Derin uzaydan gelen güçlü radyo sinyalleri bilim insanlarını heyecanlandırdı

Yeni keşfedilen tekrarlayan hızlı radyo patlaması, tüm bu gizemli sinyallerin sırrını çözebilir

(Optik Kızılötesi Astronomi Araştırma Laboratuvarı / Gemini Rasathanesi / AURA

Bilim insanları uzayın derinliklerinden gelen ve genellikle herhangi bir düzene sahip olmayan hızlı radyo patlaması (FRB) denen sinyallerin sırrını henüz çözemedi. Ancak yeni keşfedilen ve tekrarlayan bir FRB bu gizemi çözmek için önemli bir adım olabilir.

Yeni keşfedilen FRB 180916.J0158+65 isimli sinyal 16,35 günlük bir döngüye sahip. 4 gün boyunca saatte bir ya da iki atım gönderen sinyal ardından 12 gün sessizliğe bürünüyor ve döngüye yeniden başlıyor.

Kanada Hidrojen Yoğunluğu Haritalandırma Deneyi’nin (CHIME) radyo teleskoplarını kullanan araştırmacılar bu döngüyü 409 gün gözlemledi.

Astronomlar, bu sinyalin kökenini ya da ne anlama geldiğini bilmeseler de henüz bir açıklama getirilemeyen FRB’lerin gizemini çözmek için önemli olabileceğini düşünüyor.

Radyo dalgası frekanslarında devasa enerjiye sahip atımlar gönderen FRB’ler en fazla sadece birkaç milisaniye devam ediyor ve bu kısa zaman zarfında yüz milyonlarca Güneş gücünde enerji açığa çıkarıyor.

Bunların bir çoğu, yalnızca bir kez parlıyor ve sonra onları bir daha bulamıyoruz. Bu durum da takip edilmelerini, sinyalin geldiği galaksinin belirlenmesini zorlaştırıyor. Gökyüzünün bazı noktalarından tekrar eden FRB’ler de keşfedildi. Ama bunlar genellikle son derece öngörülemez ve düzensiz. Bu nedenle hangi galaksiden geldiği tespit edilse de kesin konumu belirlenemiyor.

CHIME geçen yıl da 8 yeni tekrarlayan FRB’nin tespit ettiğini duyurmuştu ve yeni keşiflerle de birlikte dünya genelinde saptanan FRB’lerin sayısı 150’yi geçmişti.

 


 

İlk bakışta yeni keşfedilen sinyalin diğerlerinden önemli bir farkı yokmuş gibi görünse de bunu gökyüzünde FRB’lerin düzenini keşfetmenin kritik bir adımı olarak gören CHIME deneyindeki astronomlar makalede şu ifadeye yer verdi:

16,35 günlük dönemlere sahip tekrar eden bir FRB kaynağının keşfedilmesi, bu nesnelerin doğasına dair önemli bir ipucu sunuyor.

Bu 16,35 günlük periyot, yörüngesinin 4 günlük kısmında Dünya’dan görülebilir hale gelen sinyali yayan bir nesnenin eseri olabilir.

Araştırmacılar sinyalin 500 milyon ışık yılı uzaklıkta galaksimiz Samanyolu gibi sarmal yapılı ve henüz yeni yıldızlar oluşturma dönemindeki bir galaksiden geldiğini belirledi.

Bilim insanlarına göre sinyallerin kaynağı, “karadul” ismiyle bilinen ve düşük kütleli bir yıldızla milisaniyelik atımlar gönderen bir atarcanın (pulsar) bulunduğu ikili bir sistem olabilir.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Astronomlar, FRB’lerin  X-ışını atarcaları ya da magnetar gibi tek ve yalnız bir nesneden gelme ihtimalini de göz önünde bulunduruyor ancak bunun yeni verilerle uyuşmasının zor olduğunu da belirtiyor.

Kanadalı ekip, başka bir yineleyen FRB kaynağı daha keşfettiklerini ancak ilk gözlemin ardından sinyalin tekrarlamadığını düşündüklerini hatırlatıyor. Araştırmacılar o tekrarların ekipmanların sağlıklı biçimde ölçmesi için çok zayıf kaldığını düşünüyor.

Science Alert’in aktardığına göre bu durum, aralığımızın dışında kaldığı ya da uzun döngülerini henüz tamamlamadığı için fark edemediğimiz, tekrarlayan FRB’ler bulunduğu anlamına gelebilir.

Araştırmacılar mevcut FRB’leri takip ederken yenilerini aramaya ve bunun evrende gerçekleşen genel bir olay olup olmadığını anlamaya çalışacaklarını ifade ediyor.

ScienceAlert

 

Independent Türkçe için derleyen: Umut Can Yıldız

DAHA FAZLA HABER OKU