Baba Merdox'un 3 ciltlik "Kürt Meşhurları Tarihi" kitabı Kürtçe'ye çevrildi… Kitapta, 5. ile 20. yüzyılda yaşamış Kürt edip, arif, şair, alim ile mir ve hanedanlar anlatılıyor

İran Kürtlerinden Baba Merdoxê Rûhanî'nin ömrünün büyük kısmını ayırarak kaleme aldığı "Kürt Meşhurları Tarihi" kitabı, Nûbihar Yayınları'ndan çıktı. Kitap 3 cilt ve yaklaşık 2 bin sayfadan oluşuyor

"Kürt Meşhurları Tarihi" kitabı Kürtçe'ye çevrildi / Fotoğraf: Nûbihar Yayınları

Son yüzyılda Emin Feyzi Bey'in "Encûmenî Edîban (Edipler Konseyi)" ile M. Emin Zeki Bey'in kaleme aldığı "Meşahîrî Kurd û Kurdistan (Kürt ve Kürdistan Meşhurları) " Kürtlerde ilk biyografik çalışmaların başında yer alır.

Sözü edilen eserlerden sonra birçok kaynak literatüre dahil edilmiş olsa da hiçbiri Baba Merdoxê Rûhanî'nin "Kürt Meşhurları Tarihi" kitabı kadar kapsamlı olmadığı belirtiliyor.

Kitapta 5. yüzyıldan yakın tarihe kadar yaşamış binlerce Kürt edip, arif, şair, alim gibi önemli şahsiyetlerin yanında mir ve hanedanlar hakkında bilgilere yer veriliyor.

Ömrü yetmediği için birkaç tanesi yarım kalmışsa da 30 esere imza atan Baba Merdox, 1923 yılında İran'ın Sine (Senendac) kentinde dünyaya geldi. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)


İlk eğitimini babası Şeyh Habibullah Müderrisi'den alan Merdox, 1942'de icazetini aldıktan sonra Tahran'a yerleşti ve orada öğretmenlik yaptı.

Çeşitli yayınlarda onlarca makalesi yayınlanan Merdox, 34 yıllık öğretmenlikten sonra emekli oldu. 

İran istihbaratı tarafından fark edilmesi

Baba Merdox, zamanının çoğunu "Kürt Meşhurları Tarihi" kitabı için araştırma ve materyal toplayarak geçirdi.

Kitabı hazırlarken büyük sıkıntılarla karşılaşan yazar, İran istihbaratının radarına girdi. 

İstihbarat elemanları tarafından tehdit edilen ve el notları dahil birçok doküman elinden alındı.

Hatta evine ders çalışma bahanesi ile gelen biri tarafından kitap için hazırladığı materyalleri bile çalındı.

Ancak tüm zorluklara rağmen pes etmedi ve kitabın ilk iki cildini yayınladı ama ömrü üçüncü cildi yazmaya yetmedi. 

 

Baba Merdoxê Rûhanî
Baba Merdoxê Rûhanî / Fotoğraf: Nûbihar Yayınları

 

Ömrünün son zamanlarına kadar elinden kalemi düşürmeyen Merdox, yakalandığı kanser nedeniyle 1989'da hayatını kaybetti. 

Ölümünden sonra oğlu Macîd Merdoxê Rûhanî, yarım kalan üçüncü cildi tamamlayarak yayımladı. 

Kürt Meşhurlar Tarihi kitabının Kürtçe'ye tercüme süreci

Kitap 2000'de İstanbul Kürt Enstitüsü kurucularından Feqi Hüseyin Sağnıç'ın önerisine binaen çevrilmesine karar verilir.

Çeviri enstitünün üyelerinden ve Farsça bilen Molla Reşid Irgat ile Molla İsmet Kılıçarslan tarafından yapılmaya başlanılır.

Sağnıç, 2003'te hayatını kaybeder. Çeviri bitmeden 2006'da da Kılıçarslan, bir trafik kazasında yaşamını yitirir.

