Dünya genelinde milyonlarca kişi Kovid-19 aşısı olmak için kolları sıvadı. Birçok kişinin aklında da şu soru var: Neden kollar yerine bacakları sıvamıyoruz?

ABD'deki Purdue Üniversitesi'nden hasta bakımı uzmanı, Doç. Dr. Libby Richards, The Conversation'da kaleme aldığı yazıda aşıların neden koldan uygulandığını anlattı.

Kaslarda bağışıklık hücreleri var

Rotavirüs aşısı gibi bazı aşılar, ağızdan veya burundan uygulanabiliyor. Ancak aşıların büyük kısmının kol kasından iğneyle yapıldığı biliniyor. Buna "kas içi enjeksiyon" ismi veriliyor.

Dr. Richards'a göre kaslar, son derece uygun bir aşı uygulama alanı çünkü kas dokusu önemli bağışıklık hücreleri içeriyor. Bu bağışıklık hücreleri, aşıyla vücuda sokulan ve "antijen" ismi verilen ölü mikrobu veya etkisizleştirilmiş mikrop parçacığını tanıyor.

Kas dokusundaki bağışıklık hücreleri bu antijenleri alıyor ve lenf düğümlerine iletiyor. Dr. Richards, bu süreci şöyle açıklıyor:

Lenf düğümleri bağışıklık sistemimizin temel bileşenleridir. Burada aşılardaki antijenleri tanıyan ve antikor oluşturma sürecini başlatan daha fazla bağışıklık hücresi vardır.

İşte bu şekilde aşının bağışıklık sistemine tanıttığı mikrop vücuda doğal yollardan girdiğinde tepki oluşturulabiliyor ve vücudun mikrobu yenmesine olanak tanınıyor.

Diğer yandan Dr. Richards, lenf düğümlerinin, aşıların uygulandığı bölgelere yakın noktalarda kümeler halinde bulunduğunu söylüyor:

Koltuk altı bölgesinde bulunan lenf düğümlerine yakın olduğu için birçok aşı deltoide (omuz kasları) enjekte edilir.

Omuz kasları, riski de azaltıyor

Kas dokusu ayrıca vücudun aşıya gösterebileceği reaksiyonu sınırlı bir bölgede tutabiliyor. Örneğin aşının omuz kasına uygulanması, enjeksiyon bölgesinde yerel iltihaplanma veya ağrıya neden olabiliyor. Ancak bu iyi bir şey.

Dr. Richards'a göre bazı aşılar yağ dokusuna enjekte edilirse tahriş ve iltihaplanma olasılığı artıyor çünkü yağ dokusunda kan akışı zayıf ve bu da aşıdaki bazı bileşenlerin emilimini engelleyebiliyor.

Yaygın tahrişi ve iltihaplanmayı önlemek için adjuvanları (aşıdaki yardımcı maddeler) veya antijene karşı bağışıklık tepkisini artıran bileşenleri içeren aşılar kas içinde verilmelidir.

Dr. Richards, aşının uygulanacağı bölgenin seçimindeki bir diğer belirleyici faktörün, kasın boyutu olduğunu belirtiyor.

Uzmana göre üç yaş ve üstü bireylerde aşı genellikle deltoid kasında uygulanıyor. Ancak daha küçük çocuklarda aşılar, uyluk kasından enjekte ediliyor. Çünkü onlarda kol kasları henüz gelişmemiş oluyor ve çok küçük kalıyor.

Öte yandan işin bilimsel boyutunun yanında bir de toplumsal yanı var. Zira aşıların koldan uygulanması, toplu aşılama merkezlerinde büyük kolaylık sağlıyor.

Örneğin Dr. Richards, "Toplu aşı merkezinde pantolonunuzu indirdiğinizi hayal edebiliyor musunuz?" diye soruyor.

Kolunuzu kıvırmak çok daha kolaydır ve daha çok tercih edilir. Grip mevsiminde veya Kovid-19 gibi salgınlarda sağlık sistemi kısa sürede olabildiğince çok kişiyi aşılamaya ihtiyaç duyar. Bu nedenle grip aşısı ve Kovid-19 aşısı söz konusu olduğunda ve diğer faktörler de hesaba katıldığında çoğu yetişkin ve çocuk için tercih edilen aşı yolu kollardır.

Independent Türkçe, The Conversation

Derleyen: Çağla Üren