Doktorlar, hayatındaki yeni gelişmelerin aslında önceki deneyimlerin tekrarı olduğu hissine kapılan ve şiddetli deja vu'dan mustarip bir vakayı kayda geçirdi.

Yeni bir olayı daha önceden yaşamış veya yeni bir yeri daha önceden görmüş gibi hissetmeye deja vu adı veriliyor. Bu terim, Fransızca deja (daha önceden) ve voir (görmek) kelimelerinden oluşuyor. Herkesin arada sırada deneyimlediği bu his, bazı kişilerde anormal seviyelere ulaşabiliyor.

Bu vakada 80'li yaşlarındaki erkek hasta, alışılmadık davranışlar sergilemeye başladıktan sonra hastaneye müracaat etti. Örneğin e-kitap cihazının arızalı olduğuna ve ona aynı metinleri defalarca okuttuğuna inanıyordu.

Ayrıca televizyonunun aynı haberleri tekrar tekrar gösterdiğini düşünüyordu. Yaşlı adam bu nedenle cihazları için teknisyenleri de aradığını ve cihazların düzgün çalıştığı cevabını aldığını bildirdi.

IFL Science'ın aktardığına göre ailesi, tüm bunların bir hayal ürünü olduğuna hastayı ikna edemedi.

Vaka, Bugün Aslında Dündü (Groundhog Day), Küçük Ama Mükemmel Şeylerin Haritası (The Map of Tiny Perfect Things) ve Palm Springs gibi popüler filmleri akla getiriyor. Bu filmlerin baş karakterleri de aynı günü veya aynı olayı tekrar tekrar yaşıyordu.

Hakemli bilimsel dergi BMJ Case Report'ta yayımlanan vaka raporunda hastanın doktorlara söylediği sözler yer alıyor:

Her gün bir önceki günün tekrarı. Her televizyon programı aynı. Nereye gidersem gideyim, yolun kenarında aynı insanlar duruyor. Arkamda aynı insanlar var. Arabalardan aynı kişiler iniyor, aynı kıyafetleri giyiyor, aynı çantaları taşıyor, aynı şeyleri söylüyor.

Hastayı değerlendiren ekip, yaşlı adamın sözel hafızayla ilgili güçlükler yaşadığını tespit etti. Bilişsel testler ve beyin taramalarının ardından hastaya Alzheimer teşhisi kondu.

Durum, nadir görülse de tıp literatüründe daha önce de kayda geçmişti.

"Deja vu'nun patolojik formu" diye nitelendiren bu vakalardan ilki 1896'da yayımlanan bir raporda kayda geçmişti.

Bu durum her zaman Alzheimer veya diğer bunama biçimlerinin belirtisi olmuyor. Ancak genellikle hastaların hayatını zorlaştırıyor.

Örneğin benzer semptomlara sahip bir hastayla ilgili başka bir raporda, "Bugün Aslında Dündü'nün aksine, deja vu'nun sonu mutlu bitmeyebilir" ifadeleri yer alıyor:

Kişinin kendi hayatını daha önce gerçekten yaşadığına dair sanrılı inancı, mantıklı açıklamalar bulmak için hikayeler uydurma eğilimiyle daha da karmaşık hale gelir. Depresif bozukluk veya psikoz gibi ikincil patolojilere yol açabilir.

Independent Türkçe, IFL Science, BMJ Case Report

Derleyen: Çağla Üren