G20'de Bolsonaro-Erdoğan görüşmesi ve Brezilya'daki tepkiler

İtalya'nın başkenti Roma'da düzenlenen G20 Devlet Başkanları Zirvesi'nde, Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro ile Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ayaküstü sohbet etti.

Brezilya Cumhurbaşkanı Bolsonaro'nun, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşme Twitter'ın Brezilya gündeminde 2 gün manşette kaldı ve gündemin ilk sırasına oturdu.

İki mevkidaşın ayaküstü gerçekleştirdiği sohbette Bolsonaro'nun "Brezilya ekonomisinin güçlü bir şekilde geri geldiği" ve ayrıca "Petrobras'ın bir sorun olduğu" sözleri; Brezilya medyası ve siyasetinde, "Bolsonaro'nun gerçekleri çarpıtması ve yabancı bir devlet başkanına milli petrol şirketi Petrobras'ı kötülemesi" yüzünden tepkiyle karşılandı.

Bu kısa ve planlanmanmış görüşme yüzünden Brezilya medyası ve siyaseti, Cumhurbaşkanı Bolsonaro'ya oldukça kızgın.

Bolsonaro'nun uluslararası bir toplantıda yabancı bir devlet başkanına ülkesinin iç sorunlarından bahsetmesi hoş karşılanmadı. Nitekim Brezilya milli kültürü de ülkenin uluslararası imajı konusunda oldukça hassastır. 

İki cumhurbaşkanı arasındaki iki dakikalık diyalog, Brezilyalı gazeteci Jamil Chade tarafından kaydedildi ve Chade'ın Twitter sayfasında video olarak yayımlandı.

Bolsonaro ve Erdoğan arasındaki konuşmanın tamamı şöyle:

Erdoğan: Brezilya'da durum nasıl?

Bolsonaro: Pekala iyi. Ekonomi güçlü bir şekilde geri geliyor, medya her zamanki gibi saldırıyor. İyi tutunuyoruz (dayanıyoruz anlamında). Dünyanın hiçbir yerinde devlet başkanı olmak kolay değil, kolay değil.

Erdoğan:Brezilya çok fazla petrol kaynağına sahip.

Bolsonaro: Evet, evet.

Erdoğan: Petrobras. (Cumhurbaşkanı Erdoğan, Brezilya Milli Petrol şirketi Petrobras'ın önemini hatırlatıyor.) 

Bolsonaro: Petrobras bir sorun. Ama tekelleri kırıyoruz, çok büyük bir tepki var. Yakın zamana kadar bir siyasi parti şirketiydi. (Bolsonaro, Petrobrası bir süredir özelleştirmeye çalışıyor. Şirket bir süredir sivil yöneticilerin yolsuzlukları yüzünden tepki çekti. Ardından Bolsonaro hükümeti tarafından, yönetimine atanan asker kökenliler nedeniyle eleştiri alıyor).

Erdoğan: Seçim ne zaman olacak Cumhurbaşkanı?

Bolsonaro: 11 ay sonra.

Erdoğan: Demek ki seçim zamanına kadar yapacak çok işiniz var.

Bolsonaro: Evet, evet. İyiyim, halk desteği çok var, iyi bir bakanlar kurulu (generalleri kastediyor) ekibimiz var, kimseden adaylık kabul etmedim, herkesi içeri aldım, Silahlı Kuvvetleri onurlandırdım, bakanların 1/3'ü asker, profesyonel. Kolay değil. İşleri doğru yapmak daha zordur.

Brezilya Cumhurbaşkanı Bolsonaro, şuan herhangi bir siyasi partiye dahil değil. Yani partisiz. Ancak Kongredeki sağ muhafazakar/milliyetçi partilerin ve evanjeliklerin desteğini alıyor.

Bolsonaro ayrıca Erdoğan'a, Petrobras'ın "yakın zamana kadar siyasi bir parti olduğunu" ve hükümetinin bu gerçeği değiştirdiğini söyledi.

Grupo do Bandeirantes köşe yazarı Jamil Chade, Twitter'da yayımladığı video görüntülerinden sonra Bolsonaro ve Erdoğan arasındaki bu diyaloğu da sosyal medya hesabından ifade etti.

Bolsonaro, Erdoğan ile görüşmeyi bilerek istedi

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Roma'daki G20 Zirvesi'nin toplantı salonunun antresindeki bir kahve salonuna girerken, elinde bir şeyler atıştırıp maskesini çıkardıktan kısa bir süre sonra Bolsonaro 20'den fazla kişi arasından sıyrılarak yanına yaklaştı.

Bolsonaro, Erdoğan'ın Olaf Scholz ile konuştuğu grubu işaret ederek, tercümanına "Bana orada yardım edin" dedi.

Öncelikle Brezilya Cumhurbaşkanı Bolsonaro ve Ekonomi Bakanı Paulo Guedes, Erdoğan'a yaklaştı. Sonra üçlü konuşmaya başladı ve Erdoğan, Bolsonaro'ya Brezilya'daki durumun nasıl olduğunu sordu. Erdoğan, Bolsanora'dan yanıt olarak, yukarıda ifade ettiğimiz bilgileri duydu.

Yaklaşık iki dakikalık görüşmede Bolsonaro, Erdoğan'a Türkiye hakkında herhangi bir soru sormadı. Bir süre sonra arkasını dönüp Boris Johnson ile konuşmaya başlayan Scholz'a da tek kelime etmedi.

Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a "Petrobras bir sorundur" dediği ifade; Almanya Başbakanı olacak Sosyal Demokrat Olaf Scholz'un da bulunduğu bir liderler çemberinde söyledi. Ancak bu durum, Brezilya Cumhurbaşkanı tarafından görmezden gelindi.
 

Fotoğraf: Diego Vara/Reuters

Bolsonaro, Petrobras'ı Erdoğan'a neden kötüledi?

Bolsonaro, bir süredir Petrobras'tan şikayet ediyordu. Petrobras'ın fiyat politikası, akaryakıt fiyatlarındaki artıştan sorumlu faktörlerden biri oldu.

Başkan, bu politikaya müdahale etme niyetinde değil, ancak daha yüksek akaryakıt fiyatlarının yükünü çekiyor.

Son zamanlarda Bolsonaro, Petrobras'ı özelleştirmeyi düşünüyordu. Dolayısıyla Erdoğan'ın 'Petrobras' sorusu Brezilya kamuoyunda tartışılan konuların tam ortasına oturdu.

Başkan Bolsonaro bazen, artan yakıt fiyatlarını frenlemek istediğini ve bazen de özelleştirilmesi gerektiğini söyleyerek Petrobras'ı defalarca eleştirdi.

Geçen hafta şirketin bilançosunun açıklanmasına dakikalar kala Bolsonaro, bu kadar kârlı olmaması gerektiğini söylediğinde eleştiriler yüksek bir noktaya ulaştı. Rekor kazançlara rağmen Petrobras'ın hisse fiyatları ertesi gün düştü.

Özetle Bolsonaro, bilanço açıklanmadan önce Petrobras'ın 'yüksek kârını' eleştiriyor.
 

Fotoğraf: Diego Vara/Reuters

2022'de yeniden seçime aday olan Bolsonaro, artan enflasyon gibi faktörler nedeniyle popülaritesinin düşmesiyle karşı karşıya kaldı. Ülkede akaryakıt başta olmak üzere hayat pahalılığı artmış durumda.  

Bolsonaro, Erdoğan'a Brezilya ekonomisinin Kovid-19 krizinden sonra toparlandığını söyledi. Enflasyondaki yükselişe değinmeden, "Ekonomi çok güçlü dönüyor. Medya her zamanki gibi saldırıyor. İyi direniyoruz. Dünyanın hiçbir yerinde devlet başkanı olmak kolay değil" dedi.

Fakat IMF 2021 yılında, Brezilya ekonomisini G20 ülkeleri arasında en düşük büyüme gösteren ülke olarak açıkladı. IMF'ye göre Brezilya, koronavirüs krizine karşı uyaranların olumsuz etki yaptığı ülkelerden biri oldu.

Nitekim fiyatlardaki artış, Brezilya Merkez Bankası'nın ülkenin temel faiz oranı olan Seliç'i 1,5 puan artırarak 2002'den bu yana en büyük artış olan yüzde 7,75'e yükseltmesine neden oldu. 

Sonuç olarak Roma G20 toplantısında Bolsonaro ve Erdoğan (kendiliğinden gelişmiş olsa da); Bolsonaro'nun özel ilgisi nedeniyle ayaküstü ikili bir görüşme gerçekleştirdi.
 

Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsanaro / Fotoğraf: Reuters

Bolsonaro; ekonomi, medya, bürokrasi ve milli petrol şirketi Petrobras'a yönelik eleştiriler yüzünden Brezilya ana akım medyasında tepkiyle karşılandı. 

Türk kamuoyu açısından sıradan uluslararası bir toplantıda yapılmış nezaket görüşmesinde öte bir durum olarak algılanmadı.

Nitekim Bolsonaro'nun Erdoğan karşısında heyecanlı ve mutlu oluşu, görüşmenin spontane geliştiğini de net bir şekilde gösteriyor. 

Nihayetinde bu tip görüşmelerin sayısının artması Brezilya-Türkiye ilişkilerine olumlu katkı sağlayarak yukarı doğru bir ivme katacaktır.

Bolsonaro, Erdoğan ile görüşmeyi bilerek istedi; ancak Erdoğan'ın sorduğu sorulara verdiği cevaplar yüzünden Brezilya'da bilmeden başına büyük bela aldı. Çünkü ülke iki gündür bu görüşmeden çıkan cevapların tartışmasını yaşıyor.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.