Tanker krizi İran’ın kavgalı hiziplerini eski düşman İngiltere’yi toplu halde kınamada birleştirdi

Hürmüz Boğazı'nda İngiliz petrol tankerini ele geçiren İran, bu olayın sonuçlarına dair İngiltere ve ABD'den gelen uyarılara rağmen meydan okumayı sürdürüyor

İran Devrim Muhafızları, denizden ve havadan düzenlediği operasyonla Stena Impero gemisine el koymuştu (Reuters)

İran’ın bir petrol tankerini ele geçirmesi sonrası İngiltere siyaseti, tam Boris Johnson’ın başbakanlık görevini Theresa May’den devralması beklenen ve çekişmeli geçeceği düşünülen hafta öncesi iyice karıştı. 

İran’daysa arası açık hizipler, uzun zamandır güvenilmez bir emperyal güç olarak kabul edilen eski düşman İngiltere’ye karşı birleşti. 

Muhafazakar Risalet gazetesi gelişmeyi “Kraliçe’nin hırsızları Boğaz’da esir” sözleriyle duyurdu. 

Hürmüz Boğazı'nda Stena Impero adlı İngiliz tankerine el konması, İngiltere'nin İran petrolüyle dolu Grace 1 tankerini Cebelitarık açıklarında ele geçirmesinden sadece 15 gün sonra gerçekleşti. İslam Cumhuriyeti, İngiltere’nin hamlesini kınamıştı.

İran’ın karşı hamlesiyse Cebelitarık’taki mahkemenin tankeri varış yeri soruşturulurken bir ay daha tutacağını açıklamasından birkaç saat sonra geldi.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

İran Meclisi Başkanı Ali Laricani pazar günü yaptığı açıklamada, İran Devrim Muhafızları’nın (IRGC) İngiliz kuvvetlerinin Grace 1 gemisini “çalmasına” doğrudan yanıt olarak petrol tankerine el koyduğunu söyledi.

Yerel medya hem İran dini lideri Ali Hamaney’e hem de Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye sözü geçen bir isim olan Laricani’nin “İngilizler bir gemi çaldı, IRGC de onlara cevap verdi” dediğini aktardı. 

Genellikle gruplar arası mücadeleye sahne olan İran Meclisi de Stena Impero'ya el koyan Devrim Muhafızları’na teşekkür eden bir bildiri yayımladı. 

Yazı işleri müdürünü Hamaney’in atadığı Kayhan gazetesi de birinci sayfasından verdiği haberde “Tankere karşı tanker. İran verdiği sözü tuttu” ifadesini kullandı.

Reform yanlısı İbtikar gazetesi birinci sayfasından "Petrol tankerinin ele geçirilmesine karşılık bir petrol tankerine el kondu" başlığını atarken, bir başka reformist eğilimli gazeteyse İran’ın “güç diplomasisinden” övgüyle bahsetti.

İngiltere bandıralı geminin Devrim Muhafızları tarafından ele geçirilmesi, Tahran'ın yaşanan krizde daha agresif bir duruş sergileyeceğini işaret ediyor. Bu kriz, ABD Başkanı Donald Trump’ın çığır açan nükleer anlaşmadan geçen yıl çekilmesi ve uluslararası alıcıların İran’dan petrol satın almalarını önleyeceğine ant içmesi sonrası başlamıştı.

İran, ABD yaptırımlarını aşmak için nükleer anlaşmadaki diğer ortaklarına bir yıl mühlet vermiş ancak petrol satışının azalmaya devam etmesi nedeniyle giderek öfkelenmişti. İddialara göre İran, Trump ABD’yi nükleer anlaşmadan çektikten yaklaşık bir yıl sonra ABD’nin müttefikleri Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Körfez’deki gemilerine saldırmaya başladı.

Grace 1 tankerinin Suriye'ye petrol taşıyarak Avrupa Birliği (AB) yaptırımlarını ihlal ettiği yönündeki suçlamalarla ele geçirilmesi de Tahran cephesinde, İngiltere’nin ve ABD’nin Avrupalı diğer müttefiklerinin Trump’ın “maksimum baskı” siyasetiyle sessizce işbirliği yaptığı şüphelerini arttırdı.

Bazı diplomat ve analistlere göre İngiltere, Grace 1’i ele geçirirken Beyaz Saray’da bulunan Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton gibi muhafazakar şahinlerin ihalesini almak gibi bir oyuna geldi. 

İngiltere ham petrolün Suriye diktatörü Beşar Esad'a ulaşmasını engelleyerek AB kurallarını uyguladığı, İran ise petrolün Suriye'ye gitmediği konusunda ısrar ediyor. AB, Stena Impero'nun ele geçirilmesinden hemen sonra İngiltere'ye desteğini dile getirdi ancak Grace 1 hakkında hala hiçbir açıklama yapmadı.

 

 

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif paylaştığı tweet’lerde “Donald Trump’ı Yüzyılın Savaşı’na çekmeyi başaramayan ve B takımının dağılmasından korkan John Bolton bu sefer zehrini, çıkmaza sürüklemeyi umduğu İngiltere’ye akıtıyor” dedi.

Zarif'in “sağduyulu ve öngörülü” olma çağrıları ve bazı İran haber yayınlarıyla yetkililerinin Stena Impero'nun ele geçirilişini önemsiz gösterme çabalarına karşın, Devrim Muhafızları siyah maskeli İranlı komandoların bu gemiye halatlarla helikopterden inişini gösteren ve Grace 1’e nasıl el konduğu anlatısına bariz şekilde öykünen bir video yayımladı. 

Pek çok İranlı, ABD ya da müttefikleriyle herhangi bir askeri çatışmadan çekiniyor ve buna karşı çıkıyor. Ancak görünüşe bakılırsa Stena Impero'nun mürettebatı güvende ve hesap verebilir durumda olduğundan çok az kişi savaştan söz ediyor.

İngiltere Savunma Bakan Yardımcısı Tobias Ellwood, ülkesinin tankere el konması sonrası İran’a yaptırım uygulayabileceğini söyledi. Bununla birlikte İngiltere’nin ABD’nin yaptırımlarını yeniden uygulamaya başlamasından itibaren İran’la ticaretten genellikle kaçınması nedeniyle ne tür kısıtlamalar uygulanabileceği meselesi belirsizliğini koruyor. 

Sky News kanalına konuşan Ellwood, “Bir dizi seçeneğe bakacağız. Gerçekten neler yapılabileceğini görmek için mevkidaşlarımızla ve uluslararası müttefiklerimizle konuşacağız” dedi.

İran, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nde Rusya ve Çin’in kendisine arka çıkacağına da güveniyor olabilir. 24 Haziran'da Güvenlik Konseyi, Basra Körfezi’nde gemilere yönelik artan saldırıları kınamış ancak İran'ı ayrıca suçlamayı reddetmişti.

Bazı İranlı yetkililerin Stena Impero'nun denizcilik kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla durdurulduğu konusunda ısrarı sürdürmesi de kafa karışıklıklarını iyice arttırdı. Denizcilik yetkilisi Allahmurad Afifipur devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, söz konusu geminin ve Rus, Hint, Filipinli ve Letonyalı 23 kişilik mürettebatının, tankerin bir İran balıkçı teknesine çarpmasından sonra alıkonduğunu ve mürettebatın soruşturmaya tabi tutulacağını söyledi. 

 

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/world

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU