Koronavirüs mutasyona uğradı: Yeni türle ilgili neler biliniyor, uzmanlar ne diyor?

Birleşik Krallık yetkililerinin ellerindeki ilk verilere göre, tespit edilen bu yeni türün eskisine kıyasla yüzde 70'e varan oranlarda daha bulaşıcı olabileceği ifade ediliyor. Uzmanlar bu yeni türün yakından takip edilmesini tavsiye ediyor

Fotoğraf: Reuters

Birleşik Krallık Sağlık Bakanı Matt Hancock'un, Kovid-19’un yeni bir türünün "kontrolden çıktığını" ifade etmesi tüm dünyayı harekete geçirdi.

Aralarında Türkiye'nin de olduğu birçok ülke, Birleşik Krallık’la sınırlarını kapatma kararı aldı.

BBC Türkçe’nin derlediği bilgilere göre endişeye yol açan yeni tür virüs, ilk olarak eylül ayında tespit edildi.

Kasım ayına gelindiğinde ise Londra'da tespit edilen vakaların dörtte birine yakını yeni tür virüsle bağlantılı olduğu anlaşıldı.

Bu oran, aralık ortasında vakaların üçte ikisine yükseldi.

Yetkililerin açıklamaları

Hükümetin Sağlık Baş Danışmanı Prof. Dr. Chris Whitty açıklamasında “yeni türün daha hızlı yayılabildiğini” söyledi.

Whitty, "Dünya Sağlık Örgütü'ne bildirimde bulunduk ve durumu daha iyi anlamamıza yardımcı olacak olan mevcut verileri incelemeye devam ediyoruz. Şu anda bu yeni türün daha ölümcül olduğuna ya da mevcut aşı ve tedavileri etkileyebileceğine dair henüz bir bulgu yok. Ancak bu görüşün net bir şekilde teyit edilmesi için konuyla ilgili acil çalışmalar yürütülmesi gerekiyor" ifadelerini kullandı.

indir (3).jpeg

Johnson, eldeki ilk verilere göre, tespit edilen bu yeni türün eskisine kıyasla yüzde 70'e varan oranlarda daha bulaşıcı olabileceğini ifade etti. Fotoğraf: Reuters​​​​​


Başbakan Boris Johnson da cumartesi günkü açıklamasında yeni türün eskisine kıyasla yüzde 70'e varan oranlarda daha bulaşıcı olabileceğini belirtti.Öte yandan Johnson, bu yeni türün daha ağır hastalığa yol açtığı ya da daha yüksek ölüm oranına sahip olduğunu gösteren herhangi bir bulgu da bulunmadığını belirtti.

Değişime uğrayan virüs neden kaygı yaratıyor?

Koronavirüsün mutasyona uğrayan yeni türüyle ilgili üç kaygı verici faktör var:

  • Diğer virüs türlerinin hızla yerini alıyor.
  • Virüsün önemli olan bölgelerini etkileyen mutasyonlar var.
  • Bu mutasyonlardan bazıları laboratuvar çalışmalarında virüsün hücreleri etkileme özelliğini artırdığı görüldü.

Bütün bunlar bir araya geldiğinde virüsün önceki versiyonuna kıyasla daha hızlı yayılmasının önü açılıyor.

indir.jpeg
Koronavirüsün mutasyona uğraması birçok ülkeyi harekete geçirdi. Görsel: Twitter


Genomics UK Consortium'dan Prof. Nick Loman konuya ilişkin olarak laboratuvar deneyleri gerektiğini kaydederek, “Ama (yayılma hızının önüne geçmek için) sonuçların gelmesini haftalarca, aylarca beklemeli miyiz? Bu koşullar altında muhtemelen hayır" dedi.

Virüs daha önce de değişime uğradığı mı?

İlk başta Çin'in Wuhan şehrinde görülen virüsle şimdi dünyanın dört bir yanında görülen virüs aynı değil.

Koronavirüsün mutasyona uğramış hali D614G, ilk olarak Avrupa'da şubat ayında görülmüştü. Şimdi küresel koronavirüs vakalarında ağırlıklı olarak mutasyona uğrayan bu tür görülüyor.

Mutasyona uğrayan bir diğer tür de A222V. Bu da İspanya'da tatil yapanlarla bağlantılı olduğu belirtilen ve Avrupa'ya yayılan bir mutasyon.

Birleşik Krallık hükümetine bağlı Yeni ve Gelişmekte Olan Solunum Virüsü Tehditleri Danışma Grubu (Nervtag) üyesi Dr. Müge Çevik, Sars-Cov-2 virüsünün şimdiye kadar 4000'den fazla mutasyonunun tespit edildiğini ifade ediyor.

Guardian gazetesinin haberine göre Çevik, 'yalnızca birkaçının önemli mutasyonlar olduğunu' söylüyor.

"Yakından takip edilmeli"

King's College London'dan virolog Prof. Stuart Neil da şimdiye kadar toplanan verilerin değişime uğrayan virüsün daha bulaşıcı olduğu tespitiyle tutarlılık gösterdiğini bildirdi.

Neil, "Ama bunun laboratuvar araştırmasına dayalı bir teyidi yok. Veya neden hızlı yayıldığına dair bir teyit yok" dedi.

Neil, değişim gösteren virüsün birkaç hafta önce bazı bölgelerde görülen vakaların yüzde 10 ila yüzde 15'inde tespit edildiğini ama geçen hafta bu oranının Londra'daki vakalarda yüzde 60'a çıktığını söyledi.

Neil, bilim insanlarını en çok kaygılandıran konulardan birinin, 'başak protein' olarak bilinen, virüsün anjiyotensin dönüştürücü enzim 2 (ACE2) ile etkileşime geçerek akciğerlerdeki, boğazdaki ve genizdeki hücrelere sızmasını sağlayan bölgedeki değişimler olduğunu belirtiyor.

Neil, 'başak protein'de yaşanan mutasyonun, virüsün ACE2 ile etkileşimini artırdığını böylece büyümesi için avantaj sağladığını söylüyor.

indir (2).jpeg

Endişeye yol açan yeni tür virüs, ilk olarak eylül ayında tespit edildi. Görsel: Reuters


Diğer yandan, bu proteinin, aşıların da antikor geliştirilmesi için hedeflenen bölge olmasından dolayı, Neil, mutasyonun aşıların etkisini azaltabileceği kaygısı olduğunu da dile getiriyor ve "Bu, gerçekten yakından takip edilmesi gereken bir konu" diyor.

Guardian’a konuşan uzmanlardan Dr. Çevik'e göre, bir diğer kaygı da son haftalarda virüsün bulaşmasına yol açan faktörlerle ilgili belirsizlikler. Virüsteki değişimin bulaşıcılığı etkilemiş olabileceğini belirten Dr. Çevik, sokağa çıkma kısıtlamalarının katı uygulandığı bazı bölgelerde de bulaşıcılık oranının yüksek olduğuna dikkat çekiyor.

Çevik, "Bazen mesele, toplumsal eşitsizliklerle ilgili rahatsız edici gerçeklere dayanıyor. Sokağa çıkma kısıtlamalarının evlerinde çalışamayanlar üzerinde etkisi sınırlı oldu" diyor.

Koronavirüs mutasyonu daha bulaşıcıysa sosyal mesafe yeterli olur mu?

Uzmanlar, koronavirüsün yeni mutasyonu hakkında bilinenlerin henüz yetersiz olmasından dolayı, mevcut önlemlerin etkisine dair de net bir bilgi bulunmadığını ifade ediyor.

Leeds Üniversitesi'nden çevre mühendisliği Profesörü Catherine Noakes, "Sanıyorum artık birçok kişi sosyal mesafe konusunda fazla rahat davranıyor ama riskin, kişilere yaklaştıkça arttığını unutmamalıyız" diyor.

Bir önceki virüsten daha mı tehlikeli?

University College London'dan Prof. Andrew Hayward, yeni mutasyonun ne kadar kaygı verici olduğu sorusuna şu yanıtı veriyor:

Sanıyorum, virüsün değişime uğrayan bu türünün daha büyük bir pandemiye neden olma ihtimalini bilecek kadar yeterli bilgiye sahibiyiz, daha önce öngördüğümüzden çok daha kötü.

Hayward'a göre yeni tür virüsün bulaşıcı etkisindeki artış, mevcut can kayıpları oranı da göz önünde bulundurulduğunda "çok daha fazla ölüme neden olabilir."

Prof. Noakes de "Gelecek birkaç ay içinde, daha esnek davranabilmemiz için yeterli aşı sağlanana kadar, kısıtlamaların dengelenebileceğini düşünüyorum" diyor.

Aşılar mutasyona uğrayan yeni türe karşı etkili olur mu?

BBC Sağlık Muhabiri Gallagher, “en azından şimdilik” koronavirüs aşılarının bu mutasyona karşı etkili olacağının öngörüldüğünü ifade etti.

indir (1).jpeg
Geliştirilen aşıların mutasyona uğrayan Kovid-19'a karşı etkili olup olmayacağı tartışılıyor. Fotoğraf: Reuters


Başarı oranında başı çeken üç aşı, mevcut 'başak proteine' karşı bağışıklık geliştiriyor.  Aşılar, virüsün farklı bölgelerini hedef alan bağışıklık sistemleri geliştiriyor. Dolayısıyla, protein yapısı mutasyona uğraya bile, aşıların hala tesiri olabilir.

Cambridge Üniversitesi'nden Prof. Ravi Gupta ise başka mutasyonlar yaşanması durumunda virüsün de sistem içinde bir boşluktan faydalanabileceği ve kaygı verici gelişmeler olabileceği uyarısında bulunuyor.

 

Independent Türkçe, BBC Türkçe

DAHA FAZLA HABER OKU