ABD'nin Ukrayna'daki savaşı sonlandırmak için son dönemde gösterdiği çabalarda basında hakkında Donald Trump'tan daha fazla olumsuz yorum yapılan biri varsa, o da ABD Başkanı'nın ikinci döneminin başında özel elçisi olarak atadığı Steve Witkoff'tur. Batılı bir eleştirmen onu "Dim Philby" (Soğuk Savaş'ta hem Sovyetler hem de Birleşik Krallık adına çalışan ajan Kim Philby'nin soyadıyla, İngilizcede "aptal, ahmak" anlamlarına gelen "dim" sözcüğünün birleşiminden türetilen bir kelime oyunu -çn.) diye adlandırdı bile. Ancak Washington'da Witkoff'a karşı neredeyse başından beri bıçaklar çekilmiş durumda ve ona yöneltilen suçlamaların listesi epey kabarık.
Vladimir Putin'le görüşmek üzere Moskova'ya gitmeye hazırlandığı haberlerinin ardından Witkoff daha da yakından mercek altına alındı. Bu da Beyaz Saray'ın Ukrayna meselesinde acilen ilerleme kaydedilmesini istediğinin bir işareti.
Trump karşıtlarının, onun görevden alınmasını talep etmesine yol açan en son olaysa Bloomberg News'e sızdırılan 5 dakikalık telefon görüşmesiydi. 14 Ekim'de yapılan bu görüşmede Witkoff, Trump’a nasıl yaklaşmak gerektiğine dair Vladimir Putin'in Dış Politika Danışmanı Yuri Uşakov'a tavsiyeler veriyordu. Bunlar arasında Trump'ın barış çabalarına methiye düzülmesi, Gazze anlaşmasının övülmesi ve Ukrayna savaşının sonlandırılması amacıyla Gazze'dekine benzer çok maddeli bir anlaşmayı içeren bir yaklaşımın desteklenmesi de vardı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
ABD'deki yaygın görüş bunun Ruslar tarafından sızdırıldığı yönünde; belki de Trump'ın hâlâ kendi taraflarında olduğunu göstermeyi amaçlıyorlardı. Ancak aynı şekilde, Trump'ın değişken Ukrayna politikasını eleştiren ve onu Kremlin'in kuklası olarak yaftalamak isteyen (dostane bir üslupla olsa da görüşme böyle servis edilmişti) çok sayıda rakibi de var. Ruslar ise diğerlerinin yanı sıra Trump-Rusya-Ukrayna anlaşmasını engellemek isteyen Avrupalıları suçladı. Sızıntının zamanlaması, yani Witkoff'un Moskova'ya beklenen seyahatinden birkaç gün önce gerçekleştirilmesi, çeşitli aktörlerin barış girişimini şekillendirmek veya sabote etmek için artık açıkça devreye girdiği yönündeki şüpheleri iyice artırdı.
Ortalıkta dolaşan bir diğer sızıntı daha var; bu da iki Rus yetkili, Uşakov'la Putin'in baş Ukrayna müzakerecisi Kiril Dmitriyev arasında. İlk (sızdırılan) 28 maddelik planın ortaya çıkışını ele alıyorlar ve ABD, Rusya ve Ukrayna'dan yetkililerin de sürece katıldığını öne sürüyorlar. Dmitriyev bunun "sahte" olduğunu iddia etti ancak sızıntı, Ukrayna'nın sürece dahil olduğunu kayda geçirme girişimi gibi görünüyor.
İddialara konu olan iki görüşmeyi birlikte ele alırsak şu makul sonuca varabiliriz: Müzakereler özellikle hassas bir noktada, tüm taraflar açısından çok fazla risk sözkonusu ve (yalnızca Rusya ve ABD'de değil) sürecin başarısızlığa uğramasını isteyen, Witkoff'u bir şekilde zayıf halka olarak görüp onu hedef alanlar var.
Her iki sızıntının da Witkoff'un gelecek hafta Moskova'ya gideceği haberleriyle aynı zamana denk gelmesi belki de tesadüf değildir. Bu hamle, tıkanan süreci canlı tutmaya yönelik bir girişim olarak değerlendirildi. Witkoff'u Ruslarla fazla samimi, dolayısıyla da Ukrayna'ya karşı önyargılı olarak göstermek, onun elini zayıflatmak, hatta misyonu itibarsızlaştırmak şeklinde okunabilir. Durum hassas: Witkoff, yönetimin ivme kazanmak için yırtındığı bir dönemde seyahat ediyor ancak Putin'in şartları dikte ettiği yönündeki herhangi bir ima, Washington'ın tüm yaklaşımını baltalama riski de taşıyor.
Witkoff, sırf uzun süredir Trump'ın arkadaşı ve güvenilir iş ortağı olduğu için başından beri damgalandı. Uluslararası diplomasi hakkında hiçbir deneyiminin olmaması profesyonelleri rahatsız etti ve muhafazakar gazeteci Tucker Carlson'a yılın başlarında verdiği uzun röportajda Ukrayna savaşının coğrafi ayrıntılarına hakim olmadığının ortaya çıkması, onların bu noktayı vurgulamasını sağladı. Moskova'yla yakınlaşmaları sıkça gündeme gelen eski Fox News sunucusu Carlson'ın röportaj teklifini kabul etmesi de onun aleyhine yazıldı.
Buna Witkoff'un, Trump'ın Ortadoğu'daki barış çabalarında oynadığı rol (bu da fazla yük altında kaldığı söylentilerine yol açmıştı) ve dikkatli davranarak baş düşman diye nitelemediği Putin'le birkaç uzun görüşme yapmasına olanak sağlanması da eklenince, Putin yanlısı bir kukla damgasını yemesi kaçınılmazdı.
Gelgelelim Witkoff'a yöneltilen birçok suçlama tersinden de okunabilir. Herhangi bir özel temsilcinin Trump'ın güvenini ve desteğini kazanması çok önemlidir; ABD Başkanı'nın arkadaşları da genellikle siyasetten değil iş dünyasındandır. Başarılı bir iş insanının diplomasiye yatkın olmayacağını varsaymak için de bir neden yok, tam tersi de doğru olabilir.
Witkoff'un çokça eleştirilen Carlson röportajında sergilediği başka nitelikleri de var. Açık ve samimi, (yerine göre) mütevazı, insancıl ve sabırlı biri olduğu izlenimi bırakıyor. Tüm bunlar ilk görüşmelerinde Putin'in olumlu bulduğu nitelikler olabilir. Putin ondan hoşlanmasaydı görüşme dakikalar içinde bitebilirdi ancak tam tersine saatlerce sürdü.
Witkoff, Trump'ın iş dünyasında geliştirdiği, karşı tarafın bakış açısını tartıp yaklaşımını buna göre şekillendirme becerisini de paylaşıyor gibi. Basit bir yöntem ama gerçekten etkili. Bu durum, Witkoff’u Putin yanlısı yapmaz. Aksine, her iki tarafı da anlayabilmesi onu nitelikli bir müzakereci haline getirebilir.
Witkoff'un son Moskova görevi bir sonuç vermeyebilir; Putin anlaşma taslağındaki şartları reddedip savaşmayı sürdürmeyi seçebilir. Bu durumda Witkoff, Putin'e hayran bir sempatizan, üst düzey diplomasi dünyasında boyunu aşan işlere kalkışan bir amatör olarak akıllarda kalacaktır, Trump ise Ukrayna'nın kaderinin sorumluluğunu Avrupalılara yıkmış olur.
Ancak Witkoff'un Putin'le iletişim kurmaktaki bariz yeteneği ve anlaşma yapma becerisi, Moskova'nın taviz vermesi için gerekli güveni tesis edebilir. Böyle bir durumda onu destekleyenler de kovulmasını isteyenler de haklı çıkmış olur: Witkoff, Trump ve Putin'in düşmanlarının karşı çıktığı bir anlaşmada kilit rol oynamış, ama aynı zamanda egemen bir devlet olarak Ukrayna'yı ve sayısız kişinin hayatını kurtarmış biri olarak görülebilir.
Moskova ziyaretinin en ufak bir ilerlemeyle sonuçlanması bile Witkoff’un kamuoyunda oluşan tek boyutlu imajını değiştirebilir.
Independent Türkçe için çeviren: Yasin Sofuoğlu
© The Independent