Birleşik Krallık’ın Filistin kararı ne anlama geliyor?

“ABD yalnız kalabilir”

İsrail'in ablukası nedeniyle Gazze'deki kıtlık her geçen gün kötüleşiyor (Reuters)

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un ardından Birleşik Krallık (BK) Başbakanı Keir Starmer da İsrail'in Gazze savaşını sonlandıracak ciddi adımları atmaması halinde eylülde Filistin devletini tanıyacaklarını duyurdu.

BBC'nin analizinde, Starmer'ın açıklamasının "Britanya'nın dış politikasında ciddi bir değişime gitmeye hazırlandığını" gösterdiği belirtiliyor. 

Bu hamleyle Londra yönetiminin, İsrail ve Filistin toplumlarındaki "ılımlı kesimlerin" elini güçlendirmeyi ve barışın mümkün olabileceğine dair görüşleri kuvvetlendirmeyi hedeflediği yazılıyor. 

ABD ve İsrail, Starmer'ın açıklamasına tepki göstermişti. Analizde, BK'nin Filistin'i tanımasının "transatlantik ilişkilerinde yeni bir kırılma noktası" olabileceği yorumu yapılıyor. Ayrıca Fransa ve BK'nin Filistin devletini tanıyarak İsrail'i diplomatik açıdan izole etmeye çalıştığı değerlendirmesi paylaşılıyor. 

BK Dışişleri Bakanı David Lammy, New York'taki Birleşmiş Milletler (BM) merkezinde düzenlenen toplantıda, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya yüklenerek şunları söylemişti: 

Netanyahu hükümetinin iki devletli çözümü reddetmesi, ahlaki ve stratejik açıdan yanlıştır. İsrail halkının çıkarlarına zarar vermekte, adil ve kalıcı barışa giden tek yolu kapatmaktadır. Bu nedenle iki devletli çözümün geçerliliğini korumaya kararlıyız.

Balfour Deklarasyonu vurgusu

Lammy, konuşmasında Balfour Deklarasyonu'na da göndermede bulunmuştu. BK, 2 Kasım 1917'deki Balfour Deklarasyonu'yla Filistin topraklarında bir İsrail devleti kurulmasını öngören projeye açıktan destek veren ilk büyük devlet olmuştu. Dönemin BK Dışişleri Bakanı Arthur James Balfour, bu desteği Siyonist kampanyanın önemli figürlerinden Lord Walter Rothschild'e yazdığı mektupla ilan etmişti.

Mektupta, Filistin topraklarında İsrail devleti kurulmasına verilen desteğin yanında bölgedeki halkın haklarına zarar gelmemesinin de sağlanacağı belirtiliyordu. Lammy de konuşmasında bunu hatırlatarak, deklarasyonun "Filistin halkının medeni ve dini haklarına halel getirecek hiçbir şey yapılmayacağı" sözünü de içerdiğini ancak bunun yerine getirilmediğini vurgulamıştı. 
 


"ABD yalnız kalabilir"

New York Times'ın analizinde de Paris ve Londra yönetimlerinin Filistin'i tanıma kararının, İsrail'in Gazze ve Batı Şeria'daki savaş politikalarına duyulan büyük rahatsızlığı yansıttığı belirtiliyor. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Yazıda, böyle bir hamlenin ekonomik ve diplomatik sonuçlarına da değiniliyor. Kanada'daki Queen's Üniversitesi'nden Ardi Imseis, Filistin'in tanınmasının "İsrail'le tüm ikili ilişkilerin gözden geçirilmesini gerektireceğini" söylüyor. Ticari veya siyasi ilişkilerin Filistin devletinin haklarını ihlal etmesi halinde bunların sonlandırılmasının gerekeceğini de sözlerine ekliyor. 

Haberde, 147 ülkenin halihazırda Filistin devletini tanıdığı hatırlatılıyor. Ancak BK ve Fransa'nın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) daimi üyesi olarak veto yetkisini elinde bulundurmasının önemine dikkat çekiliyor. Böyle bir durumda ABD'nin BMGK'de Filistin'in tanınmasına karşı çıkan veto hakkına sahip tek ülke durumuna düşeceği ifade ediliyor. BMGK daimi üyeleri Çin ve Rusya da halihazırda Filistin devletini tanıyor.

Gazze'deki siyasi yapı

Gazze Şeridi, 1996-2006'da Filistin Ulusal Yönetimi'ne bağlıydı. Ancak Hamas, 2006'da yapılan seçimlerde, Fetih'i geçerek 132 sandalyeli mecliste 74 koltuk kazanmış, Fetih ise 45 sandalyede kalmıştı. Daha sonra taraflar arasında yaşanan anlaşmazlık nedeniyle 2007'de Gazze'de patlak veren çatışmalarda, Hamas bölgenin kontrolünü ele geçirmişti.

Taraflar, Filistin'in bağımsızlığına dair izlenecek stratejilerde derin görüş ayrılığı yaşıyor. Fetih, bağımsız Filistin devleti için İsrail'le müzakere yolunu tercih ederken, Hamas ise silahlı direnişi destekliyor ve İsrail'i tanımıyor.


Independent Türkçe, BBC, Reuters, New York Times, AA

Derleyen: Yasin Sofuoğlu

DAHA FAZLA HABER OKU