Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı makamının 4,5 ayda ikinci kez değişmesinin ardından güven problemi yaşayan yabancı yatırımcının Türkiye varlıklarında kalıp kalmayacağı gündemdeki sorulardan biriydi.
Nitekim bu sorunun cevabını TCMB'nin "Haftalık Para ve Banka İstatistikleri" verdi.
Merkez Bankası'ndaki değişiklikten hemen sonraki haftada (22-26 Mart) yabancı yatırımcılar, 813,9 milyon dolarlık hisse senedi ve 1 milyar 104 milyon dolarlık tahvil satışı gerçekleştirdi. Bu, Mayıs 2006'dan bu yana en hızlı haftalık çıkış oldu.
Murat Uysal'ın görevden alınıp Naci Ağbal'ın görevlendirildiği bir önceki TCMB Başkanlığı değişimi 7 Kasım'daydı. Piyasanın Ağbal'ın gelişini olumlu karşılamasıyla 9-13 Kasım 2020 haftasında yabancı yatırımcı, 614 milyon dolarlık hisse, 294 milyon dolarlık tahvil almıştı.
Murat Çetinkaya'nın görevden alındığı, Murat Uysal'ın atandığı 6 Temmuz 2019'dan sonraki haftada ise yabancı yatırımcı, 112,2 milyon dolarlık hisse senedi satmış, 230 milyon dolarlık tahvil almıştı.
Yabancı, 21 haftanın 18'inde tahvil almıştı
Ağbal'ın göreve gelmesiyle genel kabul gören (ortodoks) politikaların takip edileceği yönünde öngörüde bulunan yabancı yatırımcının 6 Kasım'dan bu yana tercihlerine bir göz atalım...
Öncelikle 6 Kasım-19 Mart arasında Türk Lirası (TL), dolar karşısında yüzde 15 değer kazanmıştı. 19 Mart-1 Nisan arasında ise yüzde 13 değer kaybetti.
Ağbal döneminde yabancı yatırımcının aldığı yaklaşık 19 milyarlık Türk varlığının önemli bir kısmı tahvildi. Yabancılar, 6 Kasım'dan bu yana geçen 21 haftanın 18'inde tahvil aldı, üçünde satış yaptı.
Üç senede yabancının elindeki hisse senedi yüzde 53, tahvil yüzde 75 azaldı
Hisse senedinde ise durum farklıydı.
18 Ocak- 12 Mart tarihleri arasındaki sekiz haftada toplam 1 milyar 225 milyon dolarlık hisse senedi satışı yapıldı. Bu durum 19 Mart ile biten haftada tersine dönmüş, 60,4 milyon dolarlık hisse senedi alımı yapılmıştı. TCMB Başkanlığı değişimi sonrası ise rekor bir çıkış gerçekleşti.
6 Kasım 2020'da 19 milyar 728 milyon dolar olan hisse senedi stoku, 26 Mart 2021'de 23 milyar 782 milyon dolar oldu. Bu miktar, o günden bugüne kadar en yüksek 31 milyar 19 milyon seviyesini (12 Şubat haftası) görmüştü.
Kasım ayının başında 4 milyar 960 milyon dolar olan tahvil stoku ise 7 milyar 670 milyon dolar oldu. Beş aylık en yüksek seviye ise 10 milyar 474 milyon dolar ile 19 Şubat haftasında kaydedildi.
Tam üç sene önce 22 Mart 2018 haftası hisse senedi stoku 51 milyar 244 milyon, tahvil stoku 30 milyar 123 milyon dolardı.
Toplam mevduatların yarıdan fazlası döviz
En basit şekliyle "Türkiye'de ikamet edenlerin bankalara yatırdıkları döviz" anlamına gelen yurtiçindeki yerleşiklerin döviz mevduatı da kritik haftada Mayıs 2018'den sonraki en hızlı düşüşü kaydetti.
