ABD’nin kaderini değiştiren demiryolları projesi için hayatını feda eden Çinli göçmen işçiler

Daha iyi yaşam standardı hayaliyle Amerika kıtasına gelen Çinli işçiler, ABD'li şirketler tarafından 'ucuz ve verimli' olarak görülüyordu

Amerika'nın batısıyla doğusunu birbirine bağlayan Pasifik Demiryolları'nın açılış töreni, 1869 / Fotoğraf: WikiMedia

ABD Kongresi, 1862 yılında ilk kıtalararası demiryolu projesi olan Pasifik Demiryolu'nu inşa etme kararı aldı.

3077 kilometre uzunluğundaki demiryolu projesinin, ülkenin doğusundan Pasifik Okyanusu’na ulaşarak, Nebraska eyaletindeki Omaha ile Kaliforniya eyaletindeki Sacramento’yu birbirine bağlası hedefliyordu.

Kongre, projeyi ülkenin en büyük iki demiryolu şirketi olan Birlik Pasifik Demiryolları ve Orta Pasifik Demiryolları firmalarına teslim etti.

demiryolu işçileri wikimedia.jpg
Pasifik Demiryolları projesinde çalışan Çinli işçiler / Fotoğraf: Wikimedia

 

İki dev şirket, projenin hızlı ve sağlam olması için, hem ucuz hem de verimli çalışan işçilerden faydalanmak istedi.

Pasifik Demiryolu’nun inşası için en iyi işçiler olarak, çoğu Çinlilerden oluşan göçmenler seçildi.

Yaklaşık 20 bin Çinli göçmen işçi, tren raylarının inşasında çalışmaya başladı. İnşaat sırasında birçok işçi, toprak kayması, hastalık, kaza gibi nedenlerle hayatını kaybetti.

1848-1855 yılları arasında Çinli işçiler, daha iyi yaşam standardı hayaliyle Amerika’ya akın ederken, Kaliforniya’da 'Altına Hücum' dönemi yaşanıyordu.

Altına Hücum dönemi

Altına Hücum dönemi, 24 Ocak 1848'de James W. Marshall'ın Coloma, Kaliforniya'daki Sutter's Mill'de altın bulması ile başladı. Keşif haberi, ABD'nin çeşitli yerlerinden 300 bin insanı Kaliforniya'ya getirdi.

Bu 300 bin kişinin yarısı kara yolu ile gelirken, diğer yarısı yarısı ise deniz yoluyla Kaliforniya'ya ulaştı. Kaliforniya o dönemde göçmenler için şiddet ve tehlike dolu bir yer haline geldi.

1- Pasifik Demiryolu trenini izleyen Çinli işçiler.jpg
Pasifik Demiryolları treni, Amerikanın batısıyla doğusunu birbirine bağlıyordu / Fotoğraf: WikiMedia

 

İyi bir iş umuduyla ABD’ye gelen Çinliler, Amerikalılara göre çok daha kötü koşullarda ve düşük ücretlerde çalışıyordu.

İlk süreçte, Pasifik Demiryolu ihalesini alan iki şirketin yetkilileri, Çinlileri zayıf oldukları ve malzeme taşıyamayacakları gerekçesiyle işe almayı reddetti.

ABD’liler için işe alım kampanyası başlatan iki şirket, büyük bir hayal kırıklığı yaşadı. Çünkü hiçbir ABD’li bu ağır ve tehlikeli işte çalışmak istemiyordu.

Bunun üzerine Orta Pasifik Demiryolları Genel Müdürü Charles Crocker, projenin zamanında bitirilmesi için Çinli işçilerle çalışmayı kabul etti.  

Ancak bu fikir, ABD’li yetkililerin hoşuna gitmedi. Zira Kaliforniya’da, Altına Hücum döneminde gelen Çinlilere karşı bir öfke bulunuyordu. 

çadırdaki çinliler wikimedia.jpg
Çinli işçilerin kaldığı çadırlar / Fotoğraf: WikiMedia

 

Buna rağmen çalışacak işçi bulamayan şirket, 1864 yılında ilk etapta 21 Çinli işçi aldı. İşçilerin yüksek verimini fark eden şirket, bir yıl sonra onlarca göçmeni daha bünyesine kattı.

1865 yılında şirketin CEO’su Leland Stanford, ABD Kongresi’ne mektup göndererek, projenin Çinli işçiler olmadan tamamlanamayacağını anlattı.

Kısa bir süre sonra, proje Kaliforniya’dan daha fazla Çinli işçi çekti ve iki yıl içinde Pasifik Demiryolu projesinde çalışan işçilerin yüzde 90’ı Çinlilerden oluştu.

Demiryolu inşasında tecrübesiz olan işçiler, haftanın 6 günü çok ağır şartlarda çalıştırıldı. Birçok aşamada ölümle burun buruna geldi. Bazılarının patronlar tarafından fiziksel şiddete maruz kaldığı raporlandı. Hastalık, dinamit patlamasından kaynaklanan toprak kayması ve aşırı yorgunluk gibi nedenlerle yüzlerce işçi hayatını kaybetti.

Düşük ücretle çalıştırılan Çinli işçiler, haftalık 26 dolar kazanıyordu. Bu da bir Amerikalının yarı maaşı demekti.

tren istasyonu yeni Chang Lee.jpg
Pasifik Demiryolları'nın Utah'taki istasyonunun günümüzdeki hali / Fotoğraf: NY Times

 

Bunun yanında Çinli işçilerden yemeklerini kendileri almaları isteniyordu.

1867 Haziran ayında, çalışma şartlarından şikayetçi olan işçiler greve başladı. Uzun uğraşlar sonucu ikna edilen işçilerin şartlarında iyileştirmeler yapıldı.

Çinli işçiler sayesinde dönemin en büyük projesi olan Pasitik Demiryolları hattı 1869 Mayıs ayında açıldı.  Yeni demiryolu, Amerikalıları ülkenin batısından güneyine rahatlıkla taşıyabilecekti.

150 yıl sonra torunları aynı yerde

Kıtaları birleştiren demiryolu, Amerikan tarihi için de dönüm noktası oldu. Ülkenin zedelenmiş ekonomisi, demiryolu sayesinde canlanacaktı.

kolaj.jpg
Çinli işçilerin torunları, aynı yerde poz verdi / Fotoğraf: NY Times

 

Pasifik Demiryolu’nun açılışından 150 yıl sonra Çinli işçilerin torunları ve akrabaları, ilk istasyona gelerek anma töreni düzenledi.

ABD Ulaştırma Bakanı Elaine Chao, ülkenin Çinli işçilere büyük bir teşekkür borcu olduğunu söyledi.


 

Farklı kaynaklardan Independent Türkçe için derleyen: Abdurrahman Koç

DAHA FAZLA HABER OKU