Yıllardır sıkça tartışılan bir konu: Araplar, Osmanlı'ya ihanet etti mi, etmedi mi?
Bu soruya yanıt ararken, elimizdeki en güvenilir kaynaklara, yani Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Genelkurmay ve devlet arşivlerine baktım. Ve veriler, iddiaların çoğunun tarihî gerçeklerle örtüşmediğini gösteriyor.
↠ Araplar bize gerçekten ihanet etti mi, yoksa tarih bize yanlış mı anlattı?
↠ I. Dünya Savaşı'nda İngilizler Arap isyanlarını planladı mı?
↠ Kral Abdullah: "Sultan Abdülhamid olsaydı isyan etmezdik"
↠ Türkiye'nin ulusalcı politikası, Araplarla ilişkileri nasıl çarpıttı?
I. Dünya Savaşı başladığında İngiltere, Osmanlı'ya karşı Arap isyanlarını uzun yıllar öncesinden planlamıştı. Oxford Şarkıyat Enstitüsü mezunu uzmanlar, bölgede isyan çıkarmak için görevlendirilmişti. Ama savaş sırasında Osmanlı'ya karşı silah altına giren Arap sayısı, İngilizlerin hedeflediği 200 binin çok altında kaldı: Sadece 15 bin civarında, hem de bu sayı en toplu hâlde hareket eden birliklerle sınırlıydı.
Arap milliyetçiliği yükseliyordu elbette; Suriye, Lübnan, Mısır başta olmak üzere Arap coğrafyasında bir kimlik bilinci oluşuyordu. Ama bu, kitlesel bir ihanet anlamına gelmez. Kral Abdullah'ın kendi ifadeleri de bunu gösteriyor: “Asla devlete isyan etmedik. Sadece hükümete ve İttihatçılara karşı çıktık. Sultan Abdülhamid iktidarda olsaydı bunu yapmazdık.” Bu sözler, Arap liderlerin niyetinin ihanet olmadığını açıkça ortaya koyuyor.
Türkiye Cumhuriyeti'nin ulusalcı politikaları ise Araplarla ilgili algıyı farklı bir biçimde şekillendirdi. 1923'ten itibaren kurulan ulus devlet anlayışı, bazı tarihî süreçleri, özellikle de Arap coğrafyasındaki Osmanlı etkilerini, bir düşman söylemiyle yeniden yorumladı. “Araplar bizi arkadan vurdu” miti böyle ortaya çıktı. Arap tarafında da benzer bir algı vardı: “Türkler İslam'a ihanet etti, Müslümanlara zarar verdi” söylemi, kendi ulusal kimliklerini inşa etmek için kullanıldı.
Elimizdeki belgeler ve arşiv kayıtları, Arapların Osmanlı'ya karşı kitlesel bir ihanet girişiminde bulunmadığını gösteriyor. O dönemde yaşananlar, yanlış yorumlar ve ulusalcı söylemlerle zaman içinde çarpıtıldı. Tarihi belgeler ışığında bakıldığında, “ihanet” söylemi büyük ölçüde yanlış anlaşılmaların ve manipülasyonların ürünüdür.
"Hafıza Atlası"nın tüm bölümleri Independent Turkish YouTube kanalında yayında.
© The Independentturkish
