Ailesinin haberi olmadan Hristiyan yapılan 6 yaşındaki Yahudi çocuk nasıl küresel bir krize neden oldu?

Edgardo Mortara Yahudi bir erkek çocuğu olarak dünyaya geldi. 6 yaşındayken dadısı tarafından ailesinin haberi olmadan vaftiz edildi. Evinden kaçırılarak Papa’nın himayesine verildi

Mortara'nın kaçırılışını resmeden yağlı boya tablosu

Roma İmparatorluğu'nun çöküşüyle dini ve siyasi bir aktör olarak kendini gösteren Papalık, Ortaçağ’ın büyük bir bölümünde bu konumunu korudu.

Otuz iki yıl süreyle makamda kalarak kilise tarihinde en uzun süre görev yapan papa unvanına sahip olan IX. Pius’un kilometre taşı mesabesindeki bazı uygulamaları onu halef ve seleflerinden farklı bir konuma yerleştirdi.

 

1- Papa 9. Pius'un fotoğrafı.jpg
Papa 9. Pius'un fotoğrafı

 

Edgardo Mortara olayı

Papa Pius, uzun papalık dönemi süresince dini ve siyasi konular dışında ilginç bir olayla da gündeme gelen biri. “Mortara olayı” olarak kayıtlara geçen bu olay, Yahudi bir erkek çocuğun ailesinden koparılarak Papalık himayesine alınmasını içeriyor.

1852’de dünyaya gelen Edgardo Mortara, İtalya’nın Bologna şehrinde Papalığa bağlı kişiler tarafından evine girilip ailesinden alındıktan sonra bir Hristiyan olarak yetiştirildi.

Çocukluğu döneminde kendisine hizmetçilik yapan Katolik dadı Anna Morisi, ağır hastalık geçiren Edgardo’nun öleceğini düşünerek durumu bakkalda çalışan Signor Cesare Lepori’ye anlattı. Lepori de ona çocuğun vaftiz edilmesini önerdi.

 

2Papa Pius'un hayali çizimi.png
Papa Pius'un hayali çizimi

 

“Cehennemden” kurtarmak için yapmış

Çocuğun öleceğini düşünen Morisi, öğrendiği sözcüklerle çocuğu gizlice vaftiz etti. İlerleyen günlerde Mortara eski sağlığına kavuştu. Morisi, daha sonraki süreçte onu cehennemden kurtarıp İsa Mesih dinine sokarak cennete girmesini istediği için böyle bir şey yaptığını itiraf etti.

Bu durum Bologna dini otoritelerince duyuldu ve "vahim bir durum" olarak Roma’ya bildirildi.

Küresel kriz

Ancak Engizisyon Kurulu, Papa Pius’un onayı ile 24 Haziran 1858’de altı yaşındaki Edgardo’nun ailesinden alınarak Hristiyan olarak yetiştirilmesine karar verdi.

Edgardo daha sonra bu durumu “Polis beni alıp Roma’ya götürdü. Papa beni büyük bir nezaketle karşıladı. Kendisinin manevi babası olduğunu söyledi” sözleriyle aktarıyor.

Edgardo’nun evinden kaçırılarak Papa Pius’a götürülmesi Amerika ve Avrupa’daki Yahudilerin yoğun tepkisini çekiyordu. Alman Baş Haham Ludwig Philippson başta olmak üzere birçok haham her fırsatta Papalığa karşı öfkesini dile getiriyordu.

 

3Ludwig Philippson'un fotoğrafı.jpg
Ludwig Philippson'un fotoğrafı

 

Kısa süre sonra bu olay küresel bir krize dönüştü. Başta Fransa İmparatoru Üçüncü Napolyon ve Avusturya İmparatoru Frans Joseph olmak üzere birçok lider Papa Krallığına heyetler göndererek çocuğun ailesine teslim edilmesini istedi.

Ancak bu talepler, Edgardo’nun dönmek istemediği öne sürülerek Papa Pius tarafından reddedildi.

Mortara ailesi, Roma’nın İtalya Birleşik Devletleri’nin başkenti olarak ilan edilmesinin ardından çocuklarının iade edilmesi için tekrar başvurdu ancak bu da Papa Krallığı tarafından reddedildi. 

 

4 Avusturya İmparatoru Frans Joseph'in portresi.jpg
Avusturya İmparatoru Frans Joseph'in portresi

 

6 yaşındaki Yahudi çocuğun kaçırılarak Hristiyan olarak yetiştirilmesi önce Bologna gazetesi, sonra Avrupa'nın belli başlı gazetelerin sayfalarını doldurmuştu.

Mortara olayı, liberallere ve ruhban sınıfına karşıt kesimlere, kilisenin çağ dışı tutumuna karşı öteden beri yaptıkları muhalefet için malzeme sağlamıştı.

Bu hadise Piedmont Sardinia’da yaşayan Yahudi toplumu tarafından da tüm dünya Yahudilerine duyuruldu ve protesto edilmesi için çağrı yapıldı.

Ailesine 19 yaşındayken kavuştu

18 yaşına basan Edgardo Mortara, Yahudiliği reddederek Hristiyan olarak yaşadığını açıkladı. Bunun yanında Floransa’da ölen annesinin cenazesine katılacağını ilan etti.

Ancak zamanla düşüncesi değişen Edgardo’nun Roma’dan kaçarak Tuscany’de oturan ailesine kavuşması 1870 yılının Ekim ayında, 19 yaşındayken vuku buldu.

 

5- Fransa İmparatoru 3. Napolyon'un resmi.jpg
Fransa İmparatoru 3. Napolyon'un resmi

 

Daha sonra baba Momolo Mortara, oğlu Edgardo’yu rızası olmadan kaçırmakla suçlanıp Florence Kraliyet Mahkemesine çıkarılsa da mahkeme, Edgardo’nun bir Yahudi olduğuna hükmetti ve 19 yaşındaki genci ailesine teslim etti. 

Sonraki süreçte Belçika’ya taşınan Edgardo, 1940 yılında 88 yaşındayken öldü.

Küresel bir krize neden olan Edgardo Mortara vakası, birçok kişi için Papa Krallığı’nın geri kalmış bir devlet haline dönüştüğünü düşünmesine neden oldu. 

Bu durum, özellikle Fransa İmparatoru Üçüncü Napolyon’un İtalyan Birleşik Devletleri hakkındaki görüşünü değiştirmesinde önemli bir rol oynadı.

 

Independent Türkçe için farklı kaynaklardan derleyen: Abdurrahman Koç

DAHA FAZLA HABER OKU