2025'in ilk 6 ayını kapsayan hayvan hakkı ihlalleri raporu yayımlandı. Sadece medyaya yansıyan olayları içeren raporda, çeşitli türlerde en az 477 bin 952 hayvanın yaşam hakkının ihlal edildiği saptandı.

Hayvan Hakları İzleme Komitesi (HAKİM), 2025 yılının ocak, şubat, mart, nisan, mayıs ve haziran aylarında çıkan haberleri özel olarak geliştirilen bir yazılım yardımıyla taradı ve kontrol ederek kategorilere ayırdı.

Yalnızca haber sitelerinde yayımlanan haberlerin dahil edildiği araştırmada, en az 477 bin 952 hayvanın yaşam hakkının ihlal edildiği belirlendi. Bunun yanı sıra en az 194 kovan arı ve 94 ton 660 kilogram deniz canlısının da yaşam hakkının elinden alındığı kaydedildi.

Yaşam hakkının yanı sıra işkence, araçla ezme, zehirleme, dövüş, yasadışı avcılık gibi kategorilerle hayvanların pek çok farklı yolla öldürüldüğü veya acıya maruz bırakıldığına dikkat çekildi. Rapora göre 2025'in ilk 6 ayında en az 318 hayvan işkence ve acı verici muameleye maruz kaldı.

Yasal yolla yapılan avcılık ve ticareti de hayvan hakkı ihlali kabul ettiklerinin altını çizen HAKİM ekibi, raporun biçimi gereği sadece yasa dışı avcılığı ve ticareti değerlendirmeye aldıklarını belirtiyor. Nesli tehlike altında olan yaban keçisinin yanı sıra kınalı keklik, sincap ve ördek gibi en az 4 bin 625 hayvan ve 114 ton 688 kilogram deniz canlısının yasa dışı yollarla avlandığı saptandı. Araştırmada maymun, yılan, sakallı ejder, tarantula, köpek ve buzağı gibi pek çok türden en az 5 bin 852 hayvanın yasaya aykırı şekilde ticaretinin yapıldığı belirlendi.

Raporda arı ve balıklarla ilgili çoğu haberde sayılar kovan ve kilogram üzerinden verildiği için bu ifadelerin kullanılmak zorunda kalındığı belirtiliyor.
 

Medyaya yansıyan ihlaller, çeşitli başlıklar altında değerlendirildi (HAKİM)

Kaza yoluyla en az 220, araçla ezme sonucu en az 10 ve ateşli silahla vurma nedeniyle en az 42 hayvanın hakkının ihlal edildiği kaydedildi. Ayrıca en az 237 hayvanın ve 56 kovan arının da zehirlendiği tespit edildi.

İnsanlar tarafından belli bir alana kapatılan hayvanların bunun sonucunda hastalık kapması, sel, yangın, çökme veya kaza gibi olaylarda acı çekmesi veya hayatını kaybetmesinin derlendiği kategoride en az 362 bin 617 hayvan, 229 kovan arı ve 1 ton balık yer aldı.

Bu yılın ilk 6 ayında medyaya yansıyan haberlerde hepsi köpek olmak üzere en az 13 hayvanın cinsel şiddete maruz kaldığı belirlendi.

Hayvan dövüşleri artıyor

Raporda bazı hayvan hakkı ihlallerinin dönemsel olarak arttığına dikkat çekiliyor. Örneğin balık, köpekbalığı, yunus ve caretta caretta ölümlerindeki göze çarpan artışın, iklim krizi ve deniz kirliliğiyle trafiği bakımından denetimsizliğin artmasından kaynaklandığı düşünülüyor.

Bunun yanı sıra Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik durumun da etkisiyle bahis gibi suçların işlenme oranının artmasıyla birlikte horoz dövüşü haberlerinin de arttığı tahmin ediliyor.

Raporda horoz, köpek, deve, boğa gibi en az 3 bin 938 hayvanın dövüştürüldüğü kaydedildi. Bunların bazıları yasa dışı bahislerin yapıldığı ortamlarda, diğerleriyse belediyelerin düzenlediği festivallerde gerçekleşti.

"Katliam Yasası'nın" ardından

HAKİM'in medya ihlal raporunda Hayvanları Koruma Kanunu'nda 2024'te yapılan ve karşıtlarının "Katliam Yasası" dediği değişikliğin etkilerine de yer verildi. 

Belediyelerin, sokakta yaşayan hayvanları topladığı vakaların haber değeri görmediği ve bu durumda sözkonusu yasa değişikliğinin etkisi olduğunun düşünüldüğü ifade ediliyor. 

Diğer yandan ülke genelindeki çeşitli belediyelere ait alanlarda, barınaklarda veya çöplüklerde pek çok köpeğin cesedinin bulunduğu, hayvanların ormana atılarak aç ve susuz bırakıldığı kayıtlara geçti.

 Bu tür olayların yanı sıra barınağı sel basması, barajda su tutulması sebebiyle nehirdeki balıkların ölmesi gibi olaylar kamuyla ilgili ihlaller başlığı altında değerlendirildi. Raporda en az 100 bin 302 hayvanın hakkının bu şekilde ihlal edildiği belirlendi.  

Raporda hem bu başlıktaki hem de diğer kategorilerdeki haberlerde kamu kurumlarının olayın gerçekleşmediği veya başka şekilde gerçekleştiği yönündeki açıklamaları olsa da ihlallerin, haberde yazılan iddia aynı tutularak isimlendirildiği ve bu konuda mesuliyet kabul edilmeyeceği belirtiliyor.