Macaristan’ın aşırı sağcı hükümeti devletin, bilimsel araştırma organları üzerindeki kontrolünü sıkılaştırmasına olanak tanıyan yasayı geçirdi.

Yasa 15 araştırma organı bulunan 200 yıllık Macar Bilimler Akademisi’ni bir komiteye teslim etti.

Komite başkanı, Macaristan’ın milliyetçi başbakanı Viktor Orban tarafından atandı. Komite üyelerinin yarısı hükümet tarafından seçilecek.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nde Doğu Avrupa ve Balkanlar araştırmacısı Lydia Gall yasanın ülkede “akademik özgürlüğe ve bağımsız düşüncenin tabutuna bir çivi daha çaktığını” söyledi.

The Independent’a konuşan Gall, “Bu, Orta Avrupa Üniversitesi’nin ülke dışına çıkmaya zorlanması ve üniversitelerde toplumsal cinsiyet çalışmalarının yasaklanmasının ardından akademik özgürlüğe yapılan son saldırı” dedi. Gall ayrıca, “Bilim camiasında çalışmalarının hükümet tarafından kontrol edileceği korkusu mevcut” diye konuştu.

Orta Avrupa Üniversitesi yönetiminden Liviu Matei, “Hükümetin, belki de rejimin demeliyim, bilimin değerine, akademik özgürlüğe, hukukun üstünlüğüne ve demokrasiye karşı kibrini resmeden bir başka an. Bu Macaristan’da yeni bir şey değil. Yıllardır devam eden eğilim tasdiklenmiş oldu” ifadelerini kullandı. 

Buna ek olarak Profesör Matei araştırma ekibinin çoktan ülkeden ayrılma kararı aldığını ve İsveç’e taşındığı belirtti. Matei, “Çalışmalarına burada devam etmeleri mümkün değildi. Bilimsel özgürlük, eğitim özgürlüğü neredeyse bir günde sınırlandı” dedi. 

İnsan Hakları İzleme Örgütü araştırmacısı Gall, akademi üyelerinin kendisine devrin araştırmalarını nasıl etkileyebileceği konusunda "epey endişelendiklerini" söylediğini belirtti. 

Gall, "Bilimsel camiada araştırmalarının hükümet tarafından kontrol edileceğine yönelik genel bir korku var" dedi. 

Gall, bazı araştırmacıların devlet komitesi tarafından önerilen "ön yargılı düşünceler" için kanıt sağlamaları gerekeceğinden korktuğunu belirtti.

Gall, "Bu, bilimler akademisinin yapması gerektiği tüm genel anlayışa karşı geliyor" diye ekledi.

Gall, "Bu akademi tarafından gerçekleştirilen araştırma hayli tehlikeye girecek" diye görüşlerini noktaladı. 

Lydia Gall hükümet kontrolündeki komitenin toplumsal cinsiyet ve iklim değişikliği gibi konularda çalışma yapan araştırmacıların burslarını kesebileceğini söyledi. 

Orban yakın zamanda ülkedeki toplumsal cinsiyet programlarını yasaklamış ve AB’nin iklim değişikliği açısından üye ülkelerin tümü için koyduğu 2050'ye kadar karbonsuzlaşma hedefine engel olmuştu. 

İktidara geldikleri 2010’dan bu yana Orban’ın milliyetçi hükümeti Macaristan’ın mahkemelerini, medyayı ve üniversiteleri siyasallaştırdı. Avrupa Parlamentosu, ülkesinin demokratik kurumlarına getirdiği yasaklar nedeniyle Orban’ın cezalandırılması için oylama yapmıştı.

Orta Avrupa Üniversitesi’nin kurucusu George Soros dayanışma içinde olduğunu açıkladı.

Binlerce Macar bu yasayı, yasanın hükümetin kamu üzerindeki etkisini artırdığını düşünerek protesto etti.

Yasayı yazan ülkenin İnovasyon ve Teknoloji Bakanı Laszlo Palkovics değişimin gerekli olduğunu belirterek, “Macaristan’ın uzun vadede rekabetçiliğini artırmasını ve kaynakların daha etkili kullanılmasını garanti ettik” dedi. 

Avrupa Komisyonu Macaristan’ın kamu araştırma sistemini izleyeceğini belirtti ve yetkilileri “bilimsel ve akademik özgürlüğü sınırlayacak herhangi bir karardan sakınmaları” yönünde uyardı.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

https://www.independent.co.uk/news/world/europe

Independent Türkçe için çeviren: Esra Güngör