Portekiz'in 1974'teki Eurovision şarkısı, diktatörlüğü nasıl devirdi?

50 yıl önce gerçekleşen Karanfil Devrimi'nin arka planında sonuncu olmuş bir parça var

O dönem Avrupa'nın en uzun süredir devam eden diktatörlüğü olan yönetim, Eurovision şarkısının çalınmasının üzerinden 24 saat geçmeden devrildi (Henrique Matos)

Sözlerini José Niza'nın yazdığı E Depois do Adeus (Ve Vedadan Sonra) 6 Nisan 1974'te düzenlenen Eurovision Şarkı Yarışması'nda Norveç, Almanya ve İsviçre'nin parçalarıyla birlikte sonunculuğu paylaştı. Kazanansa İsveç'in müzik efsanesi Abba'nın Waterloo'su oldu.

Portekiz yarışmada herhangi bir başarı yakalayamasa da Paulo de Carvalho'nun söylediği parça tarihte çok daha önemli bir rol oynadı. 

"Karanfil Devrimi: Portekiz Diktatörlüğü'nün Çöktüğü Gün" (The Carnation Revolution: The Day Portugal’s Dictatorship Fell) adlı bir kitap yazan Alex Fernandes, bu ilginç hikayeyi Birleşik Krallık'ın The Observer gazetesinde anlattı. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

1974'te Afrika'daki üç cephede savaşan Portekiz ordusu, 13 yıldır süren muharebelerden dolayı kırılma noktasına gelmişti. Ultra milliyetçi ve otoriter Estado Novo rejimi, kontrolü elinde tutmak için sürdürülemez seviyede insan gücü kullanmak zorundaydı. 

Savaşı bitirmek için siyaseti kullanmaları gerektiğini düşünen düşük rütbeli askerler, Yüzbaşılar Hareketi'ni başlatarak gizlice örgütlendi ve demokrasiye geçiş yönündeki ilk adımları attı. 

Rejimi devirme planları yapılırken Karanfil Devrimi'nin baş stratejisti Binbaşı Otelo Saraiva de Carvalho, donanmadaki irtibat subayına bir görev verdi. Carlos Almada Contreiras, 50 yıl sonra şöyle anlatıyor:

Operasyon planları elle dağıtılıyor veya kulaktan kulağa yayılıyordu. Ancak geri dönüşü olmayacak şekilde operasyonu başlatmak için bir işaret lazımdı. Operasyonun başladığını tüm ülkeye duyuracak bir sinyali yaymam istendi.

Üç askeri birim yani kara ordusu, donanma ve hava kuvvetlerinin iletişim sistemleri birbirine bağlı değildi yani onları kullanamazdık. Sonrasında bir kitapta okuduğum şeyi anımsadım.

Contreiras, General Augusto Pinochet'nin editörlüğünü yaptığı Şili'de Hükümet Değişimi Hakkındaki Beyaz Kitap'ın kendisine İspanya seyahati sırasında hediye edildiğini ve burada önceden belirlenmiş pop şarkılarının sivil radyo kanallarında çalınarak bir askeri alarm sistemi kurulmasının salık verildiğini hatırlamış. 

Darbeci generalin kitabındaki bu bilgiyle birlikte harekete geçen Portekizli rejim karşıtlarının iki radyo istasyonunu ayarlaması yetmiş. 

Peki neden Eurovision'da nal toplayan parça tercih edildi? Başta muhaliflerin bayrak sanatçısı José Afonso düşünülmüş. Ancak Venham Mais Cinco adlı yasaklı parçasından, çok fazla dikkat çekeceği için vazgeçilmiş.

Carvalho "biraz banal" bir parça isteyince E Depois do Adeus seçilmiş. Şarkının güftecisi Niza'nın sosyalist kimliği ve Afonso'nun albümlerinin prodüktörlüğünü üstlenmesinin yeterli mesajı vereceği düşünülmüş. 

Ayarlanan radyo istasyonlarından birinde E Depois do Adeus'nün, diğerindeyse Afonso'nun yasaklanmamış Grândola, Vila Morena (Grândola, Esmer Köy) parçasının çalınması kararlaştırılmış. 

24 Nisan 1974'te saatler 22.55'i gösterirken şarkıcı Paulo de Carvalho'nun söylediği E Depois do Adeus parçasıyla Karanfil Devrimi başlatıldı. Sonrasında 25 Nisan'a gireli henüz 20 dakika olmuşken diğer radyo istasyonu da Grândola, Vila Morena'yı çaldı. 

Ülke genelinde harekete geçen askerler hızlıca rejim güçlerini devirdi ve akabinde Başbakan Marcelo Caetano teslim bayrağını çekti. 

Portekiz Devrimi

Devrimin ardından halk sokaklara dökülürken Portekiz'de 25 Nisan Özgürlük Günü ilan edildi (AFP)


Sokakta halkın askerlere dağıttığı karanfiller devrime adını verirken kısa süre önce düzenlenen Eurovision'da sonuncu olan E Depois do Adeus parçası da yeni bir anlam kazandı. 

"Şarkı yarışması 1975'te düzenlendiğinde Portekiz artık başka bir ülkeydi" diyen yazar Alex Fernandes yazısını şu ifadelerle bitiriyor:

Madrugada (Şafak) adlı Eurovision parçası müziğin karanlığı yarmasıyla ilgiliydi. O da 16. oldu.

Diğer yandan 2007'de yapılan bir "En Büyük Portekizli" anketinde 1926-1974 döneminin çoğunda ülkeyi yöneten Antonio Salazar'ın yüzde 40 oyla birinci sırada olması da dikkat çekici.

 

Independent Türkçe, The Observer, Worker's Liberty

DAHA FAZLA HABER OKU