Yükü tek başına omuzlamak zorunda kalan Irgat, kalan çeviriyi tek başına tamamlar.

İstanbul Kürt Enstitüsü redaksiyonunu da yaptırır ama birtakım imkansızlıklar nedeniyle kitabın basımını gerçekleştiremez.

 

 "Kürt Meşhurları Tarihi" kitabı Kürtçe'ye çevrildi
"Kürt Meşhurları Tarihi" kitabı Kürtçe'ye çevrildi / Fotoğraf: Nûbihar Yayınları

 

Önce Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve ardından bir ilçe belediyesi kitaba sponsor olmak ister ama orada da engeller çıkar.

Birkaç yıl böyle geçtikten sonra Irgat, eserin basımı için Nûbihar Yayınları ile anlaşır.

Enstitünün de olurunu alan Nûbihar, çeviri metnini orijinali ile karşılaştırarak çalışmalara başlar.

Kısa bir araştırmada tercüme edilen metinde dipnot ve şiirlerin çevrilmemiş bölümlerinin olduğu fark edilir.

Kitabın editörlüğünü yapan Yunus Dilkoçer ve Molla İbrahim Sunkur, çeviri metnini orijinali ile karşılaştırarak kalan eksik bölümleri tamamlar.

 

 "Kürt Meşhurları Tarihi" kitabı Kürtçe'ye çevrildi
"Kürt Meşhurları Tarihi" kitabı Kürtçe'ye çevrildi / Fotoğraf: Nûbihar Yayınları

 

Kitap bin 500 yıllık bir tarihi kapsıyor

Orijinal ismi "Tarihi Meşahiri Kurd" olan ve Farsça yazılan Kürt Meşhurlar Tarihi kitabı, 3 cilt ve yaklaşık 2 bin sayfadan oluşuyor.

Kitap 5. yüzyıldan yakın tarihe kadarki bölümü kapsıyor ve binlerce isme yer veriyor.

Kürt sahabi Caban el-Kurdi ile başlayan kitabın ilk iki cildinde arif, şair, alim ve ediplerin biyografisi yer alıyor.

Üçüncü cildi ise İslam tarihi boyunca yaşamış olan Kürt emir, hanedan ve aşiret reislerini konu ediniyor.

Yaklaşık 20 yıldır üzerinde çalışılan kitap, Nûbihar Yayınların'dan çıktı ve raflardaki yerini aldı.

 

Abdulhakim Günaydın - Süleyman Çevik
Abdulhakim Günaydın - Süleyman Çevik / Fotoğraf: Independent Türkçe

 

"Kitap araştırmacılar için bir başvuru kaynağı niteliğindedir"

Kitap ile ilgili Independent Türkçe'ye değerlendirmelerde bulunan Nûbihar Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Süleyman Çevik, Kürt Meşhurları Tarihi kitabının alanında en tanınmış ve bilinen kitaplardan biri olduğunu söyledi.

Şu ana kadar alanında böylesi geniş kapsamlı yapılmış ve yayınlanmış bir çalışmanın olmadığını kaydeden Çevik, "Farsça yazılan eserin tümü ilk defa Kürtçe yayınlanıyor. Kitapta binlerce önemli Kürt şahsiyet ile mir ve hanedanlar yer alıyor. Bin 500 yıllık bir tarihi kapsaması kitabın önemini daha da artırıyor" dedi.

"Baba Merdoxê Rûhanî ömrünün büyük bir bölümünü bu kitaba vakfetmiştir. Hatta ömrünü vermiş desek abartı olmaz" diyen Çevik, devamında şunları kaydetti:

"Kitap, Kürtlerin tarihte yaşamış şahsiyetleri ve tarihini tanıyabilme imkanı sunuyor. Bir diğer önemli konu da eserin araştırmacılar için bir başvuru kaynağı niteliğinde olmasıdır. Kesinlikle araştırmacıların çok yararlanacağı bir kitaptır. Nûbihar Yayınları olarak böyle bir eseri okuyucularımıza ulaştırdığımız için çok mutlu olduğumuzu belirtmek isterim."
 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU