Bazı değerli okuyucularımız, geçen haftaki makalede bahsedilenlerin ister dinsel ister din dışı olsun, aklın değerleri şekillendirmedeki rolünü inkâr edenlerin argümanını çürüttüğünü varsaydılar.

Makalede aklın, insanlığın tek tanrıcılığı keşfedip evreni ve doğayı anlamaya başladığında inanmasının önünü açtığından bahsetmiştim.

Peki, en yüce ve yüksek değerler için akla güvenip, hayatın küçük ayrıntılarında ve detaylarında onun rolünü nasıl inkâr ettik?

Aklın merkeziliğini ve rolünün önemini vurgulamak, bu rolü inkâr edenlerin bilgisiz veya inatçı olduğu anlamına gelmez.

Diğer bilginler gibi onlar da hakikatlere ulaşmak için belirli bir yaklaşım izlerler.

Bu yaklaşıma dayanarak, muhaliflerini tatmin etmeyebilecek, ancak temelsiz olmayan argümanlar inşa etmişlerdir.

Bunu, arkadaşlarımı bir fikir tartışırken veya bir tavır alırken adil olmaya ikna etmek umuduyla söylüyorum.

Fikirleri tartışmak, karşı tarafla savaşmak değildir.

Tıpkı size karşı çıkanlardan izin almadan kendinize bir fikir veya tutum benimseme hakkını tanıdığınız gibi, eğer bir adalet aşığıysanız aynı hakkı onlar için de tanımakta cimri olmamalısınız.

Ahlaki ve dini değerlerin şekillenmesinde aklın rolünü inkâr edenlerin, açıkça birbiri ile örtüşen iki tür argümanı vardır.

İlk tür özetle, bu değerlerin işlevinin insanları mükemmelliğe yönlendirmek olduğu ve bu nedenle mükemmel bir varlık tarafından oluşturulması gerektiğidir.

İnsan aklınınsa mükemmel olmadığını ve mükemmellik iddiasında bulunmadığını biliyoruz.

Öyleyse bu kusurlu varlık nasıl hem değerlerin üreticisi hem de üretimin niteliğini ölçmek için bir ölçüt olabilir?

Bu, davacıyı yargıç yapmaya veya el-Mütenebbi'nin sevgili için yaptığı şu benzetmeye benzer:

Dava sensin ve sen hem davacı hem de yargıçsın.

Bu görüş, vahiy öğretilerini dini ve ahlaki değerlerin tek kaynağı veya en yüce otoritesi haline getirmeyi savunan dini hareketler arasında yaygındır.

Ancak, bu çerçevenin dışında akla tam bir rol verme konusunda ihmalkardırlar.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  25 Eylül 2025 - Eski Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy "Libya davası"nda suç örgütü kurmaktan suçlu bulundu. Eski Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, yolsuzluk dahil dört farklı suçtan yargılandığı "Libya davası"nda suç örgütü kurmaktan mahkum edildi. Fransa'da 2007-2012 yıllarında cumhurbaşkanı olan Sarkozy'nin, "2007'de cumhurbaşkanı seçim kampanyasını yürütmek için o zamanki Libya lideri Muammer Kaddafi'den yasadışı maddi destek aldığı" ileri sürülüyor. Sarkozy'nin 2006 sonuyla 2007 başında seçim kampanyasında Libya yönetiminden 50 milyon euro aldığı iddia ediliyor. İddiaların ardından 2013'te olayla ilgili ön soruşturma açılmıştı. Sarkozy, 21 Mart 2018'de Paris'te gözaltına alınmış, ardından hakkında "seçim kampanyasına yasadışı finansman sağlamak, yolsuzluk yapmak ve Libya kamu fonlarını gizlemek" suçlamasıyla soruşturma başlatılmıştı. (Julien De Rosa/AFP)

• 2/30

  24 Eylül 2025 - Güney Sudan muhalefet lideri ve eski cumhurbaşkanı yardımcısı Riek Machar, Juba'daki Özgürlük Salonu'nda görülen davasının üçüncü duruşmasında sanık sandalyesinde. Machar ve 7 kişi, vatana ihanetin yanı sıra insanlığa karşı suçlar, cinayet, komplo, terörizm, kamu malına ve askeri varlıklara zarar verme suçlamalarıyla da karşı karşıya. Başkent Juba'da özel bir mahkeme tarafından yürütülen duruşma ulusal televizyonda yayımlandı. Açılış konuşmasında, Machar'ın avukatı, yargı yetkisi olmayan "yetkisiz bir mahkeme" olarak nitelendirdiği bir mahkeme tarafından yargılanmasına karşı çıktı. Savunma, Machar'ın cezai olarak yargılanmasının, yaklaşık 400 bin kişinin ölümüne neden olan iç savaşı sona erdirmek için Machar ve Kiir arasında 2018'de imzalanan barış anlaşmasının ruhuna zarar vereceğini savundu. Bu anlaşma, Machar'ın birinci başkan yardımcısı olarak görev yaptığı geçiş hükümetinin temelini oluşturuyor. (Peter Louis Gume/AFP)

• 3/30

  23 Eylül 2025 - İşçiler, Hong Kong'da meydana gelecek Süper Tayfun Ragasa'ya hazırlık olarak güvence altına alınan Çinli sanatçı Ren Zhe'nin "Bulutların Üzerinde" adlı heykelinin yanındaki alanı temizliyor. Yetkililer Süper Tayfun Ragasa'nın şehrin yakın tarihindeki en yıkıcı şiddette olacağı konusunda uyarıda bulunurken, finans merkezine çarpması beklenen tayfun nedeniyle okulları tatil edildi. Hong Kong Gözlemevi, tayfunun merkezinin şehrin 420 kilometre açığına kadar yaklaştığını, fırtına alarmı seviyesinin bugün itibarıyla 3'ten 8'e yükseltildiğini duyurdu. Tayfun nedeniyle, şehirden uzakta ve çevre adalarda bulunan vatandaşlara derhal dönüş yolculuklarına başlamaları tavsiye edilirken bu akşamdan itibaren 700'den fazla uçuşun iptal edileceği belirtildi.Pasifik Okyanusu'nda oluşan yılın ilk "süper tayfunu" Ragasa'nın ilerlediği güzergahta, Filipinler, Tayvan, Hong Kong, Makau ve Çin ana karasında fırtına ve acil durum uyarıları yapılmıştı. (Dale De La Rey/AFP)

• 4/30

  22 Eylül 2025 - Birleşik Krallık'taki Filistin Misyonu Büyükelçisi Husam S. Zomlot, Londra'daki Filistin Misyonu'nda düzenlenen törende Filistin bayrağını göndere çekti. Kanada Başbakanı Carney, Avustralya Başbakanı Albanese, İngiltere Başbakanı Starmer ve Portekiz Dışişleri Bakanı Rangel, Filistin Devleti'ni resmen tanıdıklarını duyurdu. Starmer, X'te paylaştığı yaklaşık 6,5 dakikalık videoda, "Ortadoğu'da dehşet büyürken iki devletli çözüm ve barış umudunu canlı tutmak için çalışıyoruz" dedi. Barış ve iki devletli çözümün "güvenli ve barış içinde bir İsrail'le yaşayabilir bir Filistin'e" işaret ettiğini kaydeden Starmer, "Şu an ikisi de yok. İsrailli ve Filistinli sade vatandaşlar şiddet ve acıdan uzak, barış içinde yaşamayı hak ediyor. diye konuştu. (Frank Augstein/AP)

• 5/30

  21 Eylül 2025 - Formula 1 Azerbaycan Grand Prix'sinde zaferin adı Max Verstappen. Red Bull'un Hollandalı yıldızı pole pozisyonunda başladığı yarışı kazanırken, Mercedes'in Britanyalı pilotu George Russell ikinci, Williams'tan Carlos Sainz ise üçüncü oldu. Pilotlar şampiyonası lideri Oscar Piastri ilk turda yaptığı kaza sonucu yarış dışı kalırken, en yakın rakibi ve McLaren'dan takım arkadaşı Lando Norris ise ancak 8. sırayı alabildi. McLaren'ın takımlar şampiyonu olmasına kesin gözüyle bakılan sezonda bu sonuçlarla şampiyonluk yarışı iyice kızıştı ve yarış severler son 4 yılın şampiyonu Max Verstappen'den bir geri dönüş bekliyor. Sezonun bitmesine 7 yarış kala son durum şöyle: 1. Oscar Piastri (McLaren) – 324 puan 2. Lando Norris (McLaren) – 299 puan 3. Max Verstappen (Red Bull) – 255 puan (Lisi Niesner/Reuters)

• 6/30

  20 Eylül 2025 - Hollanda'nın Lahey kentinde düzenlenen göçmen karşıtı "Hollanda İçin Ayağa Kalk" protestosunda bir polis arabası ateşe verildi. Ülkedeki genel seçimlere yaklaşık bir ay kala düzenlenen protesto, internette "Els Rechts" diye bilinen sağcı bir aktivistin çağrısıyla düzenlendi. Hükümetten daha sert göç politikaları talep eden aktivist daha sonra sosyal medyada yaptığı açıklamada, gösterinin barışçıl geçeceğini düşünerek bu çağrıyı yaptığını söyledi. Yetkililer, kalabalığı dağıtmak için polisin biber gazı ve tazyikli su kullandığını açıkladı. (Josh Walet/ANP/AFP)

• 7/30

  19 Eylül 2025 - Barbie Reynolds, Doha'daki havalimanına indikten sonra kızı Sarah Entwistle'a sarılıyor. Britanyalı çift Barbie ve Peter Reynolds, Afganistan'da yaklaşık 8 aydır gözaltında tutulduktan sonra Katar'ın arabuluculuğuyla bugün serbest bırakıldı. 76 yaşındaki Barbie ve 80 yaşındaki eşi, yaklaşık 20 yıldır Afganistan'da yaşıyordu. Taliban, 1 Şubat'ta gözaltına alınan ikilinin Afganistan yasalarını ihlal ettiğini ve adli işlemlerin ardından serbest bırakıldığını söylese de gözaltı nedenlerini hiçbir zaman açıklamadı. (Karim Jaafar/AFP)

• 8/30

  18 Eylül 2025 - Fransa'nın güneydoğusundaki Marsilya'da, sendikaların Fransa'nın ulusal bütçesi nedeniyle düzenlediği ülke çapındaki grev ve protestolar sırasında bir protestocu meşale yakıyor. Fransa, ülke çapında bir protesto gününe hazırlanıyor. Yetkililere yakın bir kaynak, yaklaşık 800 bin kişinin sokaklara çıkmasının beklendiğini söylüyor. Nadir görülen bir birlik gösterisiyle sendikalar, Fransız halkını, yetkililerin Fransa'nın artan borcunu azaltmak için tasarladığı "korkunç gösteri" niteliğindeki bütçe taslağını protesto etmek için greve çağırdı. (Miguel Medina/AFP)

• 9/30

  17 Eylül 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ın Britanya'ya yaptığı resmi ziyaret sırasında İngiliz "Lead by Donkeys" (Eşekler Tarafından Yönetilen) grubundan aktivistlerin düzenlediği eylemde, kötü şöhretli cinsel suçlu Jeffrey Epstein'le Trump'ın bulunduğu bir fotoğraf Windsor Kalesi'nin bir kulesine yansıtıldı. İngiliz "Lead by Donkeys" grubundan aktivistler, genellikle esprili kampanyalarla politikacıları hesap vermeye çağırıyor. (Lena Voelk/AFP)

• 10/30

  16 Eylül 2025 - Bratislava'da Başbakan Fico'ya karşı düzenlenen mitingde, hükümetin önerdiği maliyet azaltma önlemlerine karşı protesto gösterisi yapan katılımcılardan biri, üzerinde "Fico Hapse" yazan bir Guy Fawkes maskesi takıyor. 2023'te iktidara dönüşünden bu yana Fico, hakları kısıtlaması ve Rusya Devlet Başkanı Putin'le yakın ilişkiler kurma çabası nedeniyle bir dizi protestoyla karşı karşıya kalıyor. Binlerce Slovak, Bratislava'daki hükümetin ana binası önünde toplanarak "Yeter artık Fico! Fico hapse!" ve "Yeter artık. Bıktık!" sloganları attı. Organizatörler, muhalefetin çağrısıyla düzenlenen protestoya 18 bin kişinin katıldığını tahmin ediyor (Joe Klamar/AFP)

• 11/30

  15 Eylül 2025 - Gazze Şeridi'ndeki Rimal mahallesinde Filistinliler, İsrail bombardımanında yıkılan Meçhul Asker Kulesi'nin enkazını karıştırıyor. İsrail güçleri Gazze Şeridi’ndeki yüksek katlı konutlara ve sığınaklara yönelik saldırılarını yoğunlaştırarak, yerinden edilme krizini daha da şiddetlendirirken şehir sakinlerini Gazze Şeridi’nin güneyine kaçmaya zorluyor. Bu, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun İsrail'e gelişiyle eş zamanlı gerçekleşti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Rubio’nun ziyaretini ‘İsrail-ABD ittifakının gücünün teyidi" diye niteledi (Omar Al-Qattaa AFP)

• 12/30

  14 Eylül 2025 - Nepal'in geçici hükümetinin yeni seçilen başbakanı Sushila Karki (ortada) yetkililerle birlikte, Katmandu'da düzenlenen son protestolarda hayatını kaybedenleri anmak için bir dakikalık saygı duruşunda bulunuyor. Nepal'in yeni lideri, "Z Kuşağı" gençlik gösterilerinin selefini devirmesinin ardından geçici başbakan olarak göreve başlarken, protestocuların "yolsuzluğa son verme" taleplerini yerine getireceğine söz verdi. Nepal'de gençlik hareketi Discord üzerinden kurdukları dijital kongre aracılığıyla geçici başbakan seçimini organize etmişti. (Prabin Ranabhat / AFP)

• 13/30

  13 Eylül 2025 - Tokyo'da düzenlenen Dünya Atletizm Şampiyonası'nda ABD'li Alexis Holmes, 4x400m Karışık Bayrak yarışının finalinde bitiş çizgisini geçerek şampiyon oldu. Japonya'nın başkentinde düzenlenen 20. Dünya Atletizm Şampiyonası bugün başladı. Dünyanın en iyi atletlerinin bir araya geldiği şampiyonada yaklaşık 200 ülkeden en az 2 bin sporcu yarışıyor. Japonya Ulusal Stadı'nda gerçekleşen organizasyona Türkiye de 20 sporcuyla katılıyor. Şampiyona 21 Eylül'de sona erecek. (Jewel Samad/AFP)

• 14/30

  12 Eylül 2025 - ABD'nin Illinois eyaletindeki Broadview'de bir ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza (ICE) tesisinin önünde düzenlenen protestoda göstericiler, görevlilerle karşı karşıya geldi. ABD Başkanı Donald Trump, Illinois'un Şikago kentinde federal kolluk kuvvetlerinin varlığının artırılacağını birkaç hafta önce söylemişti. Yönetim pazartesi günü Illinois'da, yasal statüsü olmayan göçmenler arasındaki suçluları hedef alan bir sınır dışı etme operasyonu başlattığını duyurmuştu. Operason nedeniyle kentteki aktivisitler günlerdir gösteriler düzenlerken, protestoların gelecek günlerde de devam etmesi bekleniyor. (Octavio Jones/Reuters)

• 15/30

  11 Eylül 2025 - Etiyopyalı Ortodoks bir rahip, Addis Ababa'daki Entoto St. Raguel Kilisesi'nde düzenlenen yeni yıl kutlamaları sırasında, dini şarkılar ve dualar söyleyen fedailer eşliğinde buhurdanlık sallıyor. Etiyopya, Amharca'da Enkutatash diye bilinen Yeni Yıl'ı 11 Eylül'de, yağmur mevsiminin sona ermesini ve Gregoryen takviminden yaklaşık 7 ila 8 yıl geriden gelen 2018 Etiyopya takvim yılının başlamasını kutluyor. Güneş esaslı olan Etiyopya takvimi, dini bir takvim olmasının yanı sıra Etiyopya Devleti tarafından tüm resmi işlerde kullanılıyor. Farklı bir saat sistemi de kullanan Etiyopya’da gün saat 00.00’da değil, 06.00’da başlıyor. Bir gün 12 saatlik iki farklı bölümden oluşurken ilk saat dilimi saat 06.00’da, ikinci dilim ise saat 18.00’de başlıyor.(Luis Tato/AFP)

• 16/30

  10 Eylül 2025 - François Bayrou hükümetinin düşmesinin ardından Fransa'yı felce uğratmaya çalışan 'Her Şeyi Durdur' protestoları sırasında Fransız polisi yaklaşık 200 kişiyi gözaltına aldı. Binlerce göstericinin ateş yakması, barikatlar kurması ve Avrupa'nın en işlek şehir içi otoyolu olan Paris çevre yolunu kapatmaya çalışması üzerine yetkililer 80 bin polis ve jandarmayı görevlendirdi. Öğle saatlerinden itibaren birçok kentte kitlesel yürüyüşler yapılmaya başlandı. Marsilya'daki yürüyüşte "Macron istifa" sloganları dikkat çekti. (Philippe Magoni/AP)

• 17/30

  9 Eylül 2025 - Nepal'de sosyal medyaya erişim yasağına karşı gösteriler, 19 kişinin yaşamını yitirmesi ve 400'ün üstünde kişinin yaralanmasının ardından sürüyor. Başbakanlık Ofisinden yapılan açıklamada, şiddetli protestolar ve hükümete gelen tepkilerin ardından Başbakan Oli'nin istifa ettiği duyuruldu. Öte yandan göstericiler, iktidardaki Nepal Kongre Partisinin Sanepa bölgesindeki merkez ofisini ateşe verdi. Sabahın erken saatlerinde Başbakan Oli'nin konutuna girmeye çalışan göstericiler, polis müdahalesiyle karşılaştı. Öfkeli kalabalık, ardından Oli'nin iki konutunu da ateşe verdi. Federal parlamento binası ve yüksek mahkeme binası da ateşe verildi. (Prabin Ranabhat/AFP)

• 18/30

  8 Eylül 2025 - Nepal'in başkenti Katmandu'da protestocular, parlamento binasının önünde slogan atıyor. Yetkililer ve yerel medyaya göre, Nepal'de hükümetin sosyal medya yasağı ve yolsuzluk iddialarına karşı düzenlenen şiddetli protestolar sırasında en az 19 kişi öldü, onlarca kişi yaralandı. Polis, genç protestoculara gerçek mermiler ateşledi ve göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullandı. Yerel bir yetkili, bazı protestocuların Katmandu'daki parlamento kompleksine bir barikatı aşarak zorla girdiğini söyledi. Aralarında okul ve üniversite üniformalı öğrencilerin de bulunduğu binlerce genç, "Sosyal medyayı değil, yolsuzluğu kapatın", "Sosyal medyanın yasağını kaldırın" ve "Gençler yolsuzluğa karşı" yazılı dövizlerle protestoya katılarak yürüdü. (Niranjan Shrestha/AP)

• 19/30

  7 Eylül 2025 - İspanyol tenisçi Carlos Alcaraz, ABD Açık'ta finalde İtalyan Jannik Sinner'ı mağlup ederek kariyerindeki 6. Grand Slam kupasını kazandı. Bu yıl Avustrayla Açık'ı kazanan, Roland Garros'da final kaybeden, Wimbledon'da ilk şampiyonluğunu yaşayan dünya 1 numarası 24 yaşındaki İtalyan raket Sinner, ABD Açık'ta geçen yılın şampiyonuydu. Bu yıl finalde Sinner'i 2-0 geriden gelip yenerek Roland Garros zaferi yaşayan 22 yaşındaki dünya 2 numarası Alcaraz, Wimbledon finalinde ise ezeli rakibine 3-1 yenilmişti. İki tenisçi bu yıl Fransa Açık ve Wimbledon'ın ardından üçüncü kez finalde kozlarını paylaştı. Alcaraz, 2015'ten bu yana turnuvada set vermeden finale çıkan ilk sporcu oldu. İspanyol raket, 22 yaş 111 günle Rafael Nadal ve Bjorn Borg'ün ardından 7 grand slam finaline ulaşan en genç sporcu unvanını elde etti. Alcaraz bu zaferle dünya 1 numarası oldu (Kena Betancur/AFP)

• 20/30

  6 Eylül 2025 - Ünlü moda tasarımcısı Giorgio Armani'nin tabutu, İtalya'nın Milano kentindeki Armani Tiyatrosu'nda üzerinde çiçeklerle duruyor. 4 Eylül Perşembe günü 91 yaşında hayatını kaybeden Armani'ye saygılarını sunmak isteyen yüzlerce kişi, Armani Tiyatrosu'nda bugün sessiz bir kuyruk oluşturdu. Bugünün en ünlü tasarımcılarından Armani, 1975'te Milano'da moda evini açarak kısa sürede sektörün zirvesine yükseldi ve Hollywood ünlülerinin kıyafetlerini tasarladı. Tabutu yarın da halkın ziyaretine açık olacak tasarımcı, pazartesi günü özel bir cenaze töreninin ardından defnedilecek. (Gonzalo Fuentes/Reuters)

• 21/30

  5 Eylül 2025 - Afganistan'daki şiddetli depremin ardından Kunar vilayetine bağlı Nurgal ilçesinde halk, derme çatma çadırlara sığınıyor. Dün Afganistan'ın güneydoğusunu vuran 6,2 büyüklüğündeki depremle birlikte aynı bölge, pazar gününden bu yana üçüncü depreme sahne oldu. Şiddetli sarsıntılar nedeniyle en az 2 bin 200 kişinin hayatını kaybettiği ve 3 bin 640 kişinin de yaralandığı bildiriliyor. Depremin vurduğu Kunar vilayetinde yaşayanlar "her şeyin yerle bir olduğunu" söylüyor. Yetkililer, en az 6 bin 700 evin yıkıldığını aktarırken, Birleşmiş Milletler, enkaz altında kalan insanlarla birlikte ölü sayısının artabileceği uyarısında bulunuyor. (Sayed Hassib/Reuters)

• 22/30

  4 Eylül 2025 - Filistinliler, Gazze Şeridi'ndeki Nuseyrat Mülteci Kampı'nda yemek bekliyor. Gazze'deki Sağlık Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, açlıktan hayatını kaybedenlere ilişkin son bilgiler paylaşıldı. Gazze Şeridi'nde 7 Ekim 2023'ten bu yana açlıktan hayatını kaybedenlerin sayısı 131'i çocuk olmak üzere 370'e yükselirken, İsrail ordusunun, sabah saatlerinden bu yana düzenlediği saldırılarda 20 Filistinli yaşamını yitirdi. Birleşmiş Milletlerin desteklediği Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması'nın 22 Ağustos'taki açıklamasıyla Gazze'de kıtlık ilan etmesinden bu yana ise 16'sı çocuk 92 kişinin açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle yaşamını yitirdiği ifade edildi. (Eyad Baba/AFP)

• 23/30

  3 Eylül 2025 - Rus devlet ajansı Sputnik'in yayımladığı bu fotoğrafta, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Pekin'in Tiananmen Meydanı'nda Japonya'ya karşı zaferin ve II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin 80. yıldönümünü anan askeri geçit töreni öncesinde toplu fotoğraf çekiminin ardından Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'le konuşuyor. Çin, ülke tarihindeki en büyük askeri geçit törenini düzenledi. Kuzey Kore lideri Kim Jong Un'un da katıldığı törende "Dünyanın barış ya da savaş arasında bir seçimle karşı karşıya olduğu" uyarısında bulunuldu. Büyük pankartlar taşıyan helikopterler ve savaş uçakları, 70 dakikalık bir gösteri sundu ve gösterinin sonunda 80 bin "barış" kuşu serbest bırakıldı. (Alexander Kazakov/AFP)

• 24/30

  2 Eylül 2025 - 82'inci Uluslararası Venedik Film Festivali'nde A House Of Dynamite'ın kırmızı halı törenine Britanyalı aktör Idris Elba da katıldı. 27 Ağustos'ta başlayan ve dünyanın en prestijli sinema etkinliklerinden olan festival, 6 Eylül'de son bulacak. George Clooney, Julia Roberts, Cate Blanchett, Emma Stone, Idris Elba, Ayo Edbiri ve Jacob Elordi gibi yıldız isimlerin rol aldığı yapımların yarışacağı festivalde, Kathryn Bigelow, Guillermo del Toro, Jim Jarmusch, Noah Baumbach, Park Chan-wook ve Yorgos Lanthimos gibi usta yönetmenler de uzun bir aradan sonra yeni filmleriyle sinema dünyasına dönüş yapıyor. (Stefano Rellandini/AFP)

• 25/30

  1 Eylül 2025 - Endonezya'nın başkenti Jakarta'da Askerler, Ulusal Anıt kompleksinde isyan karşıtı eğitime katılırken, parlamenterlere ekstra ücret ve konut ödenekleri gibi konularla ilgili yaygın hükümet karşıtı protestolar nedeniyle güvenlik sıkılaştırıldı. Cuma günü Jakarta'da başlayan gösteriler diğer şehirlere de yayıldı. Gösterilerin ilk nedeni perşembe günü parlamento yakınlarında bir polis aracının çarptığı motosikletin sürücüsünün ölmesiydi. Parlamenterlerin maaşlarına zam yapılmasına karşı çıkan ve eğitim harcamalarının arttırılmasını talep eden göstericilerle polis arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. (Willy Kurniawan/Reuters)

• 26/30

  31 Ağustos 2025 - Almanya'nın Bavyera Eyaleti'nin Mittenwald kentinde düzenlenen 70. Bavyera "Parmak Güreşi" (Fingerhakeln) şampiyonası ilginç anlara sahne oldu. (Michaela Stache / AFP)

• 27/30

  30 Ağustos 2025 - Pakistan'ın Lahor kentindeki Ravi Nehri'nin taşması sonucu binalar kısmen sular altında kaldı. Asya ülkesi muson mevsiminin getirdiği yıkımla mücadele ederken Pencap eyaletindeki üç büyük nehir ülke tarihinde ilk kez aynı anda taştı. Pencap Afet Yönetim İdaresi'nin bugün yaptığı açıklamaya göre 26 Haziran'dan bu yana 195'i sadece Pencap eyaletinde olmak üzere 835 kişi hayatını kaybetti. Eyalette sel nedeniyle mahsur kalan 481 bin kişinin tahliye edildiği de bildirildi. (Aamir Qureshi/ AFP)

• 28/30

  29 Ağustos 2025 - McLaren'in Avustralyalı sürücüsü Oscar Piastri, Hollanda'nın batısındaki Zandvoort Pisti'nde Formula 1 Hollanda Grand Prix'si öncesinde düzenlenen ilk antrenman seansında yarışıyor. F1'in yaz molasının bitmesinin ardından pilotlar bugün antrenman yarışı için pistteki yerlerini aldı. Lando Norris ilk seansı birinci bitiren isim olurken onu Piastri takip etti. Son yılların gözde ismi Max Verstappen ise 6. sırada yer aldı. Sonraki günlerde devam edecek antrenman ve sıralama turlarının ardından Hollanda Grand Prix'si yarışı 31 Ağustos'ta düzenlenecek. (John Thys/ AFP)

• 29/30

  28 Ağustos 2025 - Endonezya'nın başkenti Cakarta'daki parlamento binası yakınlarında, çalışma koşullarının iyileştirilmesi için düzenlenen sendika protestosu sırasında bir gösterici biber gazının içinden koşuyor. Endonezya Sendikalar Konfederasyonu ve İşçi Partisi'nin düzenlediği eylemde bugün binlerce işçi düşük ücretler, dış kaynak kullanımı ve milletvekillerinin artan yan haklarını protesto etmek için başkentteki Temsilciler Meclisi'nin önünde toplandı. Önceki günlerde başlayan protestolarda, milletvekillerinin maaşlarına ek olarak aldığı ve asgari ücretin 10 katını bulan ödeneklere de tepki gösterildi. İşçiler aynı zamanda yolsuzluğa karşı daha sıkı yasal düzenlemeler getirilmesini de talep etti (Yasuyoshi Chiba/AFP)

• 30/30

  27 Ağustos 2025 - ABD Ulusal Muhafızlar'ın silahlı üyeleri, başkent Washington DC'deki Lincoln Anıtı yakınlarındaki National Mall'da devriye geziyor. ABD Başkanı Donald Trump 25 Ağustos'ta Washington'daki güvenlik kontrolünü sıkılaştıran yeni tedbirler açıklarken, Savunma Bakanı Pete Hegseth'e Washington Ulusal Muhafızları bünyesinde kamu düzeni için özel bir birim kurması ve nakitsiz kefalete son vermesi emrini verdi. Demokratlar Trump'ı, en son ABD başkentine asker konuşlandırarak, başkanlık yetkilerini anayasal sınırların çok ötesine taşımakla suçluyor. Maryland Valisi Wes Moore, Ulusal Muhafızlar'ın başkente konuşlandırılmasına tepki göstererek bunun sürdürülebilir ve ölçeklenebilir olmadığını savundu. ABD Başkanı ise daha önce "Gerekirse orduyu da buraya getireceğim" demişti (Saul Loeb/AFP)

İkinci tür argüman, aklın genellikle deneysel olduğu ve hata yaptıktan sonra neyin doğru olduğunu öğrendiği gerçeğine dayanmaktadır.

Hayat, genel olarak, bir kişinin günlük yaşamını oluşturan düzinelerce küçük deneyden oluşan sürekli bir deneyimdir.

Deneysel hatalar, bireysel bir yaşam veya hatta az sayıda insanın yaşamı bağlamında meydana geldiği sürece tolere edilebilir.

Ama tüm insanlığın veya tüm bir ülkenin yaşamını, tek bir kişi veya birkaç kişi tarafından yürütülen akli veya fiziksel bir deneyin konusu haline getirmek doğru mudur?

Geçen yıl kasım ayında, çağdaş filozof Bernard Williams'ın, kaderi onu acı bir seçimle karşı karşıya bırakan gezgin “Jim” hakkında anlattığı hikâyeyi aktarmıştım.

Jim ya 19 arkadaşının hayatta kalabilmesi için masum bir kişinin öldürülmesini kabul edecekti ya da bunu kabul etmediği için herkes ölecekti.

Williams, faydacılığın eleştirisi bağlamında bu hikâyeyi anlatıyordu.

Faydacılık, bir eylemin daha fazla sayıda insana daha fazla yarar sağlaması durumunda, az sayıda insana zarar verse veya zarar küçük olsa bile, doğru (veya adil) olduğunu düşünür.

Böyle bir hikâye kamusal hayatta sıklıkla tekrarlanır.

Michael Walzer, bununla ilgili teorileri ünlü “Siyasi Eylem: Kirli Eller Sorunu” adlı makalesinde ele almıştır; bunlardan bazılarını daha önce bir makalemizde ele almıştık.

Michael Sandel da “Yapılması Gereken Doğru Şey Nedir?” başlıklı ünlü bir konferansta aynı konuyu ele almıştı.

Gerçekten de bu seçimle yüzleşmek kolay değil ama bu, insanların kendi yaşamlarında günlük olarak karşılaştıkları, politikacıların ve bilim insanlarının ise milyonlarca insanı etkileyen deneylere giriştiklerinde karşılaştıkları bir tür yaşam deneyimini temsil ediyor.

Gezgin acaba neyi seçmeli?

Birçok insanın, başkalarının hayatta kalabilmesi için bir kişiyi öldürmeyi seçeceğini biliyorum.

Ama bu doğru bir şey mi?

Rasyonel ve duygusal gerekçelerin ve farklı iradelerin iç içe geçtiği bu tür zorlu deneyimler, anlatısal zihin destekçilerinin bu görevi akıldan alıp, seçimleri herkes tarafından kabul gören daha yüce bir güce emanet etmeye yöneltendir.

Söz konusu güç, yüce Yaratıcı'dır ya da doğa kanunudur veya istediği zaman birini diğerine tercih etmeyen tek bir “ölçütü” olan herhangi bir güçtür.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

Şarku'l Avsat