Öyle görünüyor ki Rusya-Ukrayna savaşı yakın bir zamanda sonlanmayacak. Tüm dünya, her gün, her düzeyde, sosyal, ekonomik ve politik olarak buna giderek daha fazla dahil oluyor.

Bu çerçevede hem Rus hem de Ukraynalı taraflar, maddi, manevi ve insani kayıplarının hesabını yapıyor.

Geçen haziran ayında Rus ordusu Ukrayna'nın doğusundaki Luhansk bölgesini tam olarak kontrol etmeye çalışırken, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ise ülkesinin 'günde 60 ila 100 asker' kaybettiğini duyurdu.

Geçen kasım ayı sonunda Ukrayna, cumhurbaşkanının danışmanı Mykhailo Podolyak aracılığıyla, savaşın başladığı 24 Şubat 2022'den bu yana yaklaşık 13 bin askerinin öldürüldüğünü açıkladı.

Podolyak, savaşta hayatını kaybeden Ukrayna askerlerinin sayısının 10 ile 13 bin arasında olabileceğini söylerken, cumhurbaşkanının "zamanı geldiğinde" açıklama yapacağını da belirtti.

Rusya tarafında ise geçen eylül ayında Savunma Bakanı Sergey Şoygu, savaşın başlamasından bu yana yaklaşık 5 bin 973 Rus askerin öldüğünü açıkladı.

Gölgelerden görünürlüğe

Geçen ağustos ayında 'The Guardian' gazetesi, Ural Dağları'ndaki Yekaterinburg şehrinde ilanlar asan ve savaşçıları kendi saflarına katılmaya çağıran 'Wagner' grubuna dikkat çektiği bir haber yayımladı.

Yerel sakinler göre bu ilanlar, birçok Rus şehrinde görülebiliyor ve örgütün Ukrayna'ya gitmek için savaşçı toplama çabalarının bir parçası.

İlanlardan birinde örgütün telefon numarası ve internet adresi ile "Vatan, Onur, Kan, Cesaret, Wagner" sloganına yer verildi.

"Wagner'in saflarına katılma" çağrısı, Moskova'nın savaşı başlatmasından bu yana örgütün çalışmalarında önemli bir değişiklik olarak nitelendirildi.

Bu durum, Wagner'in çalışmalarını gizli, örtülü bir paralı asker eyleminden, Rusya'nın Ukrayna'daki askeri çabalarının giderek artan bir şekilde aleni genişlemesine dönüştürdü.

Wagner'in uzun süredir gözlemcisi olan ve Novaya Gazeta'da eski gazeteci Denis Korotkov, "Öyle görünüyor ki artık varlıklarını saklamamaya karar vermişler. Artık herkes onların kim olduğunu biliyor" dedi. 
 

Wagner grubu tarafından yayımlanan reklam panolarından biri, savaşçıları saflarına katılmaya davet ediyor / Foroğraf: Sosyal medya

Kim bu 'gizemli' örgüt?

Wagner, 2014 yılında doğu Ukrayna'daki Rus yanlısı ayrılıkçıları desteklemek için kuruldu.

ABD ve diğerleri, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakın güçlü bir iş adamı olan ve Ukrayna'daki çatışma nedeniyle medya kişiliği haline gelen Yevgeniy Prigojin tarafından finanse edildiğini söylüyor.

Putin'in yabancı ileri gelenlerle birlikte katıldığı akşam yemeklerine ev sahipliği yapması nedeniyle 'Putin'in Aşçısı' olarak bilinen Prigozhin, Avrupa ve ABD yaptırımlarına tabi.

Prigojin, yıllardır inkar etmesi sonrasında geçen eylül ayında Wagner'i 2014 yılında Ukrayna'da savaşmak için kurduğunu ilk kez açıkladı ve Afrika, Ortadoğu ve Latin Amerika'daki varlığını kabul etti.

Grup, Suriye rejiminin başı Beşşar Esad'ı destekleyen Suriye'de Rus ordusunun yanında savaşarak önemli bir rol oynadı.

Çalışmaları, Rusya'nın stratejik ve ekonomik çıkarları olduğu için Afrika'ya kadar uzandı.

Özellikle bir Rus gazetesinin, 2017 yılından bu yana bir Suriyeliye yönelik işkence ve öldürme faaliyetlerini, Rusça konuşarak bir video aracılığıyla yayınlanan bir kişinin kimliğini ifşa etmesi sonrasında, savaş suçları ve insan hakları ihlalleri işlemekle ve Ukrayna'dan Libya üzerinden Mali'ye kadar birçok faaliyete karışmakla suçlandı.

Videoda, askeri kıyafetler giymiş adamların bir mahkûmu balyozla dövdüğü, daha sonra kafasını kestiği, vücudunu ateşe vermeden önce bir kürekle kollarını kestiği görülüyordu.

Medya organlarına göre bu suçları işleyen adamlar, Wagner grubuna mensup. Grubun küresel olarak yayılmasına rağmen iç işleyişinin çoğu, dış dünya için sır olarak kaldı.

Bu durum, geçen ekim ayına kadar Rusya'da bir 'hayalet' olan, örgütün belirsizliğinden kaynaklanıyor.

Zira grup kayıtsızdır, kurumsal statüsü, vergi beyannamesi veya organizasyon şeması yoktur.

Rusya'da özel askeri şirketler resmen yasaklanırken, Devlet Başkanı Putin de dahil olmak üzere Rus liderliği, Wagner ile devlet arasında herhangi bir bağlantı olduğunu defalarca reddetti.

The Guardian, bu grubun faaliyet gösterdiği yarı-yasal çerçevenin, ölen Wagner müşterilerinin aile üyelerinin çoğu zaman sessiz kalmaları için baskı altına alındığı anlamına geldiğini belirtti.

Ayrıca Korotkov gibi grubun çalışmalarını araştıran ve takip eden gazeteciler çalışmalarından dolayı taciz edildi.

Öyle görünüyor ki Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı, grubu karanlıktan çıkardı. Geçen kasım ayında 'Rusya Ulusal Birlik Günü' münasebetiyle, Rusya'nın en büyük ikinci şehri olan Sankt Peterburg'daki genel merkezini ilk resmi olarak halka açtı.

Wagner kadın mahkumları görevlendirebilir

Reuters'in aktardığına göre geçen temmuz ayında İngiliz askeri istihbaratı, Rusya'nın Ukrayna savaşının ön saflarındaki kuvvetlerini desteklemek için 'Wagner' özel askeri müteahhitlerini görevlendirdi. 

İngiltere Savunma Bakanlığı, Wagner'in işe alım standartlarını düşürdüğünü ve kara listede bulunan hükümlüleri de işe aldığını duyurdu.

Guardian gazetesine göre İngiliz istihbaratı, geçen mart ayından bu yana yaklaşık bin Wagner paralı askerinin Ukrayna'ya gittiğini bildirdi.

Prigojin'e göre Wagner grubu, kasım ayı sonlarında hapishanedeyken görevlendirilen Zambiya uyruklu bir öğrencinin Ukrayna'da cephede öldürüldüğünü kabul etti.

İki hafta sonra Zambiya'nın başkenti Lusaka, Moskova'dan vatandaşının öldürülmesinin koşulları hakkında açıklama istedi.

Prigojin, sosyal medya organları aracılığıyla "Mikhani Nathan Nirenda, 22 Eylül'de düşman siperlerini ilk aşanlardan biriydi. Yiğitlik ve cesaret örneği gösterdi" açıklamasında bulundu.

Prigojin, 'savaşta bir kahraman olarak ölen' bu 23 yaşındaki çocuğu iyi hatırladığını belirtti.

Ayrıca grubunun, Moskova'nın kuzeybatısındaki Tver bölgesindeki bir hapishaneden (Rusya'da hüküm giymiş) Nirenda'yı göreve aldığını itiraf etti.

Wagner'in başkanı, genç Zambiyalının grubun saflarında Ukrayna'da savaşmak için gönüllü olduğunu belirtti.

Zambiya hükümetine göre Nirenda, Moskova Fizik Mühendisliği Enstitüsü'nde nükleer mühendislik öğrencisiydi.

Rus yetkililer, Nisan 2020'de kanunları çiğnemekten suçlu bulunmasının ardından onu 9 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırdı.

Fransız Haber Ajansı'na (AFP) göre Ukrayna, Prigojin'i maaş ve af sözü karşılığında doğrudan Rus hapishanelerinden binlerce savaşçıyı cepheye göndermekle suçladı.

Ancak Wagner için yeni olan şey, Prigojin'in medya servisinin, Telegram platformunda Rus hapishanelerinde tutulan kadınların Ukrayna'da savaşmaya gönderilmek üzere görevlendirilmesiyle ilgili haberleriydi.

Prigojin, yalnızca hemşire olarak değil, sabotaj gruplarında veya keskin nişancı timlerinde de faaliyet göstermek için görevlendirildiklerini söylerken, "Hepimiz, zaten bu durumun büyük ölçekte var olduğunu biliyoruz" dedi.

Wagner liderinin sözleri, kadın elit tüfekçilere ve II. Dünya Savaşı sırasında savaşan ve Sovyet propagandasının odak noktası olan partizan gruplara mensup kişilere gönderme yapıyor gibi görünüyor.

Yevgeni Prigojin ayrıca, "Bu yönde çalışıyoruz. Direniş var ama üstesinden geleceğimizi düşünüyorum" dedi.

Bu durum, Nijniy Tagil şehrinde bir hapishanede tutulan kadın tutukluların 'Rus ordusuna yardım etmek için Ukrayna cephesine gönderilme' talebi üzerine Urallar bölgesinden bir Rus yetkilinin mesajına yanıt olarak gelişti. 
 

Putin'in yabancı ileri gelenlerle birlikte katıldığı akşam yemeklerine ev sahipliği yapması nedeniyle 'Putin'in Aşçısı' lakaplı Prigozhin, Avrupa ve ABD yaptırımlarına tabi / Fotoğraf: AFP

Dünya Savaşı sırasında Sovyet kadınları, önemli bir rol oynadı. Çoğu sanayi, ulaşım, tarım ve diğer sivil alanlarda hizmet verirken, erkeklerin kendilerini savaşa ve askeri eylemlere adayabilmeleri için iki vardiya halinde çalıştı. Ayrıca birçoğu, orduda, çoğu sağlık birimlerinde görev yaptı.

Sovyet Silahlı Kuvvetlerinde, 800 bin kadın görev yaparken, bu sayı personel sayısının yüzde üçüne denk geliyor.

200 bin kadın madalya aldı. Bunlardan 89'u da o dönemde birliğin en yüksek ödülü olan 'Sovyetler Birliği Kahramanı' ödülüne layık görüldü.

Bazıları havacılık alanında, keskin nişancı, otomatik topçu, tank mürettebatı olarak ve diğer yardımcı rollerde görev yaptı.

Birçoğu, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi ve faşist ordulara karşı birçok direniş hareketine verilen bir isim olan 'Sovyet Partizanları'na katıldı.

Ancak hepsi gizli hareket ediyor ve gerilla tarzında savaşıyorlardı. Görevlerini, müttefik kuvvetlerle koordineli bir şekilde yerine getiriyorlardı.