Bilim insanlarının "canlı robot" diye nitelediği Xenobotlar, kendilerini kopyalamayı başardı.

Milimetre boyutundaki bu biyolojik makinelerin çoğalma yeteneğine kavuşması, sentetik organizma biyolojisinde çarpıcı bir atılım olarak görülüyor.

Xenobotlar aslında 2020’de, ABD’deki Tufts Üniversitesi'nden Michael Levin ve meslektaşları tarafından üretilmişti. Kurbağaların derilerindeki kök hücrelerden oluşturulan organizmalar, adlarını da hücrelerin ait olduğu kurbağa türü Xenopus laevis'ten almıştı.

Sayısız hücreyi bir araya getiren araştırma ekibi, yapay elektrotlar aracılığıyla bunların bir gövde gibi kendiliğinden hareket etmesini sağlamıştı. Organizmaların ayrıca gruplar halinde birlikte çalışabildiği ve kendi kendilerini iyileştirebildiği görülmüştü.

Yeni araştırmada ise bu organizmaların, bitkilerde veya hayvanlarda daha önce hiç görülmemiş bir çoğalma biçimiyle kendini kopyaladığı keşfedildi.

Bulgulara göre Xenobotlar, gevşek hücreleri gövdelerinden ayırarak ve onları daha fazla kümeye dönüştürerek "yavrulayabiliyor". 

Vermont Üniversitesi, Tufts Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'ndeki bilim insanlarından oluşan araştırma ekibi, başlangıçta küre şeklinde olan ve yaklaşık 3 bin hücreden oluşan Xenobotların çoğalabildiğini saptadı.

Ancak bu nadiren ve yalnızca belirli koşullarda altında gerçekleşiyordu. Ekip, organizmaların üreme mekanizmasına "kinetik replikasyon" adını verdi. Bu, moleküler düzeyde gerçekleştiği bilinen ama daha önce hücreler veya organizmalar ölçeğinde hiç gözlemlenmemiş bir süreçti.

Daha sonra yapay zekadan yararlanan araştırmacılar, kopyalama sürecini daha etkin bir hale getirmek için hangi vücut şeklinin daha ideal olduğunu test etti. Bunun sonucunda 1980'lerin video oyunu Pac-Man şeklindeki organizmaların rahatlıkla üreyebildiği anlaşıldı.

Pac-Man şeklindeki Xenobotlar, yüzlerce minik kök hücreyi ağızlarında topluyor ve birkaç gün sonra bu hücre demeti yeni Xenobotlara dönüşüyordu.

Hakemli bilimsel dergi PNAS’ta yayımlanan araştırmanın ortak yazarı Michael Levin, "Buna hayran kaldım" diye konuştu. Bir diğer ortak yazar Joshua Bongard da şu açıklamalarda bulundu:

Doğru tasarımla kendilerini kendiliğinden kopyalıyorlar.

Öte yandan söz konusu organizmaların yalnızca 7 günlük ömrü var. Ancak buna rağmen özellikle tıpta ve çevre temizliğinde çok kullanışlı olabilirler.

Bilim insanları Xenobotların su yollarından mikroplastik toplama veya insan vücudunun farklı bölgelerine ilaç iletimi gibi görevleri yerine getirebileceğini söylüyor.

Buna göre gelecekte Xenobotlar sayesinde ameliyatlara gerek bile kalmayabilir.

Independent Türkçe, Futurism, The Guardian, CNN International

Derleyen: Çağla Üren