M48 tanklarının TSK tarafından tatbikatta aktif bir şekilde kullanılıyor olması.

Kimi sosyal medya kullanıcıları modern silahların sergilendiği tatbikatta halen eski M48 tanklarının sergilenmesinin caydırıcılıkla bağdaşmadığını öne sürdü.

Kimi Yunanlı sosyal medya kullanıcıları da bu paylaşımlara atıfta bulundu.

TSK'nın tank gücü

Peki Türkiye'nin tank gücü nedir?

Savunma sanayi üzerine haberlerin yer aldığı "Savunma Günlüğü" adlı internet sitesinde 12 Ocak 2020 tarihinde Aykut Baş imzalı çıkan haberde TSK'nın tank envanterine dair bilgiler yer aldı. 

Haberdeki bilgilere göre TSK'nın elinde ortalama 2 bin 229 civarında tank bulunuyor. Modellerine bakıldığında ise ortalama tank tür ve sayıları şu şekilde:

171 adet Leopard 1T, 184 adet Leopard 1A3, 750 adet M48 A5T2, 339 adet Leopard 2A4, 619 adet M60 TTS ve 166 adet M60T.

 

m481.jpg
M48 tankları / Fotoğraf: Vikipedia

 

Modernize edildiler, bir kısmı artık aktif kullanılmıyor

TSK'nın elinde bin 500'e yakın M48 tankları bulunuyordu. Bunların bir kısmı 1990'ların başında modernize edilerek M48A5T1 adı verildi.

Yarısına yakını da daha ileri düzeyde modernize edilerek onlara da M48A5T2 adı verildi.

M48A5T2'ler halen aktif olarak kullanılıyor.

Türkiye'nin modern tank sıkıntısı mı var? Tablo bu şekilde iken yıllardan beri Altay tanklarını geliştirmeye çalışan Türkiye, sonraki süreçlerde modernize edilse dahi 1950'li yıllarda üretilen M48 tanklarını neden gövde gösterisi olarak kabul edilen bir tatbikatta kullanıyor? Türkiye'nin modern tank sıkıntısı mı var?

 

osmanaydoğan.jpg
Osman Aydoğan / Fotoğraf: Independent Türkçe

 

"Elimizde yeni tank yok"

Bu soruları uzmanlarına yönelttik.

Uzun yıllar boyunca zırhlı birliklerde görev yapan ve Altay tankına dair yazılarıyla dikkat çeken emekli tuğgeneral Osman Aydoğan, TSK'nın elinde M48'lerin M48A5T1 ve M48-A5T2 modellerinin olduğunu söyledi. 

Bunlar eski tanklar olduğunu yeni zırhlıların ise bulunmadığını ifade eden Aydoğan, "Elimizdeki en yeni tanklar 2000'lere doğru Almanya'dan 40-50 civarı Leopard tankları aldık. Bir de 1990'larda ABD'den M-60 tanklar aldık. Ama bunlar sıfır değil, kullanılmış tanklar. ABD'nin envanterden çıkaracağı tankları Türkiye, Yunanistan gibi ülkelere satıyor veya gönderiyor. Sürekli yazıyorum TSK, 60 yıllık tanklara 30-40 yıllık uçaklara mahkum kaldı" dedi. 

 

 

altaytankları.jpg
Altay tank projesinde halen üretime geçilemedi 

 

"Altay tankları için alınacak motor ve transmisyonu Kore uyumsuz diye tanklarında kullanmıyor"

Altay tankının bu zafiyeti gidermek için projelendirildiğini hatırlatan Aydoğan, "Tabii bir silah sisteminin projelenmesi böyle bir günde olan bir şey değil. Bunun projelendirilmesi 1990'larda başladı. Düzgün yürütüldü. 2014'te prototipi üretildi. Ama maalesef proje sekteye uğratıldı. Şu anda elimizde alternatifi yok. Ama Dışişleri Bakanı'mız sağ olsun geçen yıl ekimde Kore'ye gitmişti. Güney Kore Savunma Bakanlığı ile niyet beyanı imzalandı. Kore'nin kendi tankında güvensizliği nedeniyle kullanmadığı tank motorunu satın bize diye. Niye seçim geliyor diye. Seçim öncesi satın alıp monte edip seçim öncesi yürütecekler. Ama Kore tank motorunu ve transmisyonunu uyumsuzluğu nedeniyle kullanmıyor" diye konuştu.

"M48'leri küçümsememek gerekiyor"

Eski olmalarına karşın M48'lerin de küçümsenmemesi gerektiğini kaydeden Aydoğan, TSK'da şu an kullanılan M48-A5T2 modellerinin geçirdiği modernizasyon işlemleriyle ilgili şunları söyledi:

Paletleri yenilendi. Benzinliydi, dizel motora dönüştürüldü. Namlusu 90 mm'den 105 mm'ye çevrildi. Üzerine ASELSAN'ın yeni muhabere sistemleri kondu. Bunlar az şeyler değil. Ama tank gövdesi aynı kaldı. Motor dizel motor oldu. Benzinliydi. T2'ler hareket halinde atış yapabiliyor. Pasif gece görüş sistemleri var

"Altay tank projesi sekteye uğratıldı"

Aydoğan, bütün bu yenileme çabalarına karşın tankların yine de eski olduklarının altını çizerek, "Bizim mutlaka 2020'den itibaren yeni Altay tanklarıyla donatmamız gerekiyordu ordumuzu. Her yıl 50-60 tankın envantere girmesi bekleniyordu. Ama proje bilinçli sekteye uğratıldı. Sonuç olarak elimizde 3 bine yakın tank var ancak büyük bir kısmı eski" ifadelerini kullandı. 

 

 

burakyıldırım.jpg
Burak Yıldırım / Fotoğraf: Independent Türkçe

 

"M48'ler bugünün gereklerine göre imal edilmiş değiller"

Savunma sanayisi üzerine araştırmalar yapan Burak Yıldırım ise M48'lerin Efes tatbikatında neden gündem olduğunu şöyle açıkladı:

M48'ler oldukça eski tarihlerde üretilmiş tanklar. Çok uzun süre önce üretimden kaldırılmış olsa da modernize edildiler. Ancak temelde bu tanklar artık günümüzde geçerliliği sınırlandırılmış doktrinlerin hakim olduğu dönemde tasarlandılar. Yani bugünün gereklerine göre tasarlanmış ve ona göre imal edilmiş değiller. Zırhlı araçları etkisiz hale getirmek için tasarlanan silahların yaygınlaşması ve maliyetlerinin düşmesi ile birlikte M48'lerin kabiliyetleri de tartışmaya daha çok açıldı.

"Eleştirilerin nedeni Altay projesinin hayata geçirilmemesinden duyulan hayal kırıklığı"

Yıldırım, buna karşın M48'lere yönelik eleştirilerin nedeninin bu tankın kendisinden çok Altay projesinin hala hayata geçirilmemiş olmasından duyulan hayal kırıklığı ve haklı tepkiler olduğunu aktararak, "Elimizde Altay gibi bir proje olmasaydı ve 10 yıldır seri üretime geçmeyi beklemiyor olsaydık M48'le ilgili resmi makamlarca yapılan paylaşımlar bu kadar çok tepki görmezdi" şeklinde konuştu.

 

m60.jpg
M60 tankları TSK'nın tank gücünün en önemli unsurlarından / Fotoğraf: AA

 

"Yunanistan'ın elindeki sistemlerin harbe hazırlığı Türkiye'nin elindekilerden düşük"

Yıldırım, bazı Yunanlı sosyal medya kullanıcılarının Türkiye'nin tatbikatta M48 kullanmasıyla dalga geçen paylaşımlarına ise şöyle tepki gösterdi:

Yunan sosyal medya kullanıcılarının önemli bir kısmı tıpkı bizdeki bir grup kullanıcı gibi kendi yarattıkları fanusta yaşıyor, gerçeklikten kopmuş durumdalar. M48, Yunanistan'ın da envanterinde olan bir tank ve genel anlamda Yunanistan'ın elindeki sistemlerin harbe hazırlık oranları Türkiye'nin envanterine göre daha düşük. Yalnız Yunanistan'ın elindeki Leopard 2A6 HEL tanklarının muadili TSK envanterinde yok. Bu noktada dengeyi ve üstünlüğü Altay ile sağlayacaktık.

"M48'ler zafiyet yaratmıyor"

Türkiye'nin tank envanterinin eski olmasının caydırıcılığa gölge düşürmediğini savunan Yıldırım, "Türkiye'nin kara sınırını paylaştığı ve yakın coğrafyadaki ülkelerin envanterlerini değerlendirecek olursak zırhlı araçlarla Türkiye'nin güvenlik algılarına etki edecek bir tehditten söz edemeyiz" dedi ve şöyle devam etti:

Buna Yunanistan'ın elindeki 2A6 HEL ve İsrail envanterini de dahil etmek mümkün; Türkiye'nin bu tür platformlara karşı ürettiği seçenekler oldukça fazla. Kuvvetin yaklaşımını anlamak mümkün, elimizde Altay gibi bir proje varken başka platformlar için para harcamayı makul bulmuyor. Altay seri üretimi başladığında yılda 50 adet üretmek çok ciddi bir başarı olacaktır. Bu süre zarfında M48'ler de M60'lar da kademeli olarak envanterden çıkarılacaklar. M48 eski de olsa mühimmat envanterine uygun yeteneklere de sahip ve mevcut görev tanımı şimdilik bir zafiyet yaratmıyor.

"Mevcut envanter ama savaş zamanı için başlı başına planlama yapmak gerekiyor"

Yıldırım'a son olarak "Türkiye'nin elinde yeterli tank olup olmadığını" sorduk.

"Buradaki problem nicelikle değil, nitelikle ilgili. Yine de bu soruya tam anlamıyla cevap verebilmek için tehdit algılarını tanımlamak ve bu tehditleri bertaraf edecek uygun çözümlemeleri tanımlamak şarttır" diyen Burak Yıldırım, sözlerini şöyle tamamladı:

Bu anlamda hangi tehdidi hangi yöntemle çözmeyi planlıyorsanız bu soruya vereceğiniz cevap da değişkenlik gösterecektir. Türkiye'ye yönelik potansiyel tehditlere göre mevcut envanter yeterli. Ancak seferberlik zamanı karşınıza çıkacak hasım unsurun savaş dışı bıraktığı tanklarınızın yerine yenilerini koyabilmek başlı başına bir planlama gerektiriyor. Eğer endüstriniz uygunsa hazırda yüksek adette zırhlı tutmak yerine gerginlik döneminde üretimi dönüştürmeyi tercih edebilirsiniz ve böylece barış zamanı maliyetlerinizi azaltabilirsiniz. Yani bu sorunun cevabını tek seferde verebilmek çok da mümkün değil.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU