İnsan Hakları Derneği (İHD), Cumartesi Anneleri, siyasetçiler ve kayıp yakınları, söz konusu ürünlerin derhal satıştan kaldırılmasını istedi. İnsan hakları savunucuları, “Beyaz Toros” baskılı ürünlerin satışının yalnızca kayıp yakınlarını değil, tüm toplumun vicdanını yaraladığını belirtti. Açıklamalarda, 1990’lı yıllarda devletin güvenlik politikalarıyla ilişkilendirilen “Beyaz Toros”un bir moda öğesi haline getirilmesinin, hafızaya saldırı anlamına geldiği vurgulandı.
İHD: Beyaz Toros pazarlanamaz
İnsan Hakları Derneği (İHD), “Beyaz Toros, faili meçhul cinayetlerin ve gözaltında kaybedilenlerin simgesidir — Pazarlanamaz!” başlıklı bir açıklama yayımladı.
Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
Trendyol’da ‘Ötüken Online’ adlı üretici tarafından satılan ‘Beyaz Toros’ baskılı tişört, 1990’lı yıllarda işlenen zorla kaybetmelerin ve faili meçhul cinayetlerin simgesi olan bir aracı ticari bir ürüne dönüştürmektedir.
Bu tür ürünler, binlerce insanın acısını ticarileştirmekte, insanlık suçlarını meşrulaştırmakta ve toplumsal hafızayı tahrip etmektedir. ‘Beyaz Toros’, gözaltında kaybetmelerin, faili meçhul cinayetlerin, devlet şiddetinin ve cezasızlığın simgesidir; modanın ya da mizahın konusu yapılamaz. Bu simgeyi ticari bir ürün haline getirmek; yalnızca geçmişte yaşanan ağır insanlık suçlarını hafife almak değil, aynı zamanda bu suçları ve faillerini meşrulaştırmak anlamına gelmektedir. Bu durum, Türk Ceza Kanunu’nun 215. maddesinde düzenlenen ‘suçu ve suçluyu övme yasağı’ ile de bağdaşmamaktadır.
Dernek, Trendyol ve ilgili firmaya çağrıda bulunarak, “Trendyol’u ve ilgili üretici firmayı bu ürünü derhal satıştan kaldırmaya, yakınlarını kaybeden ailelerden ve kamuoyundan açıkça özür dilemeye, insan hakları ve etik değerlere aykırı içeriklerin satışına karşı etkin denetim mekanizmaları kurmaya çağırıyoruz.” ifadelerine yer verdi.
Cumartesi Anneleri: İnsanlığa karşı işlenmiş suç pazarlanamaz
Cumartesi Anneleri de “Beyaz Toros” tişörtlerine sert tepki gösterdi. Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
Beyaz Toros, gözaltında kaybedilen sevdiklerimizin, faili meçhul cinayetlerin ve devlet şiddetinin simgesidir. Bu simgeyi tişörte basıp ‘Toros sevenlere’ başlığıyla Trendyol üzerinden satışa sunmak; işlenen insanlık suçlarını meşrulaştırmak, suçluyu ve suçu övmek anlamına gelir. İnsanlığa karşı işlenmiş bir suçun simgesi ticaretin konusu yapılamaz, pazarlanamaz. Bu ürün derhal satıştan kaldırılmalı; Trendyol ve üretici firma hakkında yasal işlem başlatılmalıdır. Aynı üretici firma, aynı ürünleri Hepsi Burada uygulaması üzerinden satışa devam ediyor. Bir kez daha söylüyoruz: Beyaz Toros, kayıpların ve faili meçhullerin simgesidir. Bu tür ürünlerle insanlık suçlarını meşrulaştıramazsınız. Söz konusu ürünün satışının derhal durdurulmasını ve yasal işlem başlatılmasını talep ediyoruz.
Tepkiler büyüyor
Tepkiler yalnızca insan hakları örgütleriyle sınırlı kalmadı; siyasetçiler ve kayıp yakınları da sosyal medya üzerinden açıklamalarda bulundu. Eski AK Parti Milletvekili Orhan Miroğlu, “Beyaz Toros” simgesinin geçmişteki karanlık dönemi hatırlattığını belirterek şöyle dedi:
Beyaz Toros! Stadyumlarda taşındı. Makam odalarında görüldü MECLİS’in önünde yakıldı ve şimdi de TRENDYOL’da reklamı var! Tek kelimeyle korkunç! Ama aynı zamanda bir ikaz: Beyaz Torosların hakim olduğu düzeni kurmak isteyenler sadece beyaz toros kullananlardan ibaret değil, kitlesel bir destek sessiz sedasız büyüyor!
Eski Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik de sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
Beyaz Toros bu ülkenin hafızasında faili meçhul cinayetlerin ve kayıpların simgesidir. Böyle bir sembolü ticaretin konusu yapmak ne vicdana, ne hukuka, ne de adalet duygusuna sığar. İnsan acısı üzerinden kazanç sağlamak, toplumsal yaraya tuz basmaktır. Adalet susmaz, vicdan unutmaz. Bu saygısızlık cezasız kalmamalıdır.
Cumartesi Anneleri’nden Besna Tosun da tepki gösterdi:
Beyaz Toros, gözaltında kaybedilen sevdiklerimizin ve faili meçhul cinayetlerin simgesidir. Trendyol’da tişörte basılarak satışa sunulmasını kabul etmiyoruz. Bu, suç ve suçluyu övmek, insanlık suçlarını meşrulaştırmaktır. Ürün derhal kaldırılmalı, üretici hakkında yasal işlem başlatılmalı ve yakınlarını kaybeden ailelerden ve kamuoyundan özür dilenmelidir.
Ressam Ahmet Güneştekin de tepki gösteren isimler arasında yer aldı:
Beyaz Toros, sadece bir araç değil; faili meçhul cinayetlerin, kaybolan sevdiklerimizin ve devlet şiddetinin kara simgesidir. Bunu tişörte basıp “Toros sevenlere” başlığıyla satışa sunmak, hafızamızı aşağılamak, insanlık suçlarını meşrulaştırmaktır. Hafıza pazarlanamaz. Acı marka yapılamaz. Hakikat tişörte basılamaz. Trendyol’un bu ürüne alan açması iyi niyetle açıklanamaz. Derhal özür dileyip ürünü kaldırmalı; aksi halde bu suçun sorumluları yargı önünde hesap vermelidir.
Trendyol kaldırdı, İdefix ve Bahriyeli'de satış sürüyor
Tepkiler üzerine Trendyol, “Ötüken Online” tarafından satılan tişörtleri kaldırdı ancak konuya dair açıklama yapmadı. Öte yandan benzer simgenin yer aldığı “JİTEM” yazılı tişörtlerin, Idefix ve Bahriyeli adlı çevrimiçi alışveriş platformlarında hala satışta olduğu ortaya çıktı.
Independent Türkçe