Elindeki dövizi yükselen kur üzerinden satmak isteyen gerçek kişiler, 26 Mart haftasında 7 milyar 226 milyon dolar döviz satışı gerçekleştirdi. Bir önceki hafta 700 milyon dolarlık döviz alımı olmuştu.
Tüzel kişilerin 22-26 Mart haftasında sattığı dövizin değeri ise 1 milyar 716 milyon dolar. Bir önceki hafta 1 milyar 466 milyon dolar alım olmuştu.
Yurt içi yerleşiklerin toplam döviz mevduatı ise 6 Kasım haftasında 224 milyar 230 milyon dolar iken, 26 Mart haftasında 223 milyar 669 milyon dolar oldu. Bu tarih aralığında 235 milyar 858 milyon dolar ile tarihi rekor 8 Ocak haftasında kırılmıştı.
Toplam mevduatlar içindeki döviz payı 2014 yılı başındaki yüzde 33 seviyesinden, 26 Mart 2021 itibarıyla yüzde 52,9'a yükseldi.
Yabancı ekonomistler, yabancı yatırımcılar hakkında ne söylemişti?
Naci Ağbal'ın görevden alınmasının hemen ardından Independent Türkçe'ye konuşan Rabobank'ın Gelişmekte Olan Ülkeler Kıdemli Döviz Stratejisti Piotr Matys, "Naci Ağbal'ın aniden görevden alınmasıyla sersemlemiş olan yabancı yatırımcılar arasında Türkiye'nin itibarı düşürecek. Gelecek günlerde TL'nin değer kaybetmesiyle Ağbal'ın Türk Lirası'nı istikrara kavuşturmak için gösterdiği başarılı çaba paramparça olabilir" demişti.
BlueBay Asset Management'ın kıdemli stratejisti Timothy Ash ise "Türkiye'ye yanılmıyorsam 15 milyar doların üzerinde nakit girişi sağlayan yabancı yatırımcılar Ağbal'a güveniyordu" ifadelerini kullanmıştı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Alman bankacılık devi Commerzbank'ın gelişen piyasalar analisti Tatha Ghose ise 23 Mart'ta Business Insider'a yaptığı açıklamada "Erdoğan, istikrarsız para politikası dizisine yeniden başlanılmasıyla para politikası kredibilitesini pencereden dışarı attı" diye konuşmuştu.
"Merkez Bankası'nı istikrara kavuşturacak tasarımlar ya da faiz artırımları bile yatırımcının endişelerini dindirmeye yetmeyecektir" diyen Ghose, "Çünkü bu döngü bugüne kadar çok kez tekrar etti" değerlendirmesini yaptı.
The Economist dergisinin 27 Mart tarihli makalesinde ise Ağbal'ın Merkez Bankası'nın itibarını yeniden inşa etmekte çok yardımcı olduğu ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "kalem kırarak" bunu yıktığı belirtildi.
Yatırım bankası Renaissance Capital'ın gelişen piyasalar baş ekonomisti Charles Robertson ise, gelişmekte olan ülkelere yatırım yapanların yarıdan azının, TCMB'deki değişiklikten önce bile, Türk varlıklarına yatırım yapmak niyetinde olmadığını söyledi.
Financial Times'a konuşan Robertson "Son aylardaki ralliyi kaçırdılar ve bunu sorun etmiyorlardı. Çünkü Erdoğan'ı fazla öngörülemez görüyor ve ona güvenmiyorlar" ifadelerini kullandı.
Türkiye piyasalarına güveni açıklamak için önemli bir gösterge olan borsadaki yabancı yatırımcı payı, geçen hafta yüzde 44,23'e geriledi. Bu, verinin tutulmaya başlandığı 2004'ten bu yana en düşük seviyeydi.
Sözkonusu oran, 2020'nin ocak ayında yüzde 66 ile en yüksek seviyeyi görmüştü.
© The Independentturkish
