5 soruda Irak seçimleri

Muhtemel tehlikeler ne? Kimin kazanması bekleniyor? Seçimler adil ve özgür mü? Sonuçlar ne zaman belli olacak? Mezhepçilik oyları nasıl etkiliyor?

Irak, Saddam Hüseyin'in 2003'te devrilmesinden sonra 6. genel seçimini yapıyor (AP)

Irak'ta genel seçimler için bugün oy kullanılıyor. Türkiye'nin komşusunda sandık başına gidebilecek seçmen sayısı 21 milyona yaklaşıyor. Ancak uzmanlar son 20 yılın en düşük katılımlı oylamasının gerçekleşebileceğini söylüyor.

Yüksek Seçim Komiserliği, seçim sonuçlarını sandıklar kapandıktan 24 saat sonra açıklayacağını duyurdu.

2003'te ülkeyi işgal eden ABD ve komşu İran'ın büyük ölçüde siyaseti şekillendirdiği Irak'ta seçimlerin nasıl sonuçlanacağı merakla bekleniyor. 

Donald Trump yönetimi, yeni hükümetin Tahran destekli milisleri silahsızlandırmasını istiyor.

ABD işgali ve mezhep çatışmalarından bıkan Iraklılarsa istikrar ve ekonomik büyümenin devamından yana. 

Muhtemel tehlikeler ne?

Saddam Hüseyin'in devrilmesinden sonra 22 yıldır Şii çoğunluğun partileri Irak siyasetine damga vurdu. 

Bu da Ortadoğu'daki Şiilerin destekçisi İran'la ABD arasındaki çekişmenin Irak topraklarına yansımasına neden oluyor. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Hem Washington hem de Tahran yeni hükümeti kontrol etmek istiyor. 

Diğer yandan, çok güçlenen İran destekli milislerin nasıl idare edilebileceği belirsiz. 

Irak'taki 22 bakanlıktan 5'i milislerle doğrudan ilişkili siyasetçilerin kontrolünde. 

Her bir milis kuvvetinin seçimlerde yarışan kendi adayları var. 

Mevcut Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani, kendini Washington-Tahran dengesini sürdürebilecek lider diye lanse ediyor. 

Kimin kazanması bekleniyor?

Seçimlerde 329 sandalyeli meclis için 114 farklı listedeki 7 bin 743 aday yarışıyor. Önceki seçimlere göre aday sayısı çok arttı. 

Yeni parlamento önce başkanını seçecek. 

Bu meclis başkanının belirleyeceği cumhurbaşkanı adayının parlamentonun üçte ikisinin oyunu alması gerekecek. 

Yeni cumhurbaşkanı, milletvekillerinin basit çoğunluğunu elde eden kişiyi başbakan olarak görevlendirecek. 

Irak - AP

Iraklı güvenlik güçleri pazar günü oy kullandı (AP)


Sudani'nin İmar ve Kalkınma Koalisyonu'nun seçimleri kazanması bekleniyor. Ondan memnun olan Iraklılar, ülkede çok sayıda inşaat yapılmasına ve siyasi istikrara işaret ediyor.

Ancak siyaset yorumcuları, geçmişte desteğini aldığı bazı partileri kızdıran Sudani'nin koalisyon kurmakta zorlanabileceğini vurguluyor.

Muhalifleri, Fırateyn Akımı'nın liderinin çok fazla güçlenmesinden korkuyor. 

Şiilerin siyasi partilerinin oluşturduğu en güçlü ittifak, Sudani'nin 2022'de başbakanlık koltuğuna oturmasını iki koşulla desteklemişti. Ancak 55 yaşındaki Şii siyasetçi, hem tekrar aday olup hem de kendi partisini kurarak ikisini birden çiğnedi. 

Irak - AFP

Sudani, İsrail-İran savaşının dışında kaldıklarını hatırlatarak, bölgede denge politikasını sürdürmek istediklerini vurguluyor (AFP)


Seçimler adil ve özgür mü?

Irak'ta seçim yolsuzluğu ve oy satın almanın önüne yıllardır geçilemedi. Eski Başbakan Haydar el-İbadi, bu seçimlerde usulsüzlük konusunda zirvenin görüldüğünü öne sürüyor. 

Siyasi kampanya yöneticisi Ali Hamdani de halkın siyasetçilerden isteklerini almak için seçimleri bir fırsat olarak gördüğünü ifade ediyor:

Iraklılar seçim bittikten sonra başka hiçbir şey alamayacaklarını biliyor.

En güçlü Şii liderlerden Mukteda es-Sadr, yolsuzluklara dikkat çekerek seçimlerin boykot edilmesi için çağrıda bulundu. 

Sonuçlar ne zaman belli olacak?

Önceki genel seçimlerden sonra başbakanın seçilmesi için 6 ay boyunca müzakere yapılması gerekmişti. 

Benzer bir şekilde bu seçimlerden sonra da görüşmelerin aylarca sürmesi bekleniyor. 

Düşünce kuruluşu Chatham House'ın Irak uzmanı Renad Mansour, "Elitler çok fazla para harcayıp koltukları kazanıyor ve sonra bunları pazarlıkta kullanıyor. Onlar devletin servetine erişmek için yatırım yapıyor" yorumunu yapıyor. 

Irak - Reuters

Erbil, Duhok ve Süleymaniye seçim bölgelerinde 2 milyon 800 bini aşkın seçmen bulunuyor (Reuters)


Mezhepçilik oyları nasıl etkiliyor?

Seçim kampanyaları ülkedeki sorunlara somut çözüm önerilerinden çok, mezhep aidiyetlerine vurgu yapıyor.

Ülkenin yöneticilerinin ABD işgali sırasında etnik köken ve mezheplere göre belirlendiğini hatırlatan uzmanlar, mevcut durumun da o dönemin yansıması olduğunu söylüyor. 

Her zaman meclis başkanı Sünni Araplardan, cumhurbaşkanı Kürtlerden, başbakansa Şii Araplardan seçiliyor. 

Bu sistemin demografik temsiliyeti hedeflediği savunulsa da asıl etkisi, himaye zincirlerini güçlendirmek oldu. Tüm siyasetçiler kendi etnik kökeni veya mezhebine oynuyor. 

Pek çok Iraklı bu durumdan rahatsız. 2019-2021'de yüzbinlerce Iraklı sivil toplum adaylarını meclise sokmaya çalıştı. Yeterli başarı sağlanamayınca bu hareket gücünü yitirdi. 


Independent Türkçe, New York Times, AA

Derleyen: Eren Umurbilir

DAHA FAZLA HABER OKU