Home Credit Bank'ın CEO'su ve Kazakistan Halklar Asamblesi Üyesi Nadirova, ülkedeki durumu anlattı: Çok sayıda güvenlik görevlisi protestocuların tarafına geçti

Kazakistan'da LPG zammı nedeniyle başlayan gösteriler kontrol edilmez bir noktaya geldi. Hükümet istifa etti. Birçok devlet kurumu yakıldı ve OHAL ilan edildi. Ülkedeki gidişatı Kazakistan’da yaşayan Narin Nadirova değerlendirdi

Kazakistan'da LPG'nin litre fiyatının 60 tengeden (0,14 dolar) 120 tengeye çıkarılması, halkı sokağa döktü.

Ülkenin Hazar Denizi kıyısındaki Mangistau eyaletine bağlı Janaözen kentinde geçen pazar günü araç sürücüleri, LPG fiyatına yapılan zammı protesto etmeye başladı.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Protesto gösterisi kısa sürede ülkenin tüm petrol ve doğalgaz rezervlerinin bulunduğu batı kesimindeki Aktau başta olmak üzere Atırau, Aktöbe, Oral, Almatı ve Astana (Nur Sultan) şehirleri dahil ülkenin büyük kesimine yayıldı.

Hükümet LPG fiyatını litre başına 50 tengeye düşürdüklerini açıklamasına rağmen protesto gösterileri devam etti. 

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, dün sabah saatlerinde Başbakan Askar Mamin başkanlığındaki hükümetin istifasını kabul etti ancak göstericilerin sokaktaki bekleyişi sürüyor. 

Kamu güvenliğini sağlamaya yönelik durumun ağırlaşması nedeniyle ilk önce Almatı ve Mangistau bölgelerinde 5 ile 19 Ocak tarihleri arasında sokağa çıkma yasağı getirildi.

Salı gecesi boyunca devam eden protestolar dün öğle saatlerine doğru yeniden alevlendi.

Ancak valilik, belediye, adliye ile polis ve askeri araçların yakılması nedeniyle ülkenin genelinde Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edildi.

Almatı Halk Sağlığı Departmanı, gösterilerde 200'e yakının kişinin yaralandığını aktardı.

Güvenlik görevlilerinin de içinde olduğu birçok kişi hayatını kaybetti.

 

Nur Sultan Nazarbayev'in heykeli yıkıldı
Nur Sultan Nazarbayev'in heykeli yıkıldı / Fotoğraf: Twitter

 

Ülkenin eski Cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayev'in başkent Nur Sultan'daki heykelinin (Astana) yıkıldı.

Almatı havalimanın göstericilerin kontörlünde olduğu ve Nazarbayev'in ülkeyi terk ettiği gelen iddialar arasında.

Home Credit Bank'ın CEO'su ve Kazakistan Halklar Asamblesi Üyesi Narin Nadirova, Kazakistan'da yaşanan son gelişmeleri Independent Türkçe'ye değerlendirdi.

 

Narin Nadirova
Narin Nadirova / Fotoğraf: Independent Türkçe

 

Nadirova'nın sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:

"Zam bardağı taşıran son damla oldu"

Kazakistan'da ne oluyor, son durumu kısaca özetler misiniz?

Doğalgaz zammı nedeniyle başlayan gösteriler Kazakistan'daki durumu kontrol edilemez bir noktaya getirdi. LPG litre fiyatı 60 yenge iken yüzde yüz zam ile 120 tengeye çıkarıldı. Aslında doğalgaz zammı bardağı taşıran son damla oldu. İlk protesto gösterileri Hazar Denizi kıyısındaki Aktau ve Janaözen kentlerinde başladı. Ülkenin en zengin petrol ve doğalgaz rezervlerinin olduğu bu kentlerde genel anlamda halk hükümetten memnun değil. Son zamlarla beraber halk sokağa döküldü. İlk önce ülkenin batısında başlayan gösteriler Almatı ve oradan da başkent Nur Sultan'a sıçradı. Durumun kontrolden çıktığı gören yöneticiler tüm ülke genelinde OHAL ilan etti.

"Hükümet göstericileri kontrol etmekte zorlanıyor"

Polis başta olmak üzere güvenlik güçlerinin saf değiştirdiği doğru mu?

Evet. Birçok kentte polis gibi çok sayıda güvenlik görevlisi protestocuların tarafına geçti. Durum gittikçe kötüleşiyor. Almatı'da valilik, belediye, adliye ile polis ve askeri araçlar ateşe verilerek yakıldı. Hükümet protestocuları kontrol etmekte çok zorlanıyor. 

 

Kazakistan'da protestolar sürüyor
Kazakistan'da protestolar sürüyor / Fotoğraf: Twitter

 

"Sistemin değişmesi talep ediyor"

Neden hükümetin istifa etmesine rağmen gösteriler durmuyor?

Protestolar zam nedeniyle başladı ama göstericiler Cumhurbaşkanı Tokayev'in de istifa etmesini istiyor. Halk sistemin değişmesini talep ediyor. Ülkeyi 28 yıl boyunca yöneten Nazarbayev, 2019'da görevi Tokayev'e devretti. İkisi birbirine çok yakın. Görünürde Nazarbayev görevi devretti ama Güvenlik Konseyi Başkanlığı'nı elinde tutmaya devam etti. Bu görevde olan biri fiili olmasa da gücü elinde bulunduran kişi anlamına geliyor. Kazak halkı ülkede iki devlet başkanı olduğunu düşünüyor ve bu halk arasında rahatsızlığa neden oluyordu. En azından düne kadar durum böyleydi. 

"Halkın yüzde 60'ı kredilerle yaşıyor"

Halk Nazarbayev'den memnun muydu?

Kazakistan Orta Asya'da bulunan en zengin ülkelerden biridir. Etnik bakımdan da çok zengin. Ülkede 130 etnik grup yaşıyor. Doğrusu Nazarbayev 28 yıllık iktidarı döneminde halk için çok güzel hizmetler yaptı. Hakkını teslim etmek gerekir. Ancak son dönemde ekonomik durum gittikçe kötüleşti. 19 milyon nüfusa sahip Kazakistan, zengin kaynaklara sahip ama bunun halka yansıması pek olmuyor. Halk 'ülke zengin ama bunun bize faydası olmuyor' diyor. Özellikle son 4 yılda Kazak halkının yaklaşık yüzde 60'ı krediler ile yaşıyor. İşim gereği bunu biliyorum. Bazı ürünlerin fiyatı yüzde yüz oranında arttı. Ekonomik durum gittikçe kötüleşiyor. Haliyle bu sorunlar damla damla büyüyerek bugüne geldi. Doğrusu bu yeni bir şey değil.

 

Ülkenin genelinde OHAL ilan edildi
Ülkenin genelinde OHAL ilan edildi / Fotoğraf: AA

 

"Varlıklı kişilerin özel jetlerle ülkeden ayrıldığı söyleniyor"

Nazarbayev'in göstericiler karşısındaki tavrı nedir?

Henüz bağımsız kaynaklarca doğrulanmadı ama eski Cumhurbaşkanı Nazarbayev'in Güvenlik Konseyi Başkanlığı'ndan istifa ettiği söyleniyor. Hatta bazı iddialara göre ülke dışına çıktığı ifade ediliyor. Nazarbayev'e yakın varlıklı kişilerin özel jetlerle Kazakistan'dan Avrupa'ya gittiği dillendirilen iddialar arasında yer alıyor. Son olarak Almatı havalimanının kontrolünün de göstericilerin elinde olduğu bilgisi geldi.

"Ülkede 130 etnik grup yaşıyor"

Protesto gösterilerinin arkasında dış güçlerin parmağı olabilir mi?

Aslında bunu söylemek çok zor. Doğrusu Kazakistan'da parti olarak bir muhalefet de söz konusu değil. Olaylar biraz da doğal gelişti ve halkın öfkesi durumu bu hale getirdi. Gerçekten Kazak halkı çok toleranslı bir halktır. Dediğim gibi ülkede 130 farklı etnik grup yaşıyor. Dünyada Kazakistan gibi başka bir örnek yok ve bu da Nazarbayev'in çabasıyla olmuştur.

 

Gösterilerde güvenlik güçleri dahil birçok kişi hayatını kaybetti
Gösterilerde güvenlik güçleri dahil birçok kişi hayatını kaybetti / Fotoğraf: Twitter

 

"Şimdilik kontrol biraz zor görünüyor"

İnternet ne durumda, hala kesik mi?

Evet, Kazakistan genelinde internet hala kapalı. Ben de VPN üzerinden sizinle görüşüyorum. Yarına kadar ne olur bilemeyiz. Göstericiler dışında herkes evinde ve durumun ne olacağını bekliyor. Dileğim yarına kadar olayların yatışması. Cumhurbaşkanı Tokayev bugün yaptığı açıklamada sert önlemlere başvuracağını ve halktan destek talebinde bulundu. Ancak olayların kontrol altına alınması şu an için biraz zor görünüyor. Çünkü halkın yönetime olan güveni sarsmış. Hükümet istifa etti ama halk, cumhurbaşkanı değişmedikçe gelen yeni hükümetin de bir şey yapamayacağını düşünüyor. Nazarbayev'in tüm görevlerinden istifa etmesi olumlu bir gelişme, çünkü bu halkın öfkesini biraz yatıştırabilir.

"Kazakistan'da 100 bin Kürt yaşıyor"

Kazakistan'da ne kadar Kürt yaşıyor, onlara yönelik bir risk var mı?

Kazakistan'da 100 bin civarı Kürt yaşıyor. Şu ana kadar Kürtlere yönelik olumsuz bir duruma rastlamadık, doğrusu olumsuz bir durumun olacağını da düşünmüyorum. Sisteme karşı yapılan protesto gösterilerinde daha çok Kazaklar yer alıyor. 

 

Kazakistan'da protestolar sürüyor
Protestolarda birçok kamu kuruluşu, polis ve askeri araçlar ateşe verildi / Fotoğraf: Twitter

 

"Kürtlerin kanaat önderleri katılmama çağrısı yaptı"

Kürtler de protesto gösterilerinde yer alıyor mu?

Hayır. Kürtler protesto gösterilerinde yer almıyor. Kanaat önderlerimiz halkımızın protesto gösterilerine katılmaması yönünde çağrılarda bulundu. Kazakistan nüfusunun yüzde 40'ını oluşturan Ruslar bile gösterilerden uzak duruyor. Dediğim gibi genelde Kazaklar yer alıyor.

 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU