Geçmişten günümüze kadar bitkiler, insan yaşamında önemli rol oynadı.
İnsanlar yaşam mücadelelerinde, doğayı çok iyi gözlemledi.
İnsanoğlu, hayatta kalabilmek için doğayı keşfetmiş ve bitkilerden çeşitli yollarla faydalandı.
Bitkiler, hem besin, hem şifa kaynağı olmuş. İnsanların, yerleşik yaşama geçmesiyle ve tarımın keşfedilmesiyle, bitkiler, birçok toplumda çok değerli görüldü.
. Bitkiler, insan yaşamında hayati öneme sahip.
Tarih boyunca farklı bilim dalları, bitkiler ile ilgili çeşitli araştırmalar yaptı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Botanik, bitki bilimi olarak bilinir.
Bir botanikçi, diğer adıyla bitki bilimcisi, bu alanda uzmanlaşmış olan bilim insanıdır.
Botanikçi, bitkilerin yapısını, büyümesini, yaşam döngüsünü ve çevreleriyle olan etkileşimini inceleyen kişidir.
Botanikçilerin çalışmaları, ekosistemin anlaşılmasına, bitkilerin özelliklerinin ortaya çıkmasına ve biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkı sağlar.
Tarih boyunca botanikçiler, bitkileri tanıyabilmek ve bitkilerden faydalanabilmek amacıyla, önemli araştırmalar yürütüp, önemli bitki türlerini keşfettiler.
Bu yazımda, botanik tarihinde, zorlu koşullar içerisinde yapmış oldukları araştırmalar ile iz bırakan kadın botanikçilerden bahsedeceğim.
Zorlu koşullar içerisinde çalışmaktan vazgeçmeyen, botanik sevgisi ile yapmış oldukları araştırmalarla, tarihe iz bırakan kadın botanikçilerin hikayeleri ilham verici.
Tarihin önemli kadın botanikçileri
Botanik tarihinde iz bırakan kadın: Jeanne Baret
Tarihin ilgi çekici kadın botanikçilerinden biri, Jeanne Baret.
1769 yılında, dünyayı dolaşan ilk kadın botanikçi olan Jeanne Baret, botanik sevgisi uğruna, her şeyini riske atarak, dünyayı dolaşan ilk kadın oldu.
Kadınların, bilimsel araştırmalar yapmasına izin verilmeyen bir dönemde, erkek kılığına girerek, Avrupa'da bilinmeyen birçok bitki örneği topladı.
Baret, Fransa'nın tarihi Burgonya bölgesinde, köylü bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi.
Köylü bir ailenin kızı olarak dünyaya geldiği için, bitkileri nasıl tanıyacağını öğrendi.
Baret'in botanik bilgisi, büyük ihtimalle romantik ilişki yaşadığı botanikçi Philibert Commercon'un ilgisini çekti.
Commerson, 1766 yılında, keşfedilmemiş topraklarda araştırma yapmak üzere dünyayı dolaşan bir keşif gezisi çin, botanikçi olarak işe alındı.
Commercon o geziye, engin botanik bilgisinden dolayı, Bareti de yanında götürmek istiyordu.
Ancak o dönemde, kadınların Fransız gemilerinde yelken açılmasına izin verilmiyordu.
Bundan dolayı, Commerson ve Baret bir plan yaptılar ve Baret'i erkek kılığına sokarak, keşif gezisine birlikte çıktılar.
Seyahat boyunca Jeanne Baret, fiziksel olarak zorlayıcı işlere katlanarak, 6 binden fazla bitki örneğinin toplanmasına yardımcı oldu.
Keşif gezisinin en önemli koleksiyonlarından bazılarını o topladı.
O seyahatin en iyi botanik keşiflerinden biri olan, Güney Amerika'ya özgü pembe çiçekli bir asma olan Bougainvillea brasiliensis'i keşfetti.
Baret'in kadın olduğu, seyahatin ikinci yılında fark edildi.
Ancak, keşif gezisine önemli katkılar sağladığı için, herhangi bir ceza almadı.
Hindistan'ın en iyi bitki bilimcilerinden biri: Janaki Ammal
Hindistan'ın en önemli bilim insanlarından biri olan Janaki Ammal, şeker kamışı melezlemesi ile ilgili yaptığı araştırmalar sayesinde, dünyanın en tatlı şeker kamışı çeşidini elde etti.
Ammal, 19 çocuklu bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi.
O dönemde Hindistan'da kadınların okuryazarlık oranı, yüzde 1'in altındaydı.
Ona rağmen, üniversiteye girmek istedi ve Michigan Üniversitesi'de botanik doktorasını tamamladı.
Kariyeri boyunca Ammal, İngiltere'deki Kraliyet Bahçesi Derneği'nde dünyanın en önemli bilim insanları ile birlikte çalışma fırsatı yakaladı.
Hindistan'da yapılan botanik araştırmaların yeniden yapılandırılmasından sorumlu bilim kadınıydı.
Aynı zamanda çevre aktivisti olan Ammal, ülkesini, zengin biyolojik çeşitliliğini korumaya teşvik etti.
1970 yılında Hindistan hükümeti, Kerala eyaletine, enerji ve istihdam sağlayabilmek için, yüzlerce dönümlük tropikal ormanın olduğu yere, bir hidroelektrik santrali inşa etmeyi planladı.
Öncü bir kadın botanikçi olan Ammal, değerli bir bilim insanı statüsünü kullanarak, zengin biyolojik çeşitliliğe sahip olan ormanın korunması için çağrıda bulundu.
Günümüzde Kerala'da bulunan Sessiz Vadi Milli Parkı, yaklaşık olarak bine yakın endemik bitkiler, nesli tükenmekte olan orkidelerle, ülkenin bozulmamış doğal alanlarından biridir.
Türkiye florasını zenginleştiren botanikçi: Asuman Baytop
Türkiye'nin öncü botanik tarihi araştırmalarını yapan Asuman Baytop, keşfettiği bitki türleriyle Türkiye florasına önemli katkılar sağladı.
Asuman Baytop, Türkiye'nin çeşitli bölgelerini dolaşarak, Türkiye'nin tıbbi ve faydalı bitkilerinden örnekler topladı.
Tıbbi ve aromatik bitkilerden oluşan sergiler düzenlemiş, öğrenciler için kitaplar yazdı.
Baytop'un yaptığı Anadolu gezileri, ülkemizin florasına katkılar dışında, ikinci bir fayda sağladı.
Bitkilerimizin yerel adlarının saptanmasına önemli katkıları oldu.
Türkiye florasına katkılarından dolayı, 9 bitki türüne adı verildi.
Bunlardan biri, 1979 yılında Akseki'de topladığı Crocus asumaniae'dir.
Kaynaklar:
Günergün, Feza. “ASUMAN BAYTOP'UN ÖZGEÇMİŞİ, BOTANİK GEZİLERİ, BİTKİ KOLEKSİYONU, KİTAPLARI, YAYIN LİSTESİ”. Osmanli Bilimi Arastirmalari (Studies in Ottoman Science) 11, sy. 1 (Haziran 2010): 5-34. : https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/13156
New York Botanical Garden: https://www.nybg.org/blogs/science-talk/2014/03/the-amazing-feat-of-jeanne-baret/
Oak Spring Garden Foundation: https://www.osgf.org/blog/2020/3/4/historys-greatest-women-botanists
Smithsonian Magazine: https://www.smithsonianmag.com/science-nature/pioneering-female-botanist-who-sweetened-nation-and-saved-valley-180972765/
Türk Dil Kurumu: https://sozluk.gov.tr/?ara=botanik
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